Lãi suất âm là gì?
Lãi suất âm được định nghĩa là một trong những công cụ “đặc biệt” của chính sách tiền tệ, vì chúng được sử dụng để ứng phó với mức tăng trưởng thấp và giảm phát. Theo đó, các ngân hàng sẽ phải trả lãi cho ngân hàng trung ương khi gửi tiền vào đó, thay vì được nhận lãi, từ đó khuyến khích chi tiêu.
Mục tiêu của lãi suất âm là tăng nhu cầu vay bằng cách giảm chi phí vay. Mặc dù lãi suất âm kích thích hoạt động kinh tế trong thời kỳ lạm phát thấp hoặc suy thoái kinh tế, nhưng chúng cũng khuyến khích việc vay và chi tiêu vì việc giữ tiền bằng tiền mặt hoặc trong tài khoản ngân hàng sẽ trở nên tốn kém hơn.
Chính sách này thường được thực hiện như một biện pháp tạm thời để hỗ trợ phục hồi kinh tế chứ không phải là một chiến lược dài hạn. Nhiều ngân hàng trung ương đã đưa ra chính sách này trong quá khứ, chẳng hạn như BoJ, Ngân hàng Trung ương châu Âu, Ngân hàng Trung ương Đan Mạch, Ngân hàng Trung ương Thụy Điển và Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ.
Dù có nhiều ý kiến ủng hộ, những người phản đối chính sách này cho rằng lãi suất dưới 0 làm bóp méo cơ chế giá cả trên thị trường và lãi suất âm làm thu hẹp biên lợi nhuận mà các tổ chức tài chính kiếm được từ việc cho vay.
Tại sao Nhật Bản áp dụng lãi suất âm?
BoJ đã phải chật vật ứng phó với tình trạng giảm phát và trì trệ kinh tế kể từ cuối những năm 1990. Vào thời điểm đó, lãi suất âm là một biện pháp mới được Nhật Bản đưa ra trong cuộc chiến dài hơi nhằm vực dậy nền kinh tế.
Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đã hy vọng rằng chính sách lãi suất âm sẽ khuyến khích chi tiêu và lạm phát trong một xã hội đang già đi với tốc độ tăng trưởng dân số âm.
Hơn nữa, các nhà chức trách tin rằng nó sẽ hỗ trợ cho việc trả nợ của đất nước mặt trời mọc. Nợ quốc gia của Nhật Bản đã vượt quá 100% GDP, khiến nước này trở thành quốc gia mắc nợ nhiều nhất thế giới.
Vậy lãi suất âm có giúp ích cho Nhật Bản không? Theo báo cáo của Bloomberg, chính sách này đã giúp ngăn chặn tình trạng giảm phát sâu hơn trong nền kinh tế. Tuy nhiên, trong thời kỳ đại dịch Covid-19 và hậu quả từ cuộc chiến của Nga ở Ukraine, chính sách này khiến nền kinh tế Nhật Bản đối mặt với nhiều trở ngại.
BoJ là ngân hàng trung ương cuối cùng duy trì chính sách lãi suất âm. Một số chuyên gia cho rằng việc sử dụng lãi suất âm kéo dài như vậy đã làm giảm lợi nhuận của các ngân hàng và góp phần đẩy giá trị đồng yên lao dốc.
Bước ngoặt của Nhật Bản
BoJ ngày 19/3 thông báo nâng lãi suất ngắn hạn lên mức “khoảng 0-0,1%", từ mức -0,1%. Dù mức tăng không đáng kể nhưng đây là lần đầu tiên lãi suất tại Nhật tăng lên sau 17 năm.
Trong tuyên bố đưa ra cùng ngày, BoJ cho hay chính sách lãi suất âm, kết hợp với các biện pháp khác để bơm tiền vào nền kinh tế và giữ chi phí vay ở mức thấp, “đã hoàn thành vai trò của mình”.
Cũng trong thông báo chấm dứt lãi suất âm, BoJ thông báo sẽ từ bỏ chính sách kiểm soát đường cong lợi suất (YCC). Được thực hiện từ năm 2016, chính sách này nhằm kiểm soát lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm ở mức quanh 0%.
Cũng theo BOJ, cơ quan này sẽ dừng mua các quỹ hoán đổi danh mục (ETF) và quỹ tín thác đầu tư bất động sản Nhật Bản (J-REITS). Họ đã mua tổng cộng 37.000 tỷ yên (248 tỷ USD) quỹ ETF và 650 tỷ yên J-REIT kể từ năm 2010. Họ cũng sẽ giảm dần việc mua trái phiếu doanh nghiệp và đặt mục tiêu dừng hoạt động này trong vòng một năm.
