Lãi suất âm là gì?
Lãi suất âm được định nghĩa là một trong những công cụ “đặc biệt” của chính sách tiền tệ, vì chúng được sử dụng để ứng phó với mức tăng trưởng thấp và giảm phát. Theo đó, các ngân hàng sẽ phải trả lãi cho ngân hàng trung ương khi gửi tiền vào đó, thay vì được nhận lãi, từ đó khuyến khích chi tiêu.
Mục tiêu của lãi suất âm là tăng nhu cầu vay bằng cách giảm chi phí vay. Mặc dù lãi suất âm kích thích hoạt động kinh tế trong thời kỳ lạm phát thấp hoặc suy thoái kinh tế, nhưng chúng cũng khuyến khích việc vay và chi tiêu vì việc giữ tiền bằng tiền mặt hoặc trong tài khoản ngân hàng sẽ trở nên tốn kém hơn.
Chính sách này thường được thực hiện như một biện pháp tạm thời để hỗ trợ phục hồi kinh tế chứ không phải là một chiến lược dài hạn. Nhiều ngân hàng trung ương đã đưa ra chính sách này trong quá khứ, chẳng hạn như BoJ, Ngân hàng Trung ương châu Âu, Ngân hàng Trung ương Đan Mạch, Ngân hàng Trung ương Thụy Điển và Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ.
Dù có nhiều ý kiến ủng hộ, những người phản đối chính sách này cho rằng lãi suất dưới 0 làm bóp méo cơ chế giá cả trên thị trường và lãi suất âm làm thu hẹp biên lợi nhuận mà các tổ chức tài chính kiếm được từ việc cho vay.
Tại sao Nhật Bản áp dụng lãi suất âm?
BoJ đã phải chật vật ứng phó với tình trạng giảm phát và trì trệ kinh tế kể từ cuối những năm 1990. Vào thời điểm đó, lãi suất âm là một biện pháp mới được Nhật Bản đưa ra trong cuộc chiến dài hơi nhằm vực dậy nền kinh tế.
Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đã hy vọng rằng chính sách lãi suất âm sẽ khuyến khích chi tiêu và lạm phát trong một xã hội đang già đi với tốc độ tăng trưởng dân số âm.
Hơn nữa, các nhà chức trách tin rằng nó sẽ hỗ trợ cho việc trả nợ của đất nước mặt trời mọc. Nợ quốc gia của Nhật Bản đã vượt quá 100% GDP, khiến nước này trở thành quốc gia mắc nợ nhiều nhất thế giới.
Vậy lãi suất âm có giúp ích cho Nhật Bản không? Theo báo cáo của Bloomberg, chính sách này đã giúp ngăn chặn tình trạng giảm phát sâu hơn trong nền kinh tế. Tuy nhiên, trong thời kỳ đại dịch Covid-19 và hậu quả từ cuộc chiến của Nga ở Ukraine, chính sách này khiến nền kinh tế Nhật Bản đối mặt với nhiều trở ngại.
BoJ là ngân hàng trung ương cuối cùng duy trì chính sách lãi suất âm. Một số chuyên gia cho rằng việc sử dụng lãi suất âm kéo dài như vậy đã làm giảm lợi nhuận của các ngân hàng và góp phần đẩy giá trị đồng yên lao dốc.
Bước ngoặt của Nhật Bản
BoJ ngày 19/3 thông báo nâng lãi suất ngắn hạn lên mức “khoảng 0-0,1%", từ mức -0,1%. Dù mức tăng không đáng kể nhưng đây là lần đầu tiên lãi suất tại Nhật tăng lên sau 17 năm.
Trong tuyên bố đưa ra cùng ngày, BoJ cho hay chính sách lãi suất âm, kết hợp với các biện pháp khác để bơm tiền vào nền kinh tế và giữ chi phí vay ở mức thấp, “đã hoàn thành vai trò của mình”.
Cũng trong thông báo chấm dứt lãi suất âm, BoJ thông báo sẽ từ bỏ chính sách kiểm soát đường cong lợi suất (YCC). Được thực hiện từ năm 2016, chính sách này nhằm kiểm soát lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm ở mức quanh 0%.
Cũng theo BOJ, cơ quan này sẽ dừng mua các quỹ hoán đổi danh mục (ETF) và quỹ tín thác đầu tư bất động sản Nhật Bản (J-REITS). Họ đã mua tổng cộng 37.000 tỷ yên (248 tỷ USD) quỹ ETF và 650 tỷ yên J-REIT kể từ năm 2010. Họ cũng sẽ giảm dần việc mua trái phiếu doanh nghiệp và đặt mục tiêu dừng hoạt động này trong vòng một năm.
