Theo PGS.TS. Đàm Hoàng Phúc - Giám đốc chương trình đào tạo Kỹ thuật Ô tô, Đại học Bách khoa Hà Nội - thế giới đang chứng kiến tình trạng Trái đất nóng lên chưa từng có. Năm 2024 được ghi nhận là năm nóng nhất lịch sử, với nhiệt độ trung bình toàn cầu cao hơn 1,28°C so với giai đoạn 1951–1980. Nồng độ CO₂ trong khí quyển đã đạt ngưỡng 409,8 ppm – mức kỷ lục trong hàng triệu năm.
Biến đổi khí hậu đã gây ra hàng loạt hệ quả: băng tan nhanh ở hai cực, mực nước biển dâng, cùng với sự gia tăng của các hiện tượng cực đoan như cháy rừng, siêu bão, hạn hán và lũ lụt. Việt Nam là một trong những quốc gia chịu tác động nặng nề nhất. Trong 50 năm qua, nhiệt độ trung bình ở nước ta đã tăng 0,5°C, mực nước biển dâng thêm 20 cm, và thiên tai ngày càng khốc liệt. Những sự kiện như sạt lở ở Yên Bái (2017), lũ lụt miền Trung (2018–2019) đã để lại hậu quả nghiêm trọng về người và của.
Đáng lo ngại hơn, ô nhiễm không khí đã trở thành "sát thủ thầm lặng". Báo cáo của Health Effects Institute năm 2024 cho thấy, ô nhiễm không khí cướp đi sinh mạng hơn 8,1 triệu người mỗi năm, trở thành nguyên nhân tử vong sớm lớn thứ hai trên thế giới, chỉ sau huyết áp cao và vượt cả thuốc lá. Trong đó, bụi mịn PM2.5 được coi là thủ phạm chính, gây ra tới 7,8 triệu ca tử vong/năm.
Các đối tượng dễ tổn thương nhất là trẻ em và người cao tuổi. Trẻ dưới 5 tuổi chịu tới hơn 700.000 ca tử vong mỗi năm do ô nhiễm không khí, trong đó hơn 500.000 ca liên quan đến khí thải trong hộ gia đình, còn lại do bụi mịn ngoài trời. Người lớn tuổi gánh chịu nhiều bệnh mãn tính: bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), tim mạch, đột quỵ, ung thư phổi, tiểu đường.
Theo PGS.TS. Đàm Hoàng Phúc: Một hành động có thể mang lại hai kết quả. Giảm CO₂ từ đốt nhiên liệu hóa thạch vừa giúp hạn chế biến đổi khí hậu, vừa giảm PM2.5, bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Chính vì vậy, việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, nâng cao hiệu quả năng lượng và điện khí hóa giao thông được coi là những trụ cột của phát triển bền vững.
Trong kịch bản phát triển năng lượng toàn cầu (WEO 2023), nhu cầu dầu mỏ được dự báo sẽ đạt đỉnh trước 2030. Riêng lĩnh vực giao thông đường bộ – vốn chiếm 45% tiêu thụ dầu – sẽ ngừng tăng trưởng sau năm 2030 nhờ sự bùng nổ của xe điện. Đây là tín hiệu cho thấy thời đại phương tiện động cơ đốt trong (ICE) đang dần khép lại.
Trước khi bước vào giai đoạn chuyển hẳn sang phương tiện điện, ngành công nghiệp ô tô thế giới đã không ngừng cải tiến để giảm phát thải và tiết kiệm nhiên liệu. Một loạt giải pháp đã được áp dụng, từ việc sử dụng nhiên liệu thay thế như biofuel hay CNG/LPG nhằm giảm phụ thuộc vào dầu mỏ và cắt giảm CO₂ tức thì, cho tới các công nghệ động cơ tiên tiến.
Trong đó, xu hướng downsizing (giảm kích thước động cơ), kết hợp phun xăng trực tiếp và điều khiển van biến thiên (VVC), đã giúp tăng hiệu quả đốt cháy, qua đó tiết kiệm từ 6 đến 20% nhiên liệu. Hệ thống truyền lực cũng được tối ưu, với hộp số tự động 6 cấp được xem là lựa chọn cân bằng giữa chi phí và hiệu quả vận hành.
