LS Trương Thanh Đức: ‘Lạm phát hơn 20% mới giảm trừ gia cảnh thuế thu nhập cá nhân là vô lý’

Ông Đức cho rằng cho đến nay Bộ Tài chính vẫn đang loay hoay gọt đẽo thuế thu nhập cá nhân.

Biểu hiện của sự loay hoay này là không rõ triết lý và nguyên tắc đánh thuế thu nhập cá nhân, cụ thể là không rõ đánh thuế thu nhập với mọi người có thu nhập hay chỉ đánh thuế với người có thu nhập cao.

“Thực tế có vẻ nghiêng về phía đánh thuế thu nhập cao, nhưng như vậy thì không đúng với tên gọi và tinh thần của Luật thuế thu nhập cá nhân.

“Rất mâu thuẫn khi thu nhập từ cổ tức công ty, dù vài ngàn đồng mỗi năm, cũng phải nộp thuế, trong khi nếu có thu nhập từ tiền gửi ngân hàng thì dù hàng tỷ đồng mỗi tháng cũng không phải nộp đồng nào”, ông Đức nói.

Bên cạnh không rõ triết lý/nguyên tắc đánh thuế, Luật thuế thu nhập cá nhân cũng không rõ về triết lý/nguyên tắc ấn định mức giảm trừ gia cảnh.

Về nguyên tắc, nhà nước phải đánh thuế đối với mọi khoản và mọi mức thu nhập. Tuy nhiên, để đơn giản, nhà nước loại trừ bớt số phải nộp ở mức thấp, do đó mới có mức giảm trừ gia cảnh.

Tuy nhiên, mức giảm trừ gia cảnh lại không dựa vào mức sống tối thiểu, không dựa vào thu nhập bình quân đầu người, cũng chẳng căn cứ vào mức lương tối thiểu chung và mức lương tối thiểu theo vùng.

Chẳng hạn, tại sao mức lương tối thiểu theo 4 vùng chênh nhau gấp 1,5 lần mà mức thu nhập khởi điểm đóng thuế và giảm trừ gia cảnh lại bằng nhau?

Nếu căn cứ vào mức sống hay mức lương tối thiểu thì mức giảm trừ gia cảnh là quá cao. Còn nếu tính hợp lý thì phải tính giảm trừ kết hợp giữa 2 tiêu chí, khấu trừ cố định và khấu trừ một số nhu cầu chi tiêu tối thiểu (có hoá đơn, chứng từ, căn cứ hợp lý).

Ví dụ một người tuy thu nhập khá cao, nhưng sống vẫn khó khăn do phải chi phí cho học hành, bệnh tật, thuê nhà ở, mà vẫn phải nộp thuế nhiều hơn người sống sung sướng có thu nhập thấp hơn thì điều đó là quá bất công.

“Nếu theo đề xuất mới nhất là giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế là 11 triệu đồng, người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng, thì 2 vợ chồng nuôi 2 đứa con nhỏ, phần thu nhập từ trên 30,8 triệu đồng/tháng mới bắt đầu phải nộp thuế. Như vậy, mức thu nhập dưới 11 triệu đồng chưa tính người phụ thuộc và bình quân dưới 7,7 triệu đồng/tháng nếu có 1 người phụ thuộc không phải nộp thuế.

“Đặt ra mức đó với hàm ý: nếu chỉ có mức thu nhập tối thiểu bảo đảm cuộc sống thì chưa phải đóng thuế. Vậy làm sao có thể lý giải được trong khi tại thời điểm này nhà nước chỉ trả cho người lao động của mình mức thu nhập tối thiểu chung để bảo đảm cuộc sống là 1.490.000 đồng/tháng, chưa kể còn phải nuôi người phụ thuộc”, ông Đức dẫn ví dụ phân tích.

Nói về quy định chỉ điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh khi lạm phát trên 20%, ông Đức nhấn mạnh tỷ lệ này đã được ấn định rõ trong luật, nhưng Chính phủ vẫn cứ loay hoay mấy năm nay không thay đổi mức giảm trừ gia cảnh.

Ông nói: “Con số lạm phát là do nhà nước công bố, vậy khi nào đạt mức ấy thì nó phải mặc nhiên được áp vào việc thu thuế hằng năm theo thông báo của Tổng cục thuế hoặc cùng lắm là Bộ Tài chính, chứ sao phải trình qua Chính phủ lên tận Uỷ ban Thường vụ Quốc hội quyết định?

“Chưa kể, con số lạm phát trên 20% mới điều chỉnh là quá cao, cần giảm xuống một nửa. Nếu 1 - 2 năm vượt mức này thì còn đỡ, nhưng giả sử xảy ra trường hợp, lạm phát đã tăng 20%, nhưng không vượt hơn trong nhiều năm, thì người nộp thuế sẽ bị thiệt dài hạn”.

“Với thực tế như trên, việc quy định lạm phát 20% mới giảm trừ gia cảnh như trong thời gian qua thật là vô lý”, ông Đức bình luận.

Vị Chủ tịch của Công ty Luật BASICO cho rằng cần có quan điểm cải cách, thay đổi cơ bản Luật thuế thu nhập cá nhân cho hợp lý, công bằng hơn trong thời kỳ công nghệ phát triển như hiện nay và các doanh nghiệp chuẩn bị chuyển hết sang xuất hoá đơn điện tử.

“Cần cải cách thuế suất, bậc thuế và giảm trừ cái gì để cho ra số tiền phải nộp thuế. Điều đó quan trọng hơn là chỉ loay hoay tính mức khởi điểm phải nộp thuế và giảm trừ gia cảnh.

“Cần giảm 7 bậc xuống còn 4 – 5 bậc thuế và giảm thuế suất bậc đầu tiên cũng như bậc cuối cùng. Nếu giảm thuế suất bậc 1 từ 5% hiện nay xuống còn 1 – 2% chẳng hạn thì sẽ không còn quá quan trọng trong việc nâng mức giảm trừ gia cảnh, mà có thể giữ ổn định hàng chục năm, cho dù lạm phát lớn, vì mức độ biến động thấp, sẽ không bị phản đối mạnh mẽ như những năm qua”, ông Đức nêu quan điểm.

Ông cũng cho rằng nhà nước cần tạo điều kiện cho người nộp thuế hoàn thành nghĩa vụ trong trường hợp có nhiều nguồn thu nhập.

Chẳng hạn, đến hết quý I, khi đã có trong tay đầy đủ số liệu thuế của mỗi cá nhân, ngành thuế chỉ cần thông báo, người nộp thuế sẽ nộp đủ ngay lập tức - thay vì phải loay hoay thu thập chứng từ, tính toán để khớp đúng số liệu, dẫn đến luôn phải chấp nhận làm chậm và phải chịu phạt.

“Nếu không làm được điều đơn giản như thế thì cần sửa lại luật thu thuế dứt điểm đối với từng khoản thu nhập giống như với thu nhập từ cổ tức, xổ số hay bán nhà đất hiện nay”, ông Đức nói.