Động thái của BoJ sau 17 năm cho thấy sự thay đổi chiến lược trong chính sách tiền tệ của nước này. Trước đó, BOJ kiên quyết duy trì việc thả lỏng tiền tệ dù lạm phát lõi, không bao gồm giá thực phẩm và năng lượng, vượt quá mục tiêu 2% trong hơn một năm, bởi vì các nhà hoạch định chính sách cho rằng việc tăng giá phần lớn là do nhập khẩu.
Có một số lý do giải thích tại sao Ngân hàng Nhật Bản lại chọn thời điểm này để thực hiện bước đi quyết liệt này.
Thứ nhất, các công ty Nhật Bản đã công bố mức tăng lương tương đối mạnh mẽ trong năm nay. Trên thực tế, các công đoàn đã đảm bảo mức tăng lương trung bình là 5,28% theo kết quả vòng đầu tiên của cuộc đàm phán lương mùa xuân hàng năm của Nhật Bản.
Hơn nữa, trong những tháng gần đây, lần đầu tiên sau nhiều năm, lạm phát ở Nhật Bản đã tiến gần đến mức mục tiêu 2% của BoJ. Điều này càng làm dấy lên nhiều suy đoán rằng việc thay đổi tỷ giá sẽ diễn ra.
Ngay cả người dân địa phương ở Nhật Bản cũng cảm thấy giá cả đang tăng lên. Cô Shizuka Nakamura (32 tuổi), một người dân sống tại thành phố Yokohama thuộc tỉnh Kanagawa, Nhật Bản, chia sẻ với New York Time rằng cô nhận thấy chi phí sinh hoạt đang tăng cao. “Những người bạn cùng tuổi với tôi hiện đang có con đều nói rằng những thứ như tã lót và sữa bột trẻ em ngày càng đắt hơn”, Nakamura cho hay.
Kinh tế Nhật Bản sẽ ra sao?
Theo Wall Street Journal, sẽ không có nhiều thay đổi với nền kinh tế Nhật Bản trong ngắn hạn. Tuy nhiên, về lâu dài, quyết định này của BoJ sẽ giúp tăng đầu tư, giá cả và tiền lương.
Theo các chuyên gia, khi lãi suất tăng, BoJ và chính phủ Nhật Bản là hai trong những đối tượng bị “thiệt hại tài chính” nhiều nhất. Với chính phủ, lãi suất cho vay tăng sẽ ảnh hưởng tới bảng cân đối tài chính khi nợ công của nước này có quy mô gấp hơn hai lần tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Còn với BOJ, khi lãi suất tăng lên, ngân hàng này sẽ phải trả lãi cho khoản tiền dự trữ của các ngân hàng thương mại.
Ở chiều ngược lại, các ngân hàng tư nhân sẽ có thể kiếm được nhiều lợi nhuận hơn với lãi suất cao hơn. Môi trường lãi suất siêu thấp kéo dài ở Nhật thời gian qua đã làm xói mòn lợi nhuận của các ngân hàng nước này khi làm giảm hiệu quả hoạt động cho vay trên vốn huy động.
Việc tăng lãi suất sẽ khiến nhu cầu mua nhà giảm và tác động tới thị trường bất động sản Nhật Bản. Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định tác động thực tế với các khoản vay mua nhà và lĩnh vực bất động sản sẽ không lớn, bởi lãi suất cơ bản của BoJ nhìn chung vẫn rất thấp.
Việc kết thúc lãi suất âm sẽ là bước đầu tiên trong việc dỡ bỏ các biện pháp kích thích tiền tệ của Nhật Bản. Trong nhiều năm, giá cả giảm đã đưa nền kinh tế này vào một chu kỳ đi xuống, trong đó các công ty phải cắt giảm chi phí để cạnh tranh, thậm chí đôi khi phải hy sinh cả lợi nhuận của mình. Vòng xoáy đi xuống này khiến họ không thể đầu tư và tăng lương, gây áp lực lên tiêu dùng và kéo giá cả xuống thấp.
