Ngành bảo hiểm đã có những tín hiệu cho thấy sự trở lại sau quãng thời gian khá dài tăng trưởng âm, nhưng hiện còn phải đối mặt với nhiều thách thức.

Do đó, vấn đề đặt ra trong thời gian tới các cơ quan quản ý nhà nước, cụ thể là Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) cần tiếp tục hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật về bảo hiểm và triển khai các sản phẩm bảo hiểm nhằm thúc đẩy thị trường phát triển ổn định và bền vững, đạt được các mục tiêu của Chính phủ đề ra.

Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance đã có cuộc trao đổi với ông Ngô Việt Trung, Cục trưởng Cục quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) xung quanh vấn đề quan trọng này.

Trong thời gian qua Cục quản lý, giám sát bảo hiểm cũng như Bộ Tài chính đã có những điều chỉnh nào trong hệ thống pháp luật để phù hợp với yêu cầu phát triển của thị trường bảo hiểm, thưa ông?

Ông Ngô Việt Trung: Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 01/01/2023, đã có những sửa đổi nhằm để phù hợp với yêu cầu mới của thị trường bảo hiểm và tạo điều kiện cho doanh nghiệp bảo hiểm phát triển.

Đầu tiên, có thể đề cập đến là những sửa đổi, bổ sung nhằm đảm bảo thực hiện cam kết quốc tế của Việt Nam. Cụ thể, bổ sung quy định về việc thành lập chi nhánh doanh nghiệp tái bảo hiểm nước ngoài tại Việt Nam để thực hiện cam kết tại Hiệp định thương mại dịch vụ Việt Nam – EU (EVFTA), bổ sung quy định về việc nhà đầu tư nước ngoài được sở hữu cổ phần, phần vốn góp đến 100% vốn điều lệ của doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp tái bảo hiểm theo cam kết của Việt Nam tại WTO và các hiệp định thương mại khác trong lĩnh vực dịch vụ bảo hiểm.

Tiếp theo, Luật Kinh doanh bảo hiểm sửa đổi, bổ sung một số quy định nhằm đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật có liên quan như với Bộ Luật dân sự…

Về phía người tham gia bảo hiểm, đã bổ sung một số quy định nhằm tăng tính bảo vệ quyền và lợi ích của bên mua bảo hiểm như bên mua có 21 ngày để từ chối tham gia bảo hiểm nhân thọ, doanh nghiệp bảo hiểm chậm bồi thường thì phải trả tiền chậm trả, hoặc bổ sung nội dung bắt buộc của hợp đồng bảo hiểm…

Còn đối với DNBH, Luật đã sửa đổi, bổ sung một số quy định, cụ thể như: Mở rộng đối tượng bằng việc cho phép các tập đoàn tài chính, bảo hiểm được thành lập doanh nghiệp bảo hiểm tại Việt Nam nhằm thu hút thêm nhà đầu tư mới (trước đây chỉ cho phép doanh nghiệp bảo hiểm nước ngoài được đầu tư thành lập doanh nghiệp tại Việt Nam).

Bổ sung một số quy định về kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ, quản trị rủi ro theo thông lệ quốc tế, phù hợp với tính chất hoạt động kinh doanh bảo hiểm nhằm bảo đảm tuân thủ pháp luật, phòng ngừa, phát hiện, kiểm soát và giảm thiểu rủi ro của doanh nghiệp bảo hiểm.

Cùng với đó, cho phép doanh nghiệp bảo hiểm chủ động trong việc thiết kế, xây dựng sản phẩm bảo hiểm và chỉ phải đăng ký với Bộ Tài chính phương pháp, cơ sở tính phí bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm xe cơ giới (trừ bảo hiểm bắt buộc).

