Làm rõ sai phạm việc Vinafood 2 thu hồi đất công giao cho doanh nghiệp tư nhân

Liên quan đến việc phát hiện và xử lý sai phạm trong quản lý đất công tại 4 cơ sở nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước tọa lạc tại các địa chỉ: 33 đường Nguyễn Du, 34-36-42 đường Chu Mạnh Trinh, quận 1, TP. HCM, trong kết luận số 2099/BC-TTCP ngày 2/12/2020, Thanh tra Chính phủ khẳng định: Các cơ quan báo chí phản ánh tình trạng “xẻ thịt” đất công bằng cách xin chủ trương, dự án khai thác đất công, sau đó mang góp vốn, hợp tác với đối tác bên ngoài và cuối cùng thoái vốn, cũng như việc Tổng công ty lương thực miền Nam (gọi tắt là Vinafood 2) cố ý làm trái ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là có cơ sở. 

Theo Thanh tra Chính phủ, việc quản lý, sử dụng 4 cơ sở nhà đất nói trên có thiếu sót, không thống nhất một đầu mối, quản lý chồng chéo, không chặt chẽ. Cùng một lúc có 2 chủ thể cùng quản lý các cơ sở nhà, đất nói trên là UBND TP. HCM và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Trong khi đó, chủ thể trực tiếp sử dụng 4 cơ sở nhà đất nói trên là 34 hộ dân nguyên là cán bộ, nhân viên làm việc cho Vinafood 2. Đồng thời, 4 toà nhà cao tầng và các công trình khác tại địa chỉ 42 đường Chu Mạnh Trinh đã bị tháo dỡ, đập phá không phép để làm bãi giữ xe ô tô nhưng không cơ quan nào quản lý.

Tổng công ty Vinafood 2 đã 4 lần làm trái ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Cụ thể, không thực hiện lập lại phương án sắp xếp lại 4 cơ sở nhà, đất, không lựa chọn được đối tác bảo đảm đủ năng lực thực hiện dự án, thực hiện thoái vốn không chặt chẽ, không thực hiện lập phương án bồi thường, hỗ trợ di dời 34 hộ dân. Hiện vẫn còn 30/34 hộ dân vẫn đang trực tiếp sử dụng các cơ sở nhà, đất trên với 150 nhân khẩu, trong đó có 5 hộ đã nhận tiền hỗ trợ, di dời.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ cũng chỉ rõ hàng loạt sai phạm khác từ tháng 1/2016 đến nay như việc 4 lần Vinafood 2 chuyển nhượng vốn góp trong Công ty TNHH Thương mại dịch vụ kinh doanh Việt Hân Sài Gòn (gọi tắt là Công ty Việt Hân Sài Gòn) là công ty con của Công ty trách nhiệm hữu hạn Thương mại Quảng cáo Xây dựng Địa ốc Việt Hân (gọi tắt là Công ty Việt Hân); lợi dụng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất số BB971073 (cấp cho Công ty Việt Hân Sài Gòn) để vay vốn ngân hàng trái pháp luật.

Thanh tra Chính phủ cũng chỉ rõ Vinafood 2 không triển khai dự án mà sử dụng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên để thế chấp đảm bảo nghĩa vụ trả nợ cho 4 công ty thành viên vay ngân hàng; lập nhiều hồ sơ vay bằng dự án đầu tư khống trong khi thực tế không tồn tại dự án, không có thủ tục xin lập dự án, không có phê duyệt dự án của cơ quan có thẩm quyền.

Từ việc phát hiện các sai phạm nghiêm trọng nói trên, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao UBND TP. HCM trực tiếp chỉ đạo, đôn đốc và giám sát các đơn vị liên quan xử lý và khắc phục hậu quả để thu hồi tài sản của nhà nước bị thất thoát.

