Tín dụng tăng cao: Cơ hội và cảnh báo

Tín dụng tăng cao, hướng tới mốc 20%?

Theo số liệu của Cục Thống kê (Bộ Tài chính), tính đến ngày 26/6, tín dụng tăng 8,3% so với cuối năm 2024, gấp 1,7 lần mức tăng của cùng kỳ 6 tháng đầu năm 2024 (4,85%).

Còn theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), dư nợ tín dụng toàn hệ thống tính đến hết tháng 6 đạt trên 17,2 triệu tỷ đồng, tăng 9,9% so với cuối năm ngoái, tăng 19,32% so với cùng kỳ. Đây là mức tăng trưởng tín dụng kỳ 6 tháng đầu năm cao nhất trong nhiều năm trở lại đây.

Như vậy, chỉ trong vòng 4 ngày còn lại của tháng 6, dư nợ tín dụng đã tăng 1,6%, tương đương tăng thêm gần 250.000 tỷ đồng, tức mỗi ngày có khoảng 62.500 tỷ đồng được bơm ra nền kinh tế.

Ông Phạm Chí Quang - Vụ trưởng Vụ Chính sách Tiền tệ - cho rằng, đây là một mức tăng trưởng cao. Để kinh tế đạt mức tăng trưởng 8% trong năm nay và tăng hai chữ số trong các năm tiếp theo, tín dụng là một động lực không thể thiếu.

Mục tiêu tăng trưởng tín dụng toàn ngành trong năm 2025 là 16%, nhưng chỉ mới nửa đầu năm đã đạt 62% tiến độ kế hoạch. Đây là diễn biến tích cực và khác biệt so với những năm trước, khi tín dụng tăng mạnh ngay từ những tháng đầu năm.

Theo các chuyên gia, việc NHNN sớm thông báo hạn mức tăng trưởng tín dụng đến từng ngân hàng cũng như cho biết sẵn sàng nới chỉ tiêu cho các tổ chức tín dụng (TCTD) sử dụng hết room và đáp ứng đủ điều kiện, đã thúc đẩy các TCTD chạy chỉ tiêu từ sớm.

Bên cạnh đó, việc Chính phủ tiếp tục đẩy mạnh đầu tư công, thúc đẩy giải ngân các dự án cơ sở hạ tầng trọng điểm cũng góp phần thúc đẩy tăng trưởng tín dụng.

Tuy nhiên, yếu tố tác động lớn nhất có lẽ là niềm tin của các doanh nghiệp. Trước kỳ vọng nền kinh tế sẽ mở rộng nhanh hơn, các doanh nghiệp mạnh dạn vay vốn đầu tư, mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh.

Tín dụng tăng cao thể hiện nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp và người dân đang phục hồi nhanh chóng. Tín dụng được hỗ trợ bởi mặt bằng lãi suất ở mức thấp. Các TCTD đã và đang tích cực giải ngân cho các chương trình tín dụng theo chỉ đạo của Chính phủ.

TS. Châu Đình Linh - Giảng viên Đại học Ngân hàng TP.HCM, đánh giá tích cực về mức tăng trưởng tín dụng 6 tháng đầu năm. Ông cho rằng đây là kết quả từ công tác phân bổ chỉ tiêu tín dụng ngay từ đầu năm cùng với các giải pháp hỗ trợ hấp thụ vốn như tiếp tục giảm mặt bằng lãi suất, đẩy mạnh thực hiện các gói tín dụng ưu đãi vào các lĩnh vực ưu tiên.

TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nhìn nhận tăng trưởng tín dụng trong 6 tháng đầu năm đạt mức cao nhất so với cùng kỳ 5 năm khi NHNN tiếp tục nới lỏng, linh hoạt chính sách tiền tệ, giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng ngay từ đầu năm để các TCTD có thể chủ động hơn và cung ứng các gói tín dụng ưu đãi.

Còn chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh nhận định tăng trưởng tín dụng năm nay không chỉ phản ánh sự nới lỏng chính sách tiền tệ hợp lý của NHNN mà còn cho thấy niềm tin vào triển vọng kinh tế đang được củng cố, từ đó kích thích nhu cầu vay vốn của người dân, doanh nghiệp.

Trước những diễn biến tích cực như hiện nay, các chuyên gia dự báo tăng trưởng tín dụng trong năm nay sẽ đạt mục tiêu tín dụng 16%, thậm chí có thể vượt nếu GDP đạt mức tăng trưởng từ 8% trở lên. Bốn động lực chính cho tăng trưởng tín dụng nửa cuối năm nay là: đầu tư công, chính sách hỗ trợ tư nhân, nới hạn mức tín dụng và sự hồi phục của thị trường bất động sản.

Cơ hội và thách thức

Dòng vốn dồi dào hơn giúp các doanh nghiệp và giới đầu tư tăng khả năng tiếp cận vốn. Trong khi đó, các TCTD cũng muốn đẩy mạnh cho vay nhiều hơn nhằm đạt mục tiêu tăng trưởng tín dụng được giao và mở rộng quy mô kinh doanh nhanh nhất có thể.