Song song với đó, các nhà sản xuất tập trung vào vật liệu và thiết kế khí động học: chẳng hạn, mẫu Mazda2 năm 2007 giảm tới 60% trọng lượng nhờ sử dụng thép siêu cường và nhôm nhẹ hơn thép gấp ba lần. Chỉ cần giảm 10% trọng lượng xe có thể tiết kiệm 6% nhiên liệu, trong khi cải thiện 10% tính khí động học giúp tiết kiệm thêm 3%.
Bên cạnh đó, các yếu tố tưởng như nhỏ bé như áp suất lốp cũng đóng vai trò quan trọng: giảm 0,6 bar áp suất lốp có thể khiến mức tiêu hao nhiên liệu tăng 4%, vì vậy hệ thống giám sát áp suất lốp (TPMS) trở thành công nghệ hỗ trợ hữu hiệu, giúp cắt giảm khoảng 10 g CO₂/km.
Ngoài ra, nhiều tính năng tiện ích như hệ thống start-stop, lái trợ lực điện hay hiển thị chuyển số cũng góp phần tiết kiệm từ 1,5 đến 9% nhiên liệu, đồng thời làm giảm phát thải.
PGS.TS. Đàm Hoàng Phúc cho biết, nếu như trong 10 năm tới, xe động cơ đốt trong vẫn chiếm tỷ trọng lớn thì các loại xe điện hóa (HEV, PHEV, BEV, FCEV) đang mở rộng thị phần nhanh chóng. Theo báo cáo Global EV Outlook, xe điện chiếm 18% doanh số ô tô toàn cầu năm 2023, dự kiến tăng lên hơn 60% vào năm 2030 và đến năm 2035 nhiều quốc gia sẽ dừng bán xe sử dụng động cơ xăng dầu truyền thống.
Các thử nghiệm tại Việt Nam cho thấy hiệu quả rõ rệt của xe hybrid (HEV). Với mẫu Corolla Cross 1.8HV, lượng phát thải CO₂ giảm khoảng 50% so với xe động cơ đốt trong cùng loại, và thậm chí giảm đến 54,45% khi sử dụng xăng E5 RON 95-V. Bên cạnh đó, quãng đường không phát thải trong đô thị có thể đạt tới 60–70% tổng hành trình.
Một ví dụ khác đến từ thị trường Mỹ: mẫu Mitsubishi Outlander PHEV 2021 có mức tiêu thụ nhiên liệu hằng năm chỉ bằng 47% so với bản chạy xăng. Khi vận hành ở chế độ điện (BEV), xe có thể đạt hiệu suất 74 dặm/gallon xăng tương đương (MPGe), gấp ba lần so với bản chạy xăng thuần túy. Nhờ sử dụng điện cho các chuyến đi ngắn hàng ngày, lượng khí phát thải ra môi trường giảm tới hai phần ba.
Theo phân tích của PGS.TS. Đàm Hoàng Phúc, điện khí hóa giao thông không chỉ góp phần đạt mục tiêu giảm 90% CO₂ đến năm 2050 theo kịch bản phát thải ròng bằng 0 (NZE), mà còn cải thiện đáng kể chất lượng không khí đô thị: Ngành đường sắt sẽ sử dụng tới 96% năng lượng từ điện và hydro vào năm 2050; Xe tải hạng nặng cũng chuyển dịch sang pin nhiên liệu hoặc điện hoàn toàn; Dung lượng pin cho giao thông dự kiến đạt 14 TWh vào năm 2050, gấp 90 lần so với năm 2020.
Những con số này cho thấy, điện khí hóa không còn là xu thế xa vời, mà là xu hướng tất yếu định hình tương lai ngành giao thông.
Tại Việt Nam, cam kết chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) đang mở đường cho sự phát triển của năng lượng sạch, đồng thời tạo động lực cho ngành công nghiệp ô tô tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Với lợi thế là quốc gia đang phát triển, Việt Nam có thể “đi tắt, đón đầu” trong lĩnh vực xe điện và pin năng lượng.
Ô nhiễm không khí và phát thải CO₂ không còn là vấn đề riêng rẽ, mà là hai thách thức song hành từ cùng một nguồn – đốt nhiên liệu hóa thạch. Các giải pháp công nghệ thân thiện môi trường đã chứng minh tính hiệu quả, nhưng xe điện hóa mới là chìa khóa then chốt cho một hệ thống giao thông bền vững.
