Theo "Báo cáo đánh giá mức độ tuân thủ các quy định trong ngành khoáng sản" của VCCI, nhìn tổng thể, ngành khai khoáng Việt Nam đang tồn tại khá nhiều mâu thuẫn.
Nổi bật là nghịch lý kết quả kinh doanh thường không khả quan nhưng mức lương của người lao động và kì vọng kinh doanh của các doanh nghiệp khai thác khoáng sản lại cao hơn các lĩnh vực khác.
Cụ thể, số liệu từ Tổng cục Thống kê giai đoạn 2010 – 2014 cho thấy số doanh nghiệp khai khoáng có lãi đã giảm từ 1.518 xuống còn 1.277; tổng mức lãi cũng giảm từ 82.222 tỷ đồng xuống còn 78.740 tỷ đồng (năm 2013).
Tương ứng với đó, số doanh nghiệp thua lỗ đã tăng từ 502 lên 944; tổng mức lỗ tăng từ (âm) 1.168 tỷ đồng lên mức (âm) 10.127 tỷ đồng; mức lỗ bình quân cũng gia tăng từ (âm) 2,2 tỷ đồng lên (âm) 10,7 tỷ đồng.
Kết quả điều tra PCI (chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh) cũng cho thấy các doanh nghiệp khai khoáng có tỷ lệ khai báo lỗ cao hơn khá nhiều so với các doanh nghiệp ở lĩnh vực khác.
Cụ thể, tỷ lệ doanh nghiệp khai khoáng báo lỗ năm 2012 lên đến 30%, trong khi các doanh nghiệp khác chỉ là 21%. Con số này trong năm 2013 lần lượt là 32% và 26%.
Tuy nhiên khi được hỏi dự định kinh doanh trong 2 năm tiếp theo, câu trả lời của các doanh nghiệp khai khoáng (tham gia trả lời PCI trong nhiều năm) đều cho thấy họ có ý định mở rộng sản xuất cao hơn so với các doanh nghiệp khác.
Năm 2014, kì vọng kinh doanh của tất cả các doanh nghiệp đều tăng so với năm 2013. Trong đó, nhóm khoáng sản có mức tăng cao nhất, đạt 62%, trong khi các doanh nghiệp khác chỉ ở mức 46%.
.png)
Cũng theo số liệu của Tổng cục Thống kê (công bố năm 2016) tiền lương bình quân hàng tháng năm 2015 của lao động trong ngành khai khoáng khá cao so với mức bình quân chung.
Cụ thể, tiền lương bình quân tháng của lao động trong ngành khai khoáng là 6,2 triệu đồng, cao hơn mức chung là 4,7 triệu đồng.
Tính trong toàn bộ các ngành kinh tế, tiền lương bình quân tháng của lao động trong ngành khai khoáng đứng thứ 6, sau các ngành: Hoạt động tài chính, ngân hàng & bảo hiểm; thông tin & truyền thông; hoạt động chuyên môn, khoa học & công nghệ; sản xuất và phân phối điện, khí đốt, hơi nước và điều hòa không khí; Hoạt động của các tổ chức và cơ quan quốc tế.
Khi tính tương quan mối quan hệ giữa kết quả kinh doanh và kỳ vọng kinh doanh, các doanh nghiệp bình thường cho kết quả tương quan khá cao, 19,05%, trong khi đó tỷ lệ này của các doanh nghiệp khoáng sản chỉ đạt 10,19%.
Như vậy, tồn tại một sự không thống nhất đến khó hiểu giữa báo cáo kết quả kinh doanh của doanh nghiệp khoáng sản và kỳ vọng kinh doanh của họ: càng lỗ càng mở rộng sản xuất, càng lỗ càng kì vọng kinh doanh, lỗ nhưng vẫn duy trì lương công nhân ở mức cao…
Một trong những điểm đáng chú ý mà báo cáo của VCCI đưa ra đó là tỷ lệ liên quan đến Nhà nước của doanh nghiệp khai khoáng cao hơn khá nhiều so với các lĩnh vực khác.
Nếu xét các doanh nghiệp quốc doanh, có thể nói khai khoáng là "địa bàn" của các "ông lớn" nhà nước như Tập đoàn Than và Khoáng sản Việt Nam (TKV), Tổng công ty Đông Bắc, Tổng công ty Công nghiệp Xi măng Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp Hóa chất Việt Nam... cùng với nhiều các doanh nghiệp khoáng sản tại các địa phương.