Giờ đây, Thủ tướng Fumio Kishida hy vọng điều ngược lại sẽ diễn ra, khi đầu tư, giá cả và tiền lương đều tăng song song. Việc này được kỳ vọng sẽ tác động tích cực tới đồng yên, kéo lại tỷ giá cho đồng tiền quốc gia này sau thời gian dài mất giá trầm trọng. Lãi suất cao hơn, đồng yên mạnh hơn sẽ cắt giảm chi phí nhập khẩu và giúp các hộ gia đình Nhật Bản có chi phí nhập khẩu thực phẩm và năng lượng rẻ hơn.
Xem thêm >> Nhật Bản chấm dứt chế độ lãi suất âm cuối cùng trên thế giới
Tags:
(VNF) - Trong bối cảnh tỷ phú Elon Musk đang phải đối mặt với sự phản đối chính trị ngày càng gia tăng và khó khăn về tài chính, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông sẽ mua một chiếc xe Tesla, một động thái thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ của tổng thống Mỹ dành cho cố vấn quyền lực nhất của mình.
(VNF) - 11 năm trước, khi CEO của tập đoàn khí đốt nhà nước Nga Gazprom Alexei Miller khai trương một tòa nhà theo phong cách cung điện Ý xa hoa ở trung tâm St Petersburg để làm trụ sở cho bộ phận xuất khẩu của công ty, ông đã kỳ vọng một tương lại tươi sáng với doanh số bán hàng “khủng” tại châu Âu.
(VNF) - Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thắt chặt lệnh trừng phạt đối với ngành dầu khí của Nga vào ngày 13/3 bằng cách không gia hạn lệnh miễn trừ cho phép các ngân hàng Nga truy cập vào hệ thống thanh toán của Mỹ để thực hiện các giao dịch năng lượng.
(VNF) - Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 13/3 đã không loại trừ đề xuất của Mỹ và Ukraine về lệnh ngừng bắn kéo dài một tháng, nhưng ông đã đặt ra nhiều điều kiện có khả năng sẽ trì hoãn bất kỳ lệnh ngừng bắn nào hoặc có thể khiến lệnh ngừng bắn trở nên bất khả thi.
(VNF) - Bắt đầu bằng thuế quan, nhưng cuộc chiến thương mại do Tổng thống Mỹ Donald Trump kích hoạt đang nhanh chóng leo thang vượt ra ngoài thuế nhập khẩu thành một cuộc chiến ăn miếng trả miếng rộng lớn hơn.
(VNF) - Liên minh châu Âu đã phản ứng mạnh mẽ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 12/3 áp thuế 25% lên toàn bộ thép và nhôm được bán vào Mỹ. Theo đó, khối này tuyên bố sẽ trả đũa 2 giai đoạn đối với 26 tỷ euro (28,2 tỷ USD) hàng xuất khẩu của Mỹ, vượt xa cuộc chiến thương mại nổ ra trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.
(VNF) - Liên minh châu Âu (EU) và Canada đã lập tức tung đòn đáp trả lên hàng chục tỷ USD hàng hóa Mỹ sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 12/3 công bố áp dụng mức thuế quan 25% đối với tất cả thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ.
(VNF) - Theo Wall Street Journal (WSJ), ước tính chi phí để hoàn thành "thiên đường sa mạc" Neom của Ả Rập Xê Út đã tăng vọt lên 8,8 nghìn tỷ đô la. Con số này cao gấp 25 lần ngân sách hàng năm của vương quốc, làm dấy lên nghi ngờ về tính khả thi của dự án.
(VNF) - Khởi đầu từ một nhánh của tập đoàn Samsung, CJ đã vươn lên trở thành một "đế chế" kinh tế đa quốc gia. Xác định Việt Nam là một điểm đến chiến lược, hành trình của CJ tại dải đất hình chữ S không chỉ là những con số kinh doanh, mà còn là câu chuyện về sự gắn kết với đời sống văn hóa, ẩm thực và giải trí của người Việt.
(VNF) - Các quan chức chính quyền Mỹ ngày 11/3 cho biết chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang cắt giảm khoảng một nửa lực lượng lao động của Bộ Giáo dục Mỹ thông qua việc kết hợp giữa sa thải hàng loạt và tự nguyện nghỉ việc.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bất ngờ rút lại lời đe dọa sẽ tăng mạnh thuế đối với thép và nhôm của Canada và thuế mới đối với điện của Canada. Đổi lại, Canada đã tạm dừng thu phụ phí điện đối với khách hàng Mỹ.
(VNF) - Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết thỏa thuận mới mà Mỹ vừa đạt được với Ukraine hiện đang gây áp lực buộc Nga phải chấm dứt chiến sự. “Chúng tôi sẽ đưa lời đề nghị này đến người Nga ngay bây giờ, quả bóng đang ở trong sân của họ”, ông Rubio nói.