PGS.TS. Đàm Hoàng Phúc nhấn mạnh: Giảm phát thải CO₂ đồng nghĩa với giảm ô nhiễm không khí – một hành động, hai kết quả. Điện khí hóa phương tiện không chỉ là xu thế toàn cầu, mà còn là cơ hội để Việt Nam kiến tạo tương lai xanh, sạch và khỏe mạnh hơn.
Tags:
Không chỉ tối ưu khả năng an toàn cho người lái và hành khách, 4 công nghệ ô tô thông minh sẽ góp phần làm thay đổi tương lai của ngành công nghiệp xe hơi, phù hợp với thời đại điện khí hóa của thị trường xe toàn cầu.
(VNF) - Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị Yadea mở rộng đầu tư trong lĩnh vực xe điện theo hướng chuyển giao công nghệ, tham gia sâu hơn vào chuyển đổi giao thông xanh.
(VNF) - Tại Hội nghị phản biện xã hội với dự thảo Nghị quyết của HĐND TP. HCM về lộ trình chuyển đổi xe buýt sang sử dụng điện và năng lượng xanh, các chuyên gia, luật sư và nhà quản lý đều đánh giá đây là chủ trương cấp bách, phù hợp xu thế phát triển bền vững. Tuy nhiên, nhiều ý kiến lo ngại về tính khả thi khi lộ trình rút ngắn đến năm 2030, trong khi chính sách hỗ trợ tài chính, xử lý xe cũ và giải pháp công nghệ pin vẫn còn nhiều khoảng trống.
(VNF) - Đưa ra lời khuyên về việc thực hiện ESG với doanh nghiệp, chuyên gia cho rằng các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, nên bắt đầu thực hiện từ các dự án nhỏ với chi phí thấp.
(VNF) - Việt Nam đang thúc đẩy chuyển đổi số và chuyển đổi xanh nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững. Đây vừa là cơ hội để đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu, vừa là thách thức lớn đối với doanh nghiệp và cơ quan quản lý về thể chế, nguồn lực, hạ tầng công nghệ và năng lực nhân sự.
(VNF) - Theo ông Vũ Thái Trường, Trưởng phòng Biến đổi khí hậu và Môi trường - UNDP Việt Nam, trong việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam, thách thức lớn nhất là khoảng cách giữa chính sách và thực thi. Chính sách đã rất tiến bộ, nhưng doanh nghiệp và địa phương cần thêm công cụ, dữ liệu và hướng dẫn cụ thể để triển khai.
(VNF) - Thay vì tập trung tạo ra lượng lớn tín chỉ carbon giá rẻ, Việt Nam nhấn mạnh việc phát triển tín chỉ chất lượng cao nhằm bảo đảm lợi ích quốc gia và nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế.
(VNF) - Khi làn sóng ESG ập đến, phần nổi của tảng băng là những báo cáo đẹp đẽ và các cam kết. Nhưng phần chìm, thứ đang khiến hàng nghìn doanh nghiệp Việt "đau đầu" chính là cuộc khủng hoảng dữ liệu thầm lặng: Số liệu phân mảnh, thu thập thủ công, và không thể chứng minh với đối tác quốc tế.
(VNF) - Hàng loạt quy định về chống phá rừng, minh bạch nguồn gốc và giảm phát thải đang khiến nông sản Việt đối mặt thách thức lớn khi muốn tiếp cận thị trường cao cấp. Trong đó, mắc ca – ngành còn non trẻ đang phải vượt qua yêu cầu khắt khe từ EU và các hệ thống bán lẻ quốc tế.
(VNF) - Người có xe máy xăng khi chuyển sang xe điện có giá trị từ 10 triệu đồng trở lên sẽ được hỗ trợ tiền tối đa 5 triệu đồng, theo dự thảo của HĐND TP. Hà Nội.
(VNF) - Trong khi các thị trường lớn siết chặt tiêu chuẩn, ESG đang trở thành “tấm hộ chiếu” để doanh nghiệp Việt bước vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, khoảng cách giữa khẩu hiệu và hành động vẫn còn rất lớn. Các chuyên gia cho rằng ESG chỉ thực sự mang lại giá trị khi doanh nghiệp chủ động thay đổi, thay vì chạy theo phong trào.
(VNF) - Mô hình chính quyền hai cấp được triển khai song song với yêu cầu đẩy nhanh đô thị hóa bền vững đã mở ra cơ hội tái thiết đô thị toàn diện dựa trên trụ cột số hóa, phân quyền minh bạch và liên kết vùng.