.png)
Tuy nhiên, điều thú vị là kết quả điều tra PCI năm 2014 đã hé lộ - nếu tính riêng cho nhóm các doanh nghiệp dân doanh - thì tỷ lệ doanh nghiệp khoáng sản có mối quan hệ với Nhà nước cũng cao hơn hẳn so với các lĩnh vực khác.
Theo điều tra này, một doanh nghiệp dân doanh được coi là có quan hệ với Nhà nước khi rơi vào một trong các trường hợp sau: cổ phần hóa từ một doanh nghiệp nhà nước/ có cổ phần được sở hữu bởi Nhà nước hoặc doanh nghiệp nhà nước/ có lãnh đạo doanh nghiệp là cán bộ trong cơ quan nhà nước hoặc quân đội/ có lãnh đạo từng là cán bộ quản lý trong cơ quan nhà nước hoặc doanh nghiệp nhà nước.
Xét theo tiêu chí này, có đến 53% các doanh nghiệp khoáng sản dân doanh có mối quan hệ với Nhà nước.
Kết quả điều tra PCI cũng cho biết, các doanh nghiệp khoáng sản vẫn thường nhờ cậy đến các mối quan hệ với cán bộ nhà nước để có thể tiếp cận thông tin về mỏ khoáng sản. Có doanh nghiệp khi trả lời phỏng vấn điều tra đã thẳng thắn thừa nhận: biết đến mỏ khoáng sản thông qua mối quan hệ cá nhân – với cán bộ Nhà nước.
Theo đánh giá của Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature), nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp khai khoáng của Việt Nam được chia thành nhiều loại phức tạp với tổng mức thu trên một đơn vị tài nguyên cao hơn so với các quốc gia khác trên thế giới. Tuy nhiên, vấn đề đáng ngại nhất là việc giám sát dòng tiền trở nên rất khó khăn chính do phương pháp tính phức tạp và quy chế quản lý sử dụng không rõ ràng.
Ví dụ, phương pháp tính thuế tài nguyên phải dựa trên sản lượng và giá bán khoáng sản chủ yếu do doanh nghiệp tự khai báo nhưng lại không có cơ chế kiểm toán độc lập và bắt buộc để giám sát.
Một ví dụ khác là phí bảo vệ môi trường đối với khai thác khoáng sản, mặc dù pháp luật có quy định rằng khoản phí này chỉ được sử dụng để bảo vệ môi trường liên quan đến hoạt động khoáng sản, nhưng do được nhập chung vào ngân sách địa phương nên hầu như không thể xác định việc chi tiêu có đúng mục đích hay không.
Hiện nay, các nguồn thu ngân sách được giám sát theo các quy định về quản lý ngân sách Nhà nước, nhưng mức độ chi tiết và minh bạch chưa cao. Đối với các nguồn thu ngoài ngân sách hoặc các nguồn thu trong ngân sách nhưng có mục đích sử dụng đặc thù thì chưa có biện pháp hữu hiệu để giám sát.
.png)
Đáng chú ý, theo dữ liệu khảo sát PCI các năm từ 2011-2014 của VCCI và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), các doanh nghiệp khai khoáng đang phải chi trả chi phí không chính thức cao hơn so và phổ biến hơn các doanh nghiệp lĩnh vực khác.
Về mức chi trả cũng cho thấy các doanh nghiệp khoáng sản có xu hướng phải chi trả chi phí không chính thức nhiều hơn mức trung bình của các doanh nghiệp khác. Theo đó, tỷ lệ doanh nghiệp khoáng sản phải chi trả trên 2% tổng thu nhập cho chi phí không chính thức là 53%, trong khi tỷ lệ này ở các doanh nghiệp khác chỉ là 41%.
Tags:
(VNF) - Công cuộc xoá đói giảm nghèo trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên không chỉ tập trung vào các khoản hỗ trợ tức thời mà về lâu dài quan trọng nhất là “cái gốc” nâng cao nhận thức về xoá đói giảm nghèo, đảm bảo sinh kế trong dài hạn.