(VNF) - Cựu Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã bị cảnh sát bắt giữ tại sân bay quốc tế Manila vào ngày 11/3 theo lệnh của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC), liên quan đến chính sách gây tranh cãi của ông trong cuộc chiến chống ma túy khi còn đương nhiệm, khiến hàng nghìn người thiệt mạng.
(VNF) - Sau gần 5 năm bùng nổ với tốc độ tăng trưởng ấn tượng, nền kinh tế Mỹ bắt đầu bộc lộ những dấu hiệu "lão hóa", khi các động lực tăng trưởng dần suy yếu và những rạn nứt tiềm ẩn ngày càng trở nên rõ rệt.
(VNF) - Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio ngày 10/3 cho biết, Ukraine sẽ phải nhượng bộ những vùng lãnh thổ mà Nga đã kiểm soát từ năm 2014 như một phần của bất kỳ thỏa thuận nào nhằm chấm dứt chiến sự đã kéo dài 3 năm.
(VNF) - Chỉ số Dow Jones mất gần 900 điểm, trong khi Nasdaq Composite ghi nhận phiên tồi tệ nhất kể từ năm 2022, S&P 500 mất 4.000 tỷ USD vốn hoá do đợt bán tháo.
(VNF) - Nhóm tội phạm mạng có tên Lazarus Group được cho là đã đánh cắp một lượng lớn tiền điện tử trong vụ tấn công vào sàn giao dịch ByBit cách đây 2 tuần. Kể từ đó, một cuộc đua giữa việc theo dõi và ngăn chặn các hacker chuyển đổi số tiền này thành tiền mặt đã diễn ra.
(VNF) - Đã 3 năm trôi qua kể từ khi Nga đưa quân tới Ukraine và cuộc xung đột này đã ảnh hưởng sâu sắc đến ngành công nghiệp vũ khí của Nga, khiến kim ngạch xuất khẩu vũ khí của nước này giảm mạnh.
(VNF) - Cựu thống đốc Ngân hàng Trung ương Canada, ông Mark Carney, đã giành chiến thắng trong cuộc đua trở thành lãnh đạo Đảng Tự do cầm quyền của Canada và sẽ kế nhiệm ông Justin Trudeau làm thủ tướng.
(VNF) - Mỹ đã bác bỏ đề xuất của Canada về việc thành lập một lực lượng đặc nhiệm để giải quyết “hạm đội bóng tối” chở dầu của Nga, trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang thúc đẩy Nga và Ukraine đưa ra một thỏa thuận hòa bình, các nguồn thạo tin cho hay.
(VNF) - Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung là lý do chính khiến các thương nhân Trung Quốc "đổ xô" sang những "khu kinh tế đặc biệt" tại Campuchia.
(VNF) - Mức thuế quan 25% đã chính thức có hiệu lực với hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico vào Mỹ từ ngày 4/3, sau 1 tháng tạm hoãn.
(VNF) - Dự án tiền điện tử của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã kiếm được ít nhất 350 triệu USD từ việc ra mắt memecoin của ông, theo Financial Times.
(VNF) - Một thẩm phán liên bang Mỹ mới đây đã ra phán quyết có lợi cho bang Missouri của Mỹ trong vụ kiện Trung Quốc trị giá 24 tỷ USD với cáo buộc Bắc Kinh che đậy thông tin và tích trữ thiết bị bảo hộ vào giai đoạn đầu đại dịch Covid-19.
(VNF) - Canada đã chặn nhập khẩu các sản phẩm từ nhà máy chế biến thịt lợn lớn nhất Mỹ, một cơ sở do Smithfield Foods điều hành tại Tar Heel, Bắc Carolina, công ty cho biết vào ngày 7/3.
(VNF) - Trong bối cảnh tỷ phú Elon Musk đang phải đối mặt với sự phản đối chính trị ngày càng gia tăng và khó khăn về tài chính, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông sẽ mua một chiếc xe Tesla, một động thái thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ của tổng thống Mỹ dành cho cố vấn quyền lực nhất của mình.
(VNF) - Dự án Tổ hợp thương mại, dịch vụ - nhà ở cao cấp (Lavida Green) có mức đầu tư hơn 2.110 tỷ đồng, diện tích đất thực hiện dự án là 45.640,7m2 do Công ty TNHH SUFAT Việt Nam làm chủ đầu tư.