Trong trường hợp tỷ lệ an toàn vốn của DNBH ở mức phải áp dụng biện pháp can thiệp, bổ sung quy định về an toàn tài chính, các biện pháp cải thiện sớm, biện pháp kiểm soát…

Đáng chú ý, bổ sung nguyên tắc, yêu cầu, đối tượng và hình thức cung cấp dịch vụ, sản phẩm bảo hiểm trên môi trường mạng, để phù hợp với xu thế chuyển đổi số, cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Cuối cùng, về phía cơ quan quản lý ngành, nhằm nâng cao yêu cầu quản lý nhà nước Luật cũng đã bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Tài chính trong quản lý, giám sát, thanh tra, xử lý vi phạm pháp luật về hoạt động kinh doanh bảo hiểm.

Tất cả những điểm mới, sửa đổi, bổ sung nêu trên đều hướng tới mục tiêu tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm phát triển, thúc đẩy thị trường bảo hiểm tăng trưởng ổn định và bền vững.

Theo ông, vai trò của các cơ quan quản lý, thanh tra và giám sát trong việc đảm bảo sự phát triển minh bạch của thị trường bảo hiểm là gì? Cần có những cải cách gì để nâng cao hiệu quả của công tác giám sát?

Ông Ngô Việt Trung: Về vấn đề này, Bộ Tài chính (Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm) trong những năm qua luôn chú trọng tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và việc thực hiện thanh tra, kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm.

Cụ thể, trong giai đoạn từ năm 2019 đến tháng 9/2024, Cục QLBH đã triển khai và lưu hành Kết luận thanh tra 23 doanh nghiệp bảo hiểm. Nội dung thanh tra chủ yếu về chấp hành quy tắc, điều khoản, biểu phí, trích lập dự phòng nghiệp vụ, biên khả năng thanh toán, công tác bồi thường, chi trả quyền lợi bảo hiểm, triển khai bán sản phẩm bảo hiểm qua tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Cùng với đó, Bộ Tài chính đã tăng cường quản lý, giám sát, tiến hành thanh tra, kiểm tra, chấn chỉnh các vi phạm pháp luật về kinh doanh bảo hiểm, yêu cầu các doanh nghiệp bảo hiểm tăng cường giám sát việc thực hiện các quy trình nghiệp vụ và quản lý chất lượng đại lý, xem xét, xử lý dứt điểm các phản ánh, kiến nghị của khách hàng, bảo đảm quyền lợi của khách hàng trên cơ sở hợp đồng bảo hiểm đã giao kết và quy định pháp luật.

Để nâng cao hiệu quả của công tác thanh tra, giám sát, các doanh nghiệp bảo hiểm và đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ giữa quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm, Bộ Tài chính cũng đang chủ trì xây dựng Nghị định thay thế Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm, cụ thể:

Dự thảo, tăng mức xử phạt bằng tiền đối với một số hành vi liên quan đến việc cung cấp sản phẩm bảo hiểm (khai thác bảo hiểm), trích lập dự phòng nghiệp vụ, đại lý bảo hiểm, giấy phép thành lập và hoạt động, nhiệm vụ của chuyên gia tính toán…Đáng lưu ý, một số hành vi sửa đổi từ cảnh cáo thành phạt tiền để tăng mức răn đe.

Bổ sung các quy định, hình thức xử phạt bổ sung về các vi phạm quản trị rủi ro, kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ…Và các quy định xử phạt liên quan đến chế độ báo cáo, tái bảo hiểm, đầu tư, tài liệu giới thiệu sản phẩm bảo hiểm nhân thọ, triển khai bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm bắt buộc; một số quy định về vốn…

Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, đặc biệt là Insurtech, bảo hiểm vi mô…ông nhận định thế nào về việc cập nhật và hoàn thiện các quy định pháp lý để phù hợp với xu hướng này?

Ông Ngô Việt Trung: Trước xu hướng bùng nổ về ứng dụng AI, CNTT trong bảo hiểm, giai đoạn từ năm 2022-2023, hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về kinh doanh bảo hiểm đã được ban hành như: Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022, Nghị định số 46/2023/NĐ-CP của Chính phủ, Thông tư số 67/2023/TT-BTC đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số được đề ra tại các đề án, chiến lược chuyển đổi số hiện nay.

Trong đó, quy định rõ về chính sách phát triển hoạt động kinh doanh bảo hiểm, theo đó, Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để các doanh nghiệp bảo hiểm nghiên cứu, phát triển sản phẩm, dịch vụ, ứng dụng nghệ tiên tiến trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm.