(VNF) - Hệ thống truy xuất nguồn gốc của Bộ Công Thương đi vào vận hành từ hôm nay (23/12/2025), bắt buộc áp dụng đối với một số nhóm hàng hóa từ 1/1/2026.
(VNF) - Thị trường vàng Việt Nam trong năm 2025 đã trải qua một cuộc hành trình đầy kịch tính, đánh dấu sự kết thúc của một kỷ nguyên quản lý cũ và mở ra một giai đoạn mới của sự minh bạch và hội nhập quốc tế.
(VNF) - Không chỉ hỗ trợ sinh kế trước mắt, dự án She Thrives - Vươn Mình do Cargill phối hợp với CARE Quốc tế tại Việt Nam triển khai đã góp phần thay đổi căn bản tư duy thoát nghèo của cộng đồng nông thôn tại Đắk Lắk, từ tâm thế trông chờ hỗ trợ sang chủ động sản xuất, kinh doanh và làm chủ tương lai.
(VNF) - Ngày 19/12, trường TH & THCS Lộc Thịnh đón nhận 30 bộ máy tính PC cùng 2 màn hình TV 65 inch do Tập đoàn Tiến Phước phối hợp với tổ chức xã hội Fly to Sky Charity trao tặng.
(VNF) - Nhờ đa dạng hóa sinh kế kết hợp với tín dụng chính sách, các xã Ea Ning và Dray Bhăng (Đắk Lắk) đã tạo điều kiện cho người dân nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống và từng bước thoát nghèo, hướng tới phát triển kinh tế – xã hội bền vững.
(VNF) - Những ngày cuối năm, miền Tây Nghệ An bừng sáng với một cảnh tượng khiến bất cứ ai đi qua cũng phải ngỡ ngàng: cánh đồng hoa hướng dương bạt ngàn, vàng rực như biển nắng trải dài bất tận. Không chỉ là điểm đến, nơi đây đã trở thành hiện tượng trên mạng xã hội, thu hút hàng nghìn lượt check-in và chia sẻ mỗi ngày.
(VNF) - Giá vàng miếng SJC bất ngờ tăng 1,5 triệu/lượng chỉ sau vài giờ, lên mốc cao chưa từng có trong lịch sử.
(VNF) - Những con bò giống, nguồn vốn mồi và niềm tin đang trở thành nền tảng giúp người dân Xuân Mai xây dựng sinh kế bền vững. Giải pháp này không chỉ hỗ trợ thoát nghèo mà còn tạo “đê mềm” bảo vệ họ trước nguy cơ tái nghèo sau thiên tai.
(VNF) - Sáng 22/12/2025, Giải Cờ Tướng Các Danh Thủ Quốc Tế, Cúp Phương Trang lần VII đã chính thức khai mạc tại FUTA Residence – Đà Nẵng Times Square, mở màn cho mùa giải năm 2025 với sự tham dự của các danh kỳ hàng đầu khu vực châu Á.
(VNF) - Dù có lộ trình hạn chế xe xăng, Yamaha Việt Nam vẫn tích cực ra mắt sản phẩm mới để giữ thị phần, tạo "cú hích" cho dịp mua sắm cao điểm cuối năm.
(VNF) - Giá bạc trong nước sáng nay tăng mạnh theo diễn biến trên thị trường thế giới. Giá bạc miếng lập kỷ lục mới ở mức gần 2,7 triệu đồng/lượng.
(VNF) - Trong khuôn khổ Diễn đàn Phát triển bền vững ngành xây dựng Việt Nam (VSCF) diễn ra ngày 19/12 vừa qua, Flamingo Maison 108 - giai đoạn đầu của đại dự án Flamingo World Islands Ho Nui Coc do Flamingo Holdings phát triển tại Thái Nguyên - đã vinh dự đón nhận Chứng chỉ Công trình Xanh EDGE từ Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC), thuộc nhóm Ngân hàng Thế giới.
(VNF) - Giá vàng miếng SJC bất ngờ được điều chỉnh tăng mạnh trong phiên sáng 22/12, lên mức 157,1 triệu đồng/lượng
(VNF) - PNJ định hướng chiến lược CSR trên nền tảng 'Sống Đẹp', với mục tiêu lan tỏa tinh thần này đến từng cá nhân, gia đình, các cặp đôi cũng như toàn xã hội.
