GS Trần Văn Thọ: ‘Ông Shinzo Abe là một chính khách kiệt xuất’

Cựu Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, 67 tuổi, đã bị sát hại vào ngày 8/7, khi ông đang có bài phát biểu vận động tranh cử cho đảng Dân chủ Tự do (LDP) tại thành phố Nara, miền Tây Nhật Bản.

Trước thông tin này, GS Trần Văn Thọ, một trong ba người nước ngoài được mời làm thành viên chuyên môn trong Hội đồng Tư vấn kinh tế của nhiều đời Thủ tướng Nhật đã bày tỏ cảm xúc trên trang Facebook cá nhân:

“Hôm qua một ngày làm cả thế giới bàng hoàng. Một nước tương đối an ninh, có luật lệ nghiêm cấm cá nhân sử dụng súng, mà một chính khách kiệt xuất phải chết oan uổng, gây tiếc thương cho bao người.”

GS Trần Văn Thọ đánh giá, ông Shinzo Abe là thủ tướng cầm quyền lâu nhất trong lịch sử Nhật Bản. Đặc biệt, trong thời kỳ làm thủ tướng lần thứ hai, gần 8 năm, ông Abe để lại dấu ấn lớn cả đối nội và đối ngoại.

“Về đối nội, Chính sách kinh tế Abe (Abenomics) gồm 3 mũi tên đã làm thay đổi bộ mặt nền kinh tế. Nhờ mũi tên thứ nhất (nới lỏng tiền tệ) và thứ hai (chính sách tài chánh linh hoạt), tỷ suất quá cao của đồng yen được điều chỉnh, giá chứng khoán tăng hơn gấp đôi, lợi nhuận doanh nghiệp tăng, công ăn việc làm tăng đáng kể.

Mũi tên thứ ba (cải cách phương thức làm việc, giảm thuế để thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư, đẩy nhanh quá trình ký kết các hiệp định thương mại để vừa hội nhập sâu hơn vừa cải cách thể chế trong nước) thì còn cần thêm thời gian mới thấy kết quả cụ thể”, ông Thọ phân tích.

Về mặt đối ngoại, theo GS Trần Văn Thọ, cựu Thủ tướng Shinzo Abe “đã làm cho vị thế, uy tín của Nhật Bản tăng cao chưa từng thấy trong vài mươi năm nay”.

GS Trần Văn Thọ cho biết: “Abe là người đâu tiên đưa ra khái niệm Ấn Độ Thái Bình Dương trên mặt trận ngoại giao và đề xướng hình thành thể chế hợp tác chiến lược trong khu vực này để sau đó Bộ Tứ (QUAD tức Thể chế hợp tác an ninh ngoại giao của 4 nước Mỹ, Nhật, Úc và Ấn Độ) và Chiến lược Ấn Độ Thái Bình Dương tự do, rộng mở (FOIP) ra đời.

Sau khi Mỹ rút lui khỏi khuôn khổ Hợp tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), Abe đã chỉ đạo chính phủ Nhật nỗ lực kêu gọi 10 nước còn lại hướng đến thỏa hiệp cho TPP gồm 11 nước và TPP-11 hay CPTPP đã được đồng thuận tai Việt Nam cuối năm 2017. Dưới thời Abe, Hiệp định Toàn diện Kinh tế Đông Á (RCEP) và Hiệp định đối tác kinh tế Nhật EU cũng được ký kết”.

Đánh giá về nghệ thuật ngoại giao của cựu Thủ tướng Shinzo Abe, ông Thọ cho rằng đó là “sự kiên trì vì lợi ích của Nhật Bản nhưng rất mềm mỏng, sáng tạo và có nghệ thuật diễn xuất gây thân thiện đối với người nước ngoài”.

GS. Trần Văn Thọ đưa ra dẫn chứng về tài ngoại giao xuất chúng của ông Abe tại buổi diễn thuyết ở lưỡng viện Quốc hội Mỹ năm 2015 hay khi ông Abe đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ trong bối cảnh Tokyo (Nhật) đang cạnh tranh với Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) và Madrid (Tây Ban Nha) ở vòng cuối để tổ chức Olympic 2020. Với cách diễn đạt “dí dỏm, đầy thuyết phục”, ông Abe đã “liên tiếp nhận được nhiều tràng vỗ tay từ hội trường”. 

Cũng theo GS Trần Văn Thọ, “Abe là người sớm cảnh giác sự trỗi dậy và mưu đồ bá chủ thế giới của Trung Quốc nên đã thúc đẩy ký kết TPP-11 và đề xướng Chiến lược Ấn Độ Thái Bình Dương để kéo Ấn Độ về phía Nhật, Mỹ và Úc”.

Giáo sư cho biết thêm: “Năm ngoái, trong một hội nghị trực tuyến với một tổ chức tại Đài Loan, Abe cho rằng “Hữu sự ở Đài Loan là hữu sự ở Nhật Bản và là hữu sự của đồng minh Nhật Mỹ”. Câu nói của Abe nhằm kiềm chế, cảnh cáo Tập Cận Bình và để làm yên lòng Đài Loan, tỏ sự liên đới với Đài Loan. Hôm qua được tin Abe mất, Đài Loan đã viết lời ai điếu trên tòa nhà cao nhất tại Đài Bắc với 4 chữ “Cảm tạ Abe”.

Kết thúc bài chia sẻ trên trang cá nhân, GS Trần Văn Thọ khẳng định: “Shinzo Abe từng nói đại ý là “những việc làm vì dân vì nước mà có bị ai phê phán thì vẫn cố thực hiện”. Trên trường quốc tế, ông cũng là người cổ xúy những giá trị phổ quát của nhân loại. Shinzo Abe mất đi để lại tiếc thương không chỉ cho người Nhật mà đông đảo bạn bè năm châu”.

GS Trần Văn Thọ sinh năm 1949, quê ở Quảng Nam. Ông sang Nhật du học từ năm 1968 với học bổng của chính phủ Nhật. Ông lấy bằng tiến sĩ kinh tế tại Đại học Hitotsubashi, Tokyo, từng làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu kinh tế Nhật Bản (JCER) và giảng dạy ở Đại học Obirin (Tokyo). GS Trần Văn Thọ từng làm cố vấn cho nhiều cơ quan của Chính phủ Nhật Bản như: Viện nghiên cứu Đầu tư quốc tế và Phát triển kinh tế thuộc Ngân hàng Xuất nhập khẩu nhà nước, Viện nghiên cứu Tài chính và Phát triển kinh tế thuộc Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JBIC). Mặc dù sinh sống và làm việc tại Nhật Bản nhưng GS Trần Văn Thọ luôn hướng về Việt Nam. Ông thường xuyên tham dự và có bài tham luận tại các hội thảo xây dựng chính sách phát triển kinh tế Việt Nam.  GS Trần Văn Thọ từng là thành viên Tổ Tư vấn cải cách kinh tế hoặc trong Ban Nghiên cứu chính sách của các Thủ tướng Việt Nam thời ông Võ Văn Kiệt, Phan Văn Khải và gần đây nhất là thành viên Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.