Năm 2020, khi có Covid-19 cũng là lúc xuất hiện nhiều cảnh tượng khiến người dân Mỹ nhớ lại giai đoạn đói khổ của cuộc Đại suy thoái 1937. Đó là hình ảnh dòng xe dài hàng dặm trước cửa hàng tạp hóa, công nhân thất nghiệp rồng rắn đi nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp, bệnh nhân xếp hàng qua đêm bên ngoài bệnh viện để được xét nghiệm... Chúng chẳng khác gì hình ảnh một dòng người mệt mỏi xếp hàng chờ cứu trợ năm 1937. Sau lưng họ là tấm áp phích khổng lồ, cổ động về cuộc sống Mỹ, với 2 khẩu hiệu "World’s highest standard of living" (tạm dịch: Tiêu chuẩn sống cao nhất thế giới) và "There’s no way like the American Way" (tạm dịch: Không một phong cách nào giống như Lối sống Mỹ).
Nền kinh tế Mỹ, được ca ngợi vì những thành công kỷ lục gần đây, bất ngờ gặp rủi ro khi những nhu cầu cơ bản nhất như thực phẩm, nơi ở, chăm sóc y tế đột ngột chông chênh. Hôm thứ năm (16/4), Bộ Lao động Mỹ cho biết đã có thêm 5,2 triệu người nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp. Suốt 4 tuần qua, đã có 22 triệu người mất việc, bằng tổng số việc làm mới được tạo ra trong 9,5 năm trước khi Covid-19 xuất hiện.
Chắc chắn, sự bùng phát của đại dịch và động thái cố gắng kiềm chế nó sẽ tạo ra những khó khăn mới. Nhưng có lẽ đáng kể hơn là cuộc khủng hoảng đã bộc lộ những lỗ hổng sâu sắc, lâu dài trong hệ thống kinh tế Mỹ.
"Chúng ta xây dựng một nền kinh tế không có khả năng hấp thụ được các cú sốc", Joseph Stiglitz, một nhà kinh tế từng đoạt giải Nobel bình luận, "Chúng ta tạo ra một hệ thống như thể đang tối đa hóa lợi nhuận nhưng có rủi ro cao hơn và khả năng phục hồi thấp hơn".
Ngay trước khi có đại dịch, nền kinh tế Mỹ vốn đã bị phân cực. Một trong những thành tựu ấn tượng là tỷ lệ thất nghiệp thấp nhất trong nửa thế kỷ, thị trường chứng khoán tăng vọt và quãng thời gian tăng trưởng liên tục dài kỷ lục.
Ở một mặt rất khác là bất chấp nhiều năm GDP tăng trưởng nhưng người lao động phải vật lộn với nhu cầu thiết yếu. Lịch làm việc không thường xuyên khiến tiền lương hàng tuần tăng đột biến và giảm xuống một cách khó lường. 4 trong số 10 người trưởng thành không có sẵn tiền dự phòng để trang trải cho một chi phí phát sinh đột suất cỡ 400 USD.
Ngay cả những người Mỹ trung lưu, cũng trở nên ngày càng lo lắng trong những thập kỷ gần đây về tài chính mong manh và triển vọng của con cái họ. Kể từ khi suy thoái kết thúc, nền kinh tế đã tạo ra khối tài sản khổng lồ. Tuy nhiên, người lao động nhận được một phần nhỏ trong số đó.
Trong chưa đầy hai thập kỷ, thu nhập tiền lương và lợi ích ở khu vực tư nhân đã giảm 5,4 điểm phần trăm, theo một nghiên cứu của McKinsey Global Institute vào năm ngoái, tức giảm trung bình 3.000 USD một năm, điều chỉnh theo lạm phát. "Đối với nhiều gia đình lao động, tăng lương chưa đủ mạnh để họ trang trải nhu cầu cơ bản", Fed chi nhánh Boston kết luận trong một báo cáo năm ngoái.
Tại các công ty lớn, nhân viên đã thấy chi phí cho các khoản đóng về chăm sóc sức khỏe tăng nhanh gấp đôi so với tiền lương của họ trong thập kỷ qua, theo Peterson-Kaiser Health System Tracker. Chi phí cho nhà ở cũng tăng lên. Hàng triệu người thuê nhà dành hơn một nửa thu nhập cho nhà ở. Các hộ gia đình có thu nhập trung bình cũng bị ảnh hưởng bởi chi phí nhà ở leo thang. Nhóm này phải dành hơn một phần ba thu nhập cho tiền thuê nhà.