(VNF) - Tuần qua, hàng loạt vụ án kinh tế nghiêm trọng gây chấn động dư luận: Chủ tịch Z Holding bị truy tố sản xuất sữa giả 2.400 tỷ, Chủ tịch Thuận An nộp thêm 47 tỷ khắc phục hậu quả vụ đấu thầu gây thất thoát 120 tỷ. Cùng lúc, Shark Bình, Mr Hunter và hệ thống Thẩm mỹ viện Mailisa cũng bị xử lý vì lừa đảo, trốn thuế.
(VNF) - Giảm nghèo bền vững không dừng ở hỗ trợ trước mắt, mà là trao cho người nghèo “cần câu” để tự vươn lên. Thông qua đào tạo nghề, tạo việc làm và sinh kế ổn định, nhiều địa phương đang chuyển từ cách làm “cho con cá” sang trao cơ hội thoát nghèo lâu dài, đúng với mục tiêu không để ai bị bỏ lại phía sau.
(VNF) - Năm 2025, Việt Nam vào top 10 nước tăng trưởng thương mại điện tử nhanh nhất thế giới, bình quân mỗi người dành 400 USD (khoảng 10,5 triệu đồng) cho mua sắm online.
(VNF) - Sự kiện dự kiến diễn ra vào Thứ Bảy, ngày 10/01/2026 (tức 22/11 năm Ất Tỵ) tại Khách sạn Mường Thanh – Linh Đàm – Hà Nội. Ngày hội Kết nối giao thương dòng họ Hoàng – Huỳnh lần thứ II được kỳ vọng sẽ trở thành sự kiện kết nối doanh nhân quy mô lớn, đánh dấu bước phát triển mới trong hành trình xây dựng cộng đồng doanh nhân Gia tộc Hoàng – Huỳnh vững mạnh và thịnh vượng.
(VNF) - Việc triển khai thị trường điện cạnh tranh tại Việt Nam sau gần 20 năm vẫn chưa đạt như kỳ vọng. TS Nguyễn Quốc Thập – Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam cảnh báo, cải cách chậm sẽ khiến thị trường khó thu hút đầu tư vào nguồn, hạ tầng và truyền tải điện.
(VNF) - Giá vàng trong nước trải qua một tuần nhiều biến động khi tăng mạnh vào đầu tuần và chững lại trong cuối tuần.
(VNF) - Hiện tượng túi hiệu giả nổi lên như một vấn đề đáng chú ý của ngành thời trang năm 2025. Các sản phẩm bị nghi là hàng fake xuất hiện rộng rãi, từ các “phú bà” trên mạng xã hội cho tới cả những nhà thiết kế nội thất cao cấp.
(VNF) - Theo Bộ Công Thương, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025 ước đạt khoảng 920 tỷ USD – mức cao kỷ lục, qua đó đưa Việt Nam gia nhập top 15 cường quốc thương mại toàn cầu và mở ra dư địa tăng trưởng mới cho nền kinh tế.
(VNF) - Giá vàng miếng SJC vẫn giữ ở mức 154,4 - 156,4 triệu đồng/lượng chiều mua vào - bán ra trong khi giá vàng nhẫn không có nhiều biến động tại các nhà vàng.
(VNF) - Sở hữu quy mô vốn chủ sở hữu trên 9.700 tỷ đồng và tổng tài sản hơn 70.000 tỷ đồng nhưng chỉ vận hành với chưa đến 300 nhân sự, Công ty Tài chính Tổng hợp Cổ phần Điện lực (EVF) đang trở thành ví dụ điển hình về mô hình doanh nghiệp tài chính tinh gọn, hiệu quả và dựa trên nền tảng công nghệ số.
(VNF) - Công cuộc xoá đói giảm nghèo trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên không chỉ tập trung vào các khoản hỗ trợ tức thời mà về lâu dài quan trọng nhất là “cái gốc” nâng cao nhận thức về xoá đói giảm nghèo, đảm bảo sinh kế trong dài hạn.
(VNF) - Cầu Tứ Liên không chỉ là một công trình giao thông đơn thuần mà còn được xác định là mắt xích quan trọng trong quy hoạch mở rộng không gian đô thị Hà Nội về phía Bắc sông Hồng.