Động thái của BoJ sau 17 năm cho thấy sự thay đổi chiến lược trong chính sách tiền tệ của nước này. Trước đó, BOJ kiên quyết duy trì việc thả lỏng tiền tệ dù lạm phát lõi, không bao gồm giá thực phẩm và năng lượng, vượt quá mục tiêu 2% trong hơn một năm, bởi vì các nhà hoạch định chính sách cho rằng việc tăng giá phần lớn là do nhập khẩu.
Có một số lý do giải thích tại sao Ngân hàng Nhật Bản lại chọn thời điểm này để thực hiện bước đi quyết liệt này.
Thứ nhất, các công ty Nhật Bản đã công bố mức tăng lương tương đối mạnh mẽ trong năm nay. Trên thực tế, các công đoàn đã đảm bảo mức tăng lương trung bình là 5,28% theo kết quả vòng đầu tiên của cuộc đàm phán lương mùa xuân hàng năm của Nhật Bản.
Hơn nữa, trong những tháng gần đây, lần đầu tiên sau nhiều năm, lạm phát ở Nhật Bản đã tiến gần đến mức mục tiêu 2% của BoJ. Điều này càng làm dấy lên nhiều suy đoán rằng việc thay đổi tỷ giá sẽ diễn ra.
Ngay cả người dân địa phương ở Nhật Bản cũng cảm thấy giá cả đang tăng lên. Cô Shizuka Nakamura (32 tuổi), một người dân sống tại thành phố Yokohama thuộc tỉnh Kanagawa, Nhật Bản, chia sẻ với New York Time rằng cô nhận thấy chi phí sinh hoạt đang tăng cao. “Những người bạn cùng tuổi với tôi hiện đang có con đều nói rằng những thứ như tã lót và sữa bột trẻ em ngày càng đắt hơn”, Nakamura cho hay.
Kinh tế Nhật Bản sẽ ra sao?
Theo Wall Street Journal, sẽ không có nhiều thay đổi với nền kinh tế Nhật Bản trong ngắn hạn. Tuy nhiên, về lâu dài, quyết định này của BoJ sẽ giúp tăng đầu tư, giá cả và tiền lương.
Theo các chuyên gia, khi lãi suất tăng, BoJ và chính phủ Nhật Bản là hai trong những đối tượng bị “thiệt hại tài chính” nhiều nhất. Với chính phủ, lãi suất cho vay tăng sẽ ảnh hưởng tới bảng cân đối tài chính khi nợ công của nước này có quy mô gấp hơn hai lần tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Còn với BOJ, khi lãi suất tăng lên, ngân hàng này sẽ phải trả lãi cho khoản tiền dự trữ của các ngân hàng thương mại.
Ở chiều ngược lại, các ngân hàng tư nhân sẽ có thể kiếm được nhiều lợi nhuận hơn với lãi suất cao hơn. Môi trường lãi suất siêu thấp kéo dài ở Nhật thời gian qua đã làm xói mòn lợi nhuận của các ngân hàng nước này khi làm giảm hiệu quả hoạt động cho vay trên vốn huy động.
Việc tăng lãi suất sẽ khiến nhu cầu mua nhà giảm và tác động tới thị trường bất động sản Nhật Bản. Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định tác động thực tế với các khoản vay mua nhà và lĩnh vực bất động sản sẽ không lớn, bởi lãi suất cơ bản của BoJ nhìn chung vẫn rất thấp.
Việc kết thúc lãi suất âm sẽ là bước đầu tiên trong việc dỡ bỏ các biện pháp kích thích tiền tệ của Nhật Bản. Trong nhiều năm, giá cả giảm đã đưa nền kinh tế này vào một chu kỳ đi xuống, trong đó các công ty phải cắt giảm chi phí để cạnh tranh, thậm chí đôi khi phải hy sinh cả lợi nhuận của mình. Vòng xoáy đi xuống này khiến họ không thể đầu tư và tăng lương, gây áp lực lên tiêu dùng và kéo giá cả xuống thấp.
Giờ đây, Thủ tướng Fumio Kishida hy vọng điều ngược lại sẽ diễn ra, khi đầu tư, giá cả và tiền lương đều tăng song song. Việc này được kỳ vọng sẽ tác động tích cực tới đồng yên, kéo lại tỷ giá cho đồng tiền quốc gia này sau thời gian dài mất giá trầm trọng. Lãi suất cao hơn, đồng yên mạnh hơn sẽ cắt giảm chi phí nhập khẩu và giúp các hộ gia đình Nhật Bản có chi phí nhập khẩu thực phẩm và năng lượng rẻ hơn.