"Rất nhiều người trong nền kinh tế đang sống ở rìa, và một sự kiện như thế này (Covid-19) đẩy họ ra luôn", ông Stiglitz nói, "Chúng ta là nơi duy nhất trong thế giới tiên tiến khi có những người sống ở rìa mà không có mạng lưới an sinh bên dưới".
Tiến bộ công nghệ và toàn cầu hóa được cho là một phần nguyên nhân tạo ra bất ổn kinh tế cho người lao động. Nhưng ông Stiglitz cũng chỉ trích suy nghĩ ngắn hạn phổ biến ở các công ty Mỹ. Các hãng hàng không - đang được hỗ trợ khẩn cấp bởi chính phủ - đã sử dụng hàng tỷ USD lợi nhuận để mua lại cổ phiếu của họ, thay vì đầu tư vào nhân viên, năng lực sản xuất hoặc dự phòng suy thoái.
Chỉ riêng trong năm 2018, các công ty trong S&P 500 đã chi 806 tỷ USD để mua lại cổ phiếu của chính họ với giá đang bùng nổ nhằm tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng. Khi dịch bệnh bắt đầu, nhiều công ty trong số này đã sa thải hàng triệu công nhân, cắt bảo hiểm y tế của họ.
Một cuộc khảo sát gần đây của SurveyMonkey và Apartment List, cho biết một phần tư người thuê nhà chỉ trả một phần hoặc không thể trả nổi trong tháng này. "Những con số này là vô cùng đáng lo ngại", ông Igor Popov, nhà kinh tế trưởng tại Apartment List, đánh giá.
"Trong một cuộc suy thoái kinh tế điển hình, khi thu nhập bị ảnh hưởng, nhiều gia đình có thể thu hẹp diện tích thuê hoặc chuyển đến cùng nhau để giảm thiểu các khoản tiền nhà. Nhưng chúng ta đang trong lệnh 'ở yên tại nhà' nên việc di chuyển và hạ cấp nhà thuê rất khó", ông nói.
Những người khó khăn nhất có thể sẽ gặp khó khăn hơn. Trước khi đại dịch bùng phát, Destination: Home, một tổ chức phi lợi nhuận ở Thung lũng Silicon có kế hoạch hỗ trợ tài chính 7 triệu USD cho khoảng 1.000 gia đình.
Vào tháng 3/2020, tổ chức này đã huy động thêm 11 triệu USD để cứu trợ Covid-19 nhưng đã ngập trong đơn đăng ký. Họ nhận 4.500 đơn chỉ trong 3 ngày và phải ngừng chấp nhận đăng ký. Danh sách chờ đã có gần 10.000 người và đang tăng lên mỗi ngày. "Không có gì mà tôi không từng trải khi nói đến tình trạng vô gia cư", Jennifer Loving, CEO Destination: Home nói. "Nhưng điều này là thảm khốc không thể hiểu nổi".
Trong một báo cáo về tác động kinh tế của đại dịch, Fed chi nhánh Richmond cảnh báo rằng những gánh nặng lớn nhất sẽ rơi vào những người vốn dễ bị tổn thương nhất, tức những người làm công việc lương thấp, không an toàn.
Phiên An (theo The New York Times)
Tags:
(VNF) - Singapore đang chật vật ngăn chặn các dòng tiền bẩn xuyên biên giới khi những mạng lưới tội phạm quốc tế ngày càng dùng thủ đoạn tinh vi hơn, gây sức ép lớn lên hệ thống giám sát tài chính vốn được xem là chặt chẽ bậc nhất châu Á của quốc đảo này.
(VNF) - Sau thương vụ đấu giá kỷ lục tại Sotheby’s Paris hồi đầu năm, chiếc túi Birkin nguyên bản được thiết kế riêng cho cố minh tinh Jane Birkin đã chính thức ra mắt công chúng Nhật Bản. Mức giá 10 triệu USD của chiếc túi không chỉ gây chấn động giới thời trang mà còn phản ánh xu hướng coi hàng xa xỉ như một loại tài sản đầu tư mới trong thời kỳ bất ổn tài chính.