Tuy nhiên, đi kèm với đó là những thách thức và rủi ro cho nền kinh tế.

Tín dụng tăng quá cao đặt ra nhiều lo lắng về tính bền vững trong cấu trúc vốn của nền kinh tế. Bởi thực tế, với khoảng cách giữa tăng trưởng tín dụng và huy động vốn tiếp tục mở rộng, chênh lệch giữa quy mô tín dụng và huy động vốn theo số tuyệt đối trong hệ thống đang ngày càng nới rộng hơn.

Quy mô tín dụng đến hết tháng 6 đạt gần 17,2 triệu tỷ đồng, trong khi tiền gửi toàn hệ thống ước tính ở 15,6 triệu tỷ đồng. Mức chênh 1,6 triệu tỷ đồng giữa tín dụng và tiền gửi đang được bù đắp bởi các giấy tờ có giá mà TCTD phát hành ra và nguồn vốn tự có cấp 1 của các TCTD.

Nhưng nếu xu hướng này tiếp tục kéo dài, đặc biệt tín dụng vẫn ngày càng tăng tốc nhanh hơn, mặt bằng lãi suất sẽ chịu áp lực. Khi cung tiền và tín dụng đều tăng nhanh, lạm phát cũng sẽ chịu áp lực nhiều hơn.

Tỷ lệ dư nợ trên GDP ở mức cao khiến giới chuyên gia và nhà điều hành phải cảnh giác. Tỷ lệ này liên tục tăng trong những năm qua, khi tốc độ tăng trưởng tín dụng thường duy trì cao gấp đôi mức tăng trưởng GDP. Giới phân tích đánh giá nếu tỷ lệ này tiếp tục tăng sẽ tiềm ẩn rủi ro cho hệ thống ngân hàng và gây hệ lụy cho nền kinh tế.

Khi tín dụng tăng nhanh hơn tốc độ tăng trưởng GDP thì gánh nặng nợ trong khu vực dân cư và doanh nghiệp ngày càng lớn. Tình trạng này có thể khiến người vay bị bào mòn khả năng chi tiêu, đầu tư và trả nợ - các yếu tố quan trọng cho tăng trưởng bền vững.

Tại nghị trường Quốc hội mới đây, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng chia sẻ dư nợ tín dụng trên GDP ở mức 134% vào cuối 2024. Việc tiếp tục dựa vào vốn ngân hàng sẽ tiềm ẩn rủi ro của hệ thống và có thể gây hệ lụy cho nền kinh tế. Thống đốc nhấn mạnh cần thận trọng trong việc cân đối các nguồn vốn, tránh tạo ra áp lực quá lớn lên hệ thống tài chính trong khi vẫn theo đuổi mục tiêu tăng trưởng.

Theo các chuyên gia, nếu tín dụng được bơm mạnh vào những lĩnh vực rủi ro cao như bất động sản hay chứng khoán, hệ thống ngân hàng có thể phải đối mặt với những biến động lớn, kéo theo hậu quả tiêu cực cho nền kinh tế. Nếu không được kiểm soát chặt chẽ, dòng vốn dễ dàng "lệch pha", đi ngược lại với mục tiêu hỗ trợ sản xuất, kinh doanh và phục hồi kinh tế của nhà điều hành.

TS. Châu Đình Linh lưu ý tỷ trọng vốn tín dụng/GDP tiếp tục ở mức cao, lên đến trên 140% tính đến cuối tháng 6. Điều này có thể gia tăng rủi ro cho cả doanh nghiệp, hệ thống ngân hàng và nền kinh tế. Hơn nữa, việc tăng tín dụng chắc chắn kéo theo nợ xấu tăng, trong khi tỷ lệ nợ xấu hiện hữu đã ở mức tương đối cao.

Vì thế, ông Linh cho rằng, trong những tháng còn lại của năm nay, cần hài hòa giữa mục tiêu tăng trưởng tín dụng cao để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng kinh tế với bảo đảm chất lượng dòng vốn tín dụng.

Ở góc độ ngân hàng, ông Phan Đức Tú - Chủ tịch HĐQT BIDV - đề xuất, để hệ thống TCTD phát triển bền vững và phục vụ tốt nền kinh tế, Chính phủ và các bộ, ngành cần tiếp tục chỉ đạo phát triển đồng bộ và cân bằng hơn giữa thị trường tài chính và thị trường vốn. Việc này nhằm tăng khả năng cung ứng vốn cho nền kinh tế, tạo điều kiện cho các TCTD tập trung cung ứng vốn ngắn hạn và thực hiện các dịch vụ ngân hàng.

Trước thực tế trên, đại diện NHNN khẳng định sẽ tiếp tục điều hành chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng một cách linh hoạt, tùy theo diễn biến thực tế. Chính sách tiền tệ sẽ được kiểm soát chặt chẽ không thể chủ quan với nguy cơ lạm phát.