Xem thêm >> Nhật Bản chấm dứt chế độ lãi suất âm cuối cùng trên thế giới
Tags:
(VNF) - Trong các cuộc điện đàm với các Bộ trưởng Ngoại giao Anh và Áo, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã cáo buộc Mỹ sử dụng thuế quan làm vũ khí và kêu gọi châu Âu chung tay với Bắc Kinh để bảo vệ hệ thống thương mại đa phương.
(VNF) - Tỷ phú Elon Musk được cho là sẽ rời khỏi chính phủ liên bang trong thời gian tới vì đối mặt với nhiều chỉ trích từ phe cánh tả và những thay đổi trong nội bộ chính quyền. Thông tin được đưa ra trong bối cảnh vai trò và tầm ảnh hưởng của vị tỷ phú này tại Washington có dấu hiệu suy giảm.
(VNF) - Thị trường chứng khoán Trung Quốc đang trở thành mặt trận mới trong cuộc đối đầu thương mại với Mỹ. Các nhà đầu tư cá nhân Trung Quốc không chỉ tham gia thị trường chứng khoán để sinh lời, mà còn là hành động sát cánh cùng đất nước trong “cuộc chiến không khói súng” đang leo thang với Mỹ.
(VNF) - Nhiều phụ nữ trẻ Nhật Bản buộc phải bán dâm trên đường phố để mưu sinh trong bối cảnh suy thoái kinh tế và chi phí sinh hoạt leo thang. Làn sóng khách du lịch nước ngoài, đặc biệt từ Hàn Quốc, Trung Quốc và phương Tây, đang đổ về khu giải trí Kabukicho ở trung tâm Tokyo sau khi bị “dẫn lối” bởi các video nhạy cảm trên mạng xã hội.
(VNF) - Ngày càng nhiều người giàu ở Mỹ muốn mở tài khoản ngân hàng tại Thụy Sĩ nhằm đa dạng hóa đầu tư, tránh phụ thuộc vào đồng USD mất giá.
(VNF) - Ngày 22/4, đồng USD giao dịch gần mức thấp nhất trong ba năm. Diễn biến này diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục có những phát biểu công kích nhằm vào Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed), làm gia tăng tâm lý bất ổn trong giới đầu tư về triển vọng kinh tế Mỹ.
(VNF) - Trong bối cảnh chiếc Boeing thứ 2 vừa từ Trung Quốc quay đầu về Mỹ do ảnh hưởng bởi căng thẳng thuế quan thì hàng loạt hãng hàng không châu Á đang “đánh tiếng” rằng họ sẵn sàng tiếp nhận.
(VNF) - Bộ Thương mại Mỹ ngày 21/4 thông báo mức thuế quan lên tới 3.403,96% sẽ được áp dụng đối với pin và tấm pin mặt trời nhập khẩu từ Đông Nam Á nhưng chủ yếu được sản xuất tại các nhà máy do Trung Quốc sở hữu. Đây là một đòn giáng nữa vào hàng hóa Trung Quốc khi chính quyền Mỹ siết chặt hoạt động nhập khẩu.
(VNF) - Trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục leo thang, Brazil nổi lên như một đối tác xuất khẩu nông sản hàng đầu của Bắc Kinh, thay thế vai trò trước đây của Mỹ trên thị trường đậu tương và ngô.
(VNF) - Thêm một chiếc Boeing 737 MAX vừa rời Trung Quốc để quay trở lại Mỹ, chỉ vài tuần sau khi được đưa sang đây nhằm chuẩn bị bàn giao cho một hãng bay Trung Quốc. Đây là chiếc thứ hai trong vòng hai ngày thực hiện hành trình ngược chiều này, trong bối cảnh cuộc chiến thuế quan giữa Washington và Bắc Kinh tiếp tục leo thang, phủ bóng lên tương lai các hợp đồng mua bán máy bay giữa hai bên.
(VNF) - Trung Quốc khẳng định sẽ thực hiện các biện pháp đáp trả tương ứng đối với những quốc gia hợp tác trong chiến lược cô lập Bắc Kinh của Mỹ. Tuyên bố được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp.
(VNF) - Nhiều doanh nghiệp Trung Quốc bị phát hiện giả mạo nhãn “Made in Korea” với hàng hóa xuất khẩu nhằm tránh mức thuế cao dưới thời Tổng thống Mỹ Donald Trump. Đáng chú ý, giá trị vi phạm trong quý I/2025 đã gần chạm ngưỡng của cả năm 2024.