(VNF) - Mỹ thông báo cung cấp khoản viện trợ khẩn cấp trị giá 500.000 USD nhằm hỗ trợ Việt Nam ứng phó và khắc phục hậu quả sau các cơn bão Fengshen và Kalmaegi gây thiệt hại diện rộng tại nhiều địa phương. Đây là phần tiếp theo của gói hỗ trợ nhân đạo tổng trị giá 1 triệu USD mà Washington dành cho Việt Nam trong mùa bão lũ năm nay.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ theo đuổi hành động pháp lý với BBC sau khi chương trình Panorama bị phát hiện chỉnh sửa phát biểu của ông theo cách gây hiểu lầm. Đây là bê bối được đánh giá nghiêm trọng nhất của BBC kể từ vụ Jimmy Savile hơn 1 thập kỷ trước.
(VNF) - Mỹ tung loạt biện pháp giảm thuế với nông sản và hàng hóa nhập khẩu, đồng thời đạt thỏa thuận thương mại lớn với Thụy Sĩ, cho thấy sự chuyển hướng rõ rệt trong nỗ lực ổn định giá cả và giảm căng thẳng thương mại.
(VNF) - Trung Quốc vừa công bố phát hiện mỏ vàng lớn nhất nước này kể từ năm 1949, với trữ lượng ước tính khoảng 1.444 tấn tại tỉnh Liêu Ninh.
(VNF) - Kinh tế Trung Quốc tiếp tục giảm tốc trong tháng 10, bị kéo lùi bởi nhu cầu tiêu dùng trì trệ, sự lao dốc của thị trường bất động sản và kỳ nghỉ lễ dài ngày làm giảm mạnh hoạt động của các nhà máy.
(VNF) - Trang sức vàng vốn là biểu tượng truyền thống trong đám cưới của người Trung Quốc. Tuy nhiên trong bối cảnh giá vàng tăng cao, nhiều người chọn cách thuê vàng thay vì mua để tiết kiệm tài chính.
(VNF) - Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết Mỹ sẽ xem xét các bệnh lý mãn tính, thậm chí cả những yếu tố như tuổi nghỉ hưu, như căn cứ để từ chối cấp thị thực cho người nhập cư.
(VNF) - Sáng 13/11 theo giờ Việt Nam, Quốc hội Mỹ đã chính thức thông qua dự luật nhằm chấm dứt đợt đóng cửa chính phủ liên bang dài nhất trong lịch sử nước này.
(VNF) - Cơ quan an ninh mạng Trung Quốc vừa cáo buộc chính phủ Mỹ dàn dựng vụ đánh cắp khoảng 13 tỷ USD giá trị Bitcoin, đánh dấu nỗ lực gần đây nhất của Bắc Kinh trong việc quy trách nhiệm các cuộc tấn công mạng lớn cho Washington.
(VNF) - Ngân hàng tư nhân J.P. Morgan Private Bank dự báo giá vàng có thể vượt mốc 5.000 USD/ounce vào cuối năm 2026, nhờ lực mua mạnh từ các ngân hàng trung ương tại các nền kinh tế mới nổi.
(VNF) - Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) vừa cảnh báo về những rủi ro tiền tệ có thể phát sinh đối với các quốc gia như Kenya và Ethiopia khi họ chuyển đổi các khoản vay bằng USD từ Trung Quốc sang nhân dân tệ (CNY) nhằm giảm chi phí nợ.
(VNF) - Tập đoàn SoftBank (Nhật Bản) đã hoàn tất việc bán toàn bộ 32,1 triệu cổ phiếu Nvidia, thu về khoảng 5,83 tỷ USD.
(VNF) - Một phụ nữ Trung Quốc vừa bị tòa án Anh tuyên phạt hơn 11 năm tù vì rửa tiền trong vụ gian lận đầu tư quy mô lớn, liên quan đến gần 130.000 nhà đầu tư và số tiền được chuyển đổi thành tiền điện tử trị giá hàng tỷ USD.
(VNF) - Huyền thoại đầu tư Warren Buffett vừa tuyên bố sẽ rút khỏi vị trí Giám đốc điều hành Berkshire Hathaway vào cuối năm nay, khép lại hơn 6 thập kỷ định hình giới tài chính toàn cầu. Trong bức thư cuối cùng gửi cổ đông, “Nhà tiên tri xứ Omaha” không chỉ nói lời tạm biệt mà còn gửi gắm thông điệp mạnh mẽ về đạo đức kinh doanh, lòng nhân ái và lời cảnh báo sâu sắc về lòng tham trong giới kinh doanh.