Theo đó, UBND Thành phố chỉ đạo Sở Tư pháp chỉ đạo và giám sát Phòng Công chứng số 7 khởi kiện ra tòa án nhân dân có thẩm quyền đề nghị tuyên bố Văn bản công chứng 28355 công chứng “Hợp đồng góp vốn và chuyển nhượng quyền sử dụng đất” giữa Vinafood 2 với Công ty Việt Hân Sài Gòn là vô hiệu;

Chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường, Văn phòng Đăng ký đất đai Thành phố thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất số BB971073 và thu hồi 4 cơ sở nhà, đất tại các địa chỉ 33 đường Nguyễn Du, 34-36-42 đường Chu Mạnh Trinh để quản lý, khai thác, sử dụng đúng pháp luật;

Chỉ đạo Công an Thành phố kiểm tra việc phá dỡ tài sản nhà nước tại số 42 đường Chu Mạnh Trinh, xác định giá trị thiệt hại tài sản nhà nước, trách nhiệm bồi thường và hình thức xử lý theo quy đinh pháp luật;

Chỉ đạo Cục thuế TP. HCM phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư Thành phố xác minh làm rõ việc các bên liên quan gian lận thuế thu nhập cá nhân bằng cách chuyển nhượng lòng vòng qua cá nhân để hưởng thuế suất 0,1% đối với hoạt động chuyển nhượng vốn góp trong Công ty Việt Hân Sài Gòn.

Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Ngân hàng Nhà nước thanh tra toàn diện hoạt động cấp tín dụng trong giai đoạn từ năm 2013 đến nay và các khoản vay liên quan đến việc sử dụng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất số BB971073 của 4 cơ sở nhà đất nói trên.

Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chỉ đạo Vinafood 2 kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và xử lý đúng quy định pháp luật đối với tập thể, cá nhân có liên quan trong việc phối hợp với Công ty Việt Hân thực hiện trái ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và thực hiện không đúng các quy định pháp luật nhằm chuyển dịch 4 cơ sở nhà, đất công có vị trí sinh lợi cao thuộc quyền quản lý sử dụng của nhà nước cho tư nhân trái thẩm quyền, không đúng quy định pháp luật.

Trước đó, ngày 17/4/2019, TTXVN có bài viết "Quản lý đất công tại TP. HCM: Làm trái chỉ đạo của Thủ tướng" phản ánh sai phạm trong quản lý đất đai tại các địa chỉ: 33 đường Nguyễn Du, 34-36-42 Chu Mạnh Trinh, Quận 1, TP. HCM.  Các sơ sở nhà, đất nói trên (trong đó phần đất rộng gần 6.300 m2) do Vinafood 2 thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý sau năm 1975.

Thực hiện Nghị quyết số 94/NQ-CP của Chính phủ (yêu cầu các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước trước đây đã đầu tư vào lĩnh vực ngoài ngành gồm bất động sản, chứng khoán phải sớm có kế hoạch thoái vốn, tiến tới chấm dứt kinh doanh), đồng thời giải quyết khó khăn tài chính do làm ăn thua lỗ, Vinafood 2 hợp tác với Công ty Việt Hân để thành lập Công ty Việt Hân Sài Gòn thực hiện dự án bất động sản tại các khu đất có địa chỉ: 33 Nguyễn Du, 34-36 Chu Mạnh Trinh và 42 Chu Mạnh Trinh.

Tỷ lệ góp vốn như sau: Công ty Việt Hân góp vốn 640 tỷ đồng vào Công ty Việt Hân Sài Gòn (chiếm 80% vốn), 20% vốn còn lại (160 tỷ đồng) do Vinafood 2 đóng góp bằng giá trị tài sản trên đất và 1 phần giá trị quyền sử dụng đất các khu đất nói trên. Tổng giá trị các khu đất được 2 bên xác định là 730 tỷ đồng.

Sau nhiều lần chuyển nhượng lòng vòng, cuối cùng quyền sử dụng đất 4 cơ sở nhà, đất nói trên từ chỗ cấp cho Vinafood2 (doanh nghiệp nhà nước) đã sang tên cho công ty tư nhân là Công ty Việt Hân Sài Gòn.

Điều khiến dư luận băn khoăn là các cơ sở nhà, đất nói trên đã được các công ty định giá "bèo bọt" so với lợi thế vị trí và giá giao dịch thị trường. Cụ thể, vào năm 2015 là thời điểm cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giá đất tại các địa chỉ: 33 Nguyễn Du, 32-36-42 Chu Mạnh Trinh nói trên dao động từ 200-250 triệu đồng/m2, tính ra 6.300 m2 sẽ có giá thấp nhất từ 1.500 tỷ đồng trở lên.