(VNF) - Việc Trung Quốc tạm dừng tiếp nhận máy bay Boeing không chỉ đẩy nhà sản xuất Mỹ vào thế khó tại thị trường chiến lược, mà còn làm dấy lên lo ngại về tương lai của chuỗi cung ứng toàn cầu trong lĩnh vực hàng không dân dụng.
(VNF) - Tập đoàn Hàng không Malaysia (Malaysia Aviation Group - MAG) đang đàm phán với Boeing về khả năng tiếp nhận các máy bay mới nếu các hãng hàng không Trung Quốc ngừng nhận bàn giao, Giám đốc điều hành MAG cho biết với hãng tin nhà nước Bernama.
(VNF) - Nhiều quốc gia châu Á đang tăng cường nhập khẩu dầu mỏ và khí đốt từ Mỹ nhằm giảm thặng dư thương mại và tránh bị áp thuế cao từ chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.
(VNF) - Chỉ trong một tuần, vị trí lãnh đạo của Sở Thuế vụ Mỹ đổi chủ đến 3 lần. Vụ việc cho thấy những mâu thuẫn nội bộ trong chính quyền Tổng thống Trump.
(VNF) - Trong bối cảnh căng thẳng thương mại với Mỹ leo thang và nền kinh tế trong nước chững lại, hàng loạt tập đoàn công nghệ Trung Quốc như Alibaba, JD.com, Tencent và Pinduoduo đang tiên phong hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu chuyển hướng sang tiêu thụ nội địa.
(VNF) - Trung Quốc và Campuchia ký thỏa thuận gần 1,2 tỷ USD phát triển kênh đào Phù Nam Techo, nhân chuyến thăm Campuchia của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
(VNF) - Mới đây, tỷ phú Jeff Bezos đã bán một siêu biệt thự bên hồ ở Seattle với giá 63 triệu USD, lập kỷ lục căn nhà đắt nhất từng được bán tại bang Washington, Mỹ.
(VNF) - Chính quyền Mỹ vừa ban hành các biện pháp siết chặt xuất khẩu chip AI sang Trung Quốc, gây ra lo ngại lớn cho các nhà sản xuất chip Mỹ như Nvidia, AMD và Intel, khi doanh số tại thị trường Trung Quốc giảm sút. Tuy nhiên, chính những hạn chế này lại tạo ra cơ hội vàng cho Huawei – gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc, khi hãng này có thể vươn lên chiếm lĩnh thị trường chip AI toàn cầu.
(VNF) - Theo Wall Street Journal (WSJ), tỷ phú Elon Musk đang theo đuổi một kế hoạch kỳ lạ và tham vọng: Tạo ra một “quân đoàn” con cái để chuẩn bị cho ngày tận thế.
(VNF) - Gần 100 ngày sau khi tái đắc cử, Tổng thống Mỹ Donald Trump đang tỏ ra mất kiên nhẫn với tiến trình đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine. Trong tuyên bố mới nhất ngày 18/4, ông Trump cảnh báo rằng Mỹ có thể rút khỏi vai trò trung gian nếu không có dấu hiệu rõ ràng về tiến triển trong các cuộc hòa đàm đang được Washington thúc đẩy.
(VNF) - Thay vì phụ thuộc vào nguồn cung từ Mỹ, Trung Quốc đang tích cực mở rộng hợp tác với Nga, quốc gia hiện là nhà cung cấp LNG lớn thứ ba cho nước này.
(VNF) - Trong bối cảnh quan hệ thương mại Mỹ - Trung tiếp tục gia tăng căng thẳng, tập đoàn Boeing đã bất ngờ đưa một số máy bay khỏi cơ sở hoàn thiện tại Trung Quốc và chuyển ngược về Mỹ.
(VNF) - Indonesia cam kết chi tới 19 tỷ USD để mua thêm các sản phẩm năng lượng và nông nghiệp của Mỹ trong bối cảnh mức thuế quan 32% đang cận kề.
(VNF) - Trong các cuộc điện đàm với các Bộ trưởng Ngoại giao Anh và Áo, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã cáo buộc Mỹ sử dụng thuế quan làm vũ khí và kêu gọi châu Âu chung tay với Bắc Kinh để bảo vệ hệ thống thương mại đa phương.
(VNF) - Cao tốc Vân Phong – Nha Trang dài hơn 83km, vốn đầu tư 1.200 tỷ đồng, trong đó hơn 70km vừa được đưa vào khai thác để phục vụ người dân dịp lễ 30/4-1/5.