(VNF) - Sau hơn một tháng mất tích bí ẩn, thi thể của triệu phú tiền điện tử người Nga Roman Novak và vợ là Anna đã được phát hiện trong tình trạng bị phân xác và chôn vùi giữa sa mạc gần Dubai. Vụ việc đang thu hút sự chú ý lớn của dư luận quốc tế, không chỉ vì tính chất tàn bạo mà còn bởi mối liên hệ phức tạp giữa tài sản tiền số, tội phạm xuyên quốc gia và mạng lưới tài chính ngầm.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đe dọa tiến hành hành động pháp lý chống lại BBC, cáo buộc hãng tin của Anh này “cố tình chỉnh sửa sai lệch” bài phát biểu của ông vào ngày 6/1/2021 – thời điểm những người ủng hộ ông tràn vào tòa nhà Quốc hội Mỹ (Điện Capitol). BBC thừa nhận việc biên tập này là “một sai lầm trong phán đoán”.
(VNF) - Sáu người cháu của ông Goh Cheng Liang, một trong những tỷ phú giàu nhất Singapore, trở thành tỷ phú sau khi thừa kế cổ phần trong đế chế sơn Nippon Paint, trong một bước chuyển giao hiếm hoi khi tài sản được trao trực tiếp cho thế hệ thứ ba, bỏ qua thế hệ con. Sự kiện đánh dấu thay đổi đáng chú ý trong tư duy kế thừa của giới siêu giàu châu Á.
(VNF) - Đề xuất mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm chuyển một phần nguồn thu từ thuế quan thành “cổ tức quốc gia” trị giá 2.000 USD mỗi người có thể cần Quốc hội thông qua trước khi được triển khai.
(VNF) - Ngày 9/11, quân đội Myanmar tuyên bố đang phá dỡ gần 150 tòa nhà thuộc khu phức hợp lừa đảo trực tuyến khét tiếng K.K. Park, nằm sát biên giới Thái Lan. Động thái này được xem là một phần trong chiến dịch trấn áp quy mô lớn nhằm đối phó với các đường dây tội phạm mạng xuyên quốc gia đang gây nhức nhối trong khu vực.
(VNF) - Tuần qua, kinh tế thế giới chứng kiến hàng loạt biến động mạnh mẽ – từ “cú xoay trục” ngoạn mục của Trung Quốc nhằm hóa giải sức ép thuế quan của Mỹ, giá Bitcoin lao dốc xuyên thủng mốc 100.000 USD, cho tới việc Tòa án Tối cao Mỹ xem xét khả năng “xóa sổ” chính sách thuế của Tổng thống Donald Trump. Cùng lúc đó, Mỹ vừa trải qua đợt đóng cửa chính phủ tốn kém nhất trong lịch sử.
(VNF) - Từ giấc mơ trường sinh của Tần Thủy Hoàng đến những phòng thí nghiệm công nghệ sinh học hiện đại ở Thâm Quyến, Trung Quốc đang biến khát vọng “cải lão hoàn đồng” thành một dự án mang tầm quốc gia. Với sự hậu thuẫn mạnh mẽ của chính phủ, hàng tỷ USD đang được rót vào ngành y học trường thọ, biến Trung Quốc thành đối thủ đáng gờm của phương Tây trong cuộc chạy đua khiến con người trở nên bất tử.
(VNF) - Hơn 5.000 cổ vật của Pharaoh Tutankhamun đang được trưng bày tại Đại Bảo tàng Ai Cập mới khai trương. Đây được coi là một trong những bộ sưu tập quý giá nhất ngành khảo cổ thế giới.
(VNF) - Ngân hàng Trung ương Ba Lan (NBP) cho biết đang xem xét bố trí lượng vàng dự trữ quốc gia theo hướng chia đều tại ba điểm lưu trữ: kho nội địa, Anh và Mỹ.
(VNF) - Singapore đang chật vật ngăn chặn các dòng tiền bẩn xuyên biên giới khi những mạng lưới tội phạm quốc tế ngày càng dùng thủ đoạn tinh vi hơn, gây sức ép lớn lên hệ thống giám sát tài chính vốn được xem là chặt chẽ bậc nhất châu Á của quốc đảo này.
(VNF) - Dự án Nhà ở xã hội Đức Thượng có quy mô 20 tầng, được xây dựng trên lô đất 2,6ha tại xã Hoài Đức, Hà Nội.
