PCI 2023: Chính quyền giảm tính năng động, DN tư nhân kém lạc quan

Phát biểu khai mạc Lễ Công bố báo cáo Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) và Chỉ số Xanh cấp tỉnh (PGI) 2023, ông Phạm Tấn Công - Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhấn mạnh, báo cáo đã đưa ra dữ liệu năm 2023 là một năm đầy khó khăn với các doanh nghiệp. Đồng thời đã phản ánh những kỳ vọng của cộng đồng doanh nghiệp về vai trò quan trọng của chính quyền các tỉnh thành phố trong nỗ lực tạo môi trường kinh doanh thuận lợi coi đây là giải pháp hữu hiệu nhất nhằm hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua các thách thức, phục hồi và phát triển ổn định.

Ông Phạm Tấn Công cũng thẳng thắn chỉ ra, báo cáo PCI và PGI 2023 cho thấy môi trường kinh doanh của Việt Nam cũng có một số điểm cần quan tâm.

“Từ phản ánh của doanh nghiệp, có thể thấy trở ngại trong tiếp cận đất đai có dấu hiệu gia tăng, môi trường kinh doanh chưa thực sự bình đẳng với các DNNVV, tính năng động, tiên phong của cán bộ chính quyền địa phương có dấu hiệu chững lại”, Chủ tịch VCCI chia sẻ.

Chính quyền giảm năng động và tiên phong

Kết quả khảo sát 10.676 doanh nghiệp do VCCI thực hiện khi đo chỉ số PCI 2023 cho thấy có 82,1% doanh nghiệp cho biết UBND tỉnh linh hoạt trong khuôn khổ pháp luật nhằm tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho các doanh nghiệp tư nhân.

Theo VCCI, dù đây là tỷ lệ rất cao, song so với mức 86% của năm 2022, sự giảm sút trong cảm nhận của doanh nghiệp về tính linh hoạt của chính quyền địa phương là có.

Tương tự, 77,1% doanh nghiệp vẫn ghi nhận sự năng động, sáng tạo của UBND tỉnh trong việc giải quyết các vấn đề mới phát sinh. Tỷ lệ này cũng giảm so với mức 79,7% của năm 2022.

Đáng lưu ý, 51,5% doanh nghiệp đồng ý với nhận định “các sở, ngành không thực hiện đúng chủ trương, chính sách của lãnh đạo tỉnh, thành phố”, tăng từ con số 50,4% của năm 2022. Chỉ 40,8% doanh nghiệp quan sát thấy “chủ trương, chính sách của tỉnh, thành phố đối với việc tạo thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động là ổn định và nhất quán” vào năm 2023, giảm đáng kể từ con số 50% năm 2022 và 53,4% năm 2021.

“Đây là năm thứ 3 liên tiếp tính năng động, sáng tạo của chính quyền địa phương giảm điểm. Các chỉ số về tính năng động đang có dấu hiệu chững lại. Do đó, cần xốc lại tinh thần năng động tiên phong của chính quyền các tỉnh”, ông Đậu Anh Tuấn nhấn mạnh.

Đồng thời cho biết, các doanh nghiệp cũng đang gặp phải nhiều khó khăn trong hoạt động. Những khó khăn chủ yếu bao gồm tiếp cận tín dụng, tìm kiếm khách hàng, biến động thị trường, biến động chính sách, pháp luật, tác động tiêu cực của thiên tai, biến đổi khí hậu.

Mức độ lạc quan của kinh tế tư nhân ở mức thấp

Tại lễ công Bố báo cáo PCI 2020 được tổ chức vào tháng 4/2023, ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch VCCI dự báo, năm 2024 tiếp tục là một năm đầy khó khăn với cộng đồng doanh nghiệp. Thực tế, kết quả khảo sát các khó khăn này cho thấy, các doanh nghiệp phản ánh gặp nhiều khó khăn hơn so với năm 2022.

Trong số 15 loại khó khăn cụ thể được liệt kê, có tới 11 nội dung ghi nhận tỷ lệ doanh nghiệp gặp khó khăn trong năm 2023 cao hơn so với trước đó. Đó là tiếp cận tín dụng, tìm kiếm mặt bằng kinh doanh, tìm kiếm nhà cung cấp, tìm kiếm nhân sự, thực hiện thủ tục hành chính, chất lượng cơ sở hạ tầng, biến động thị trường, biến động chính sách pháp luật, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đảm bảo thực hiện hợp đồng và thiên tai, biến đổi khí hậu.

Cùng với đó, Báo cáo PCI cũng thẳng thắn nhận định mức độ lạc quan của doanh nghiệp tư nhân ở mức thấp so với những năm trước.

Cụ thể, chỉ 27% doanh nghiệp tư nhân cho biết sẽ mở rộng sản xuất kinh doanh trong hai năm tiếp theo, giảm đáng kể từ con số 35% của năm 2022.

Con số 27% này cũng thấp hơn cả mức đáy trước đây là năm 2012 - 2013 khi nền kinh tế Việt Nam phải đối mặt với tác động kép của khủng hoảng tài chính toàn cầu và những bất ổn kinh tế vĩ mô trong nước.

Dữ liệu khảo sát còn cho thấy tỷ lệ doanh nghiệp dự kiến giảm quy mô kinh doanh hoặc đóng cửa doanh nghiệp trong khảo sát 2023 lên tới 16,2%. Con số này cao hơn đáng kể so với mức 10,7% được ghi nhận trong khảo sát năm 2022 và gần bằng mức cao kỷ lục 16,6% của khảo sát 2021 khi Việt Nam còn nằm trong tâm dịch Covid-19.

“Chính trong bối cảnh này, doanh nghiệp sẽ có xu hướng trông vào sự năng động, sáng tạo của chính quyền địa phương trong việc hỗ trợ, tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh”, ông Đậu Anh Tuấn nhấn mạnh.

Tuy vây, Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công cũng cho biết, báo cáo PCI và PGI 2023 ghi nhận những chuyển động tích cực trong môi trường kinh doanh Việt Nam từ góc nhìn của khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI).

Trước hết, các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam đang trên đà phục hồi ổn định sau đại dịch COVID-19. Tỷ lệ doanh nghiệp FDI tuyển thêm lao động tăng từ 55,8% năm 2022 lên 59,9% năm 2023. Tình hình kinh doanh của doanh nghiệp FDI có sự cải thiện khá khả quan, tỷ lệ doanh nghiệp FDI  báo lãi trong năm 2023 tăng nhẹ lên mức 46,5%, tỷ lệ doanh nghiệp báo lỗ giảm xuống còn 42,3%.

Bên cạnh đó, gánh nặng thực thi quy định của doanh nghiệp FDI tại Việt Nam đã giảm bớt theo thời gian, với tỷ lệ doanh nghiệp gặp phiền hà trong việc thực hiện thủ tục hành chính tiếp tục xu hướng giảm của các năm trước. Cụ thể, tỷ lệ doanh nghiệp FDI gặp khó khăn khi thực hiện thủ tục thuế giảm xuống 16% so với mức 27% năm 2022, đây là mức giảm cao. Thủ tục về bảo hiểm xã hội đã giảm từ 15% năm 2022 xuống còn 8% năm 2023.

“Xu hướng đáng khích lệ này một phần đến từ nỗ lực của chính quyền địa phương trong việc tạo thuận lợi cho doanh nghiệp FDI kết nối với ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước, đồng thời là một chỉ báo quan trọng về khả năng hội nhập chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp trong nước đã có sự cải thiện”, ông Phạm Tấn Công khẳng định.