Quy định trách nhiệm của các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu về hoạt động KDBH. Cùng với đó, phải tuân thủ bảo mật dữ liệu cá nhân, an toàn an ninh mạng, khả năng chia sẻ kết nối kết nối với các cơ sở dữ liệu quốc gia và cơ sở dữ liệu chuyên ngành khác có tính chất bắt buộc.

Ngoài ra, quy định về những chủ thể được được phép cung cấp dịch vụ, sản phẩm bảo hiểm trên môi trường mạng và trách nhiệm của những chủ thể này trong quá trình cung cấp dịch vụ cung cấp dịch vụ, sản phẩm bảo hiểm trên môi trường mạng.

Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về kinh doanh bảo hiểm đã thể hiện khả năng thích nghi, đáp ứng với nhu cầu chuyển đổi số của thị trường

Để đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số trong thời gian tới, Cục quản lý, giám sát bảo hiểm sẽ tiếp tục nghiên cứu, rà soát, đúc kết từ thực tiễn quản lý để phát hiện và đề xuất những những kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật, hoặc áp dụng những mô hình chuyển đổi số, mục đích là hướng tới sự phát triển bền vững của thị trường bảo hiểm trong những năm tới.

Cuối cùng, các giải pháp để phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam trong thời gian tới, thưa ông?

Ông Ngô Việt Trung: Như chúng ta đã biết, năm 2023 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam đến năm 2030, theo đó, một số giải pháp phát triển thị trường Việt Nam trong thời gian tới.

Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật kinh doanh bảo hiểm bằng các văn bản quy phạm pháp luật về triển khai các sản phẩm bảo hiểm có tính đặc thù, sản phẩm bảo hiểm có tác động an sinh xã hội, thúc đẩy đầu tư và phát triển kinh tế xã hội như bảo hiểm bắt buộc, bảo hiểm vi mô, bảo hiểm nông nghiệp, bảo hiểm hưu trí tự nguyện, bảo hiểm liên kết đầu tư, bảo hiểm thiên tai, liên kết bảo hiểm y tế thương mại và bảo hiểm y tế xã hội...

Thứ hai, tăng cường năng lực tài chính, quản lý rủi ro, quản trị doanh nghiệp, chất lượng dịch vụ khách hàng và công khai minh bạch của doanh nghiệp bảo hiểm, từ đó tăng sức cạnh tranh nhằm đáp ứng yêu cầu của thị trường và quy định pháp luật.

Quan trọng hơn, nâng cao hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo hiểm. Tăng cường vai trò và trách nhiệm của Bộ Tài chính trong quản lý, giám sát, thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm pháp luật để răn đe, tăng tính tuân thủ của các doanh nghiệp. Tăng cường trao đổi thông tin và phối hợp với các cơ quan quản lý trong lĩnh vực khác có liên quan trong phát triển các sản phẩm bảo hiểm mới, phương thức kinh doanh mới và quản lý, giám sát, kiểm tra, thanh tra doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp tái bảo hiểm, chi nhánh nước ngoài tại Việt Nam.

Tiếp theo, phát triển và đa dạng hóa sản phẩm bảo hiểm và kênh phân phối bảo hiểm, khuyến khích doanh nghiệp bảo hiểm phát triển đa dạng các dòng sản phẩm mới, lấy khách hàng làm trọng tâm nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu đa dạng của các tổ chức, cá nhân trong nhiều hoạt động kinh tế và đời sống.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh việc tuyên truyền, phổ biến về vai trò, ý nghĩa, sự cần thiết của bảo hiểm, pháp luật về kinh doanh bảo hiểm đối với các tổ chức, cá nhân.

Cuối cùng, một vấn đề cũng rất được quan tâm đó là tiếp tục thực hiện các giải pháp về phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đẩy mạnh hợp tác quốc tế và hội nhập trong lĩnh vực bảo hiểm và tăng cường vai trò của các tổ chức xã hội - nghề nghiệp trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm.

Trân trọng cảm ơn ông!