Bẫy dân số là gì?

Bẫy dân số (population trap) là tình huống trong đó tỷ lệ tăng dân số của một nước cao hơn tỷ lệ tăng trưởng kinh tế mà nước đó có thể đạt được. Hậu quả là thu nhập bình quân đầu người giảm và việc giảm bớt tình trạng nghèo khổ của quần chúng trở nên khó khăn hơn.

Để sửa chữa tình trạng này, có thể chính phủ phải tìm cách tác động vào (kìm hãm) tốc độ tăng dân số.

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)

Học thuyết này ban đầu được đề xuất bởi Robert Malthus trong bài nghiên cứu Nguyên tắc Dân số (Principle of Population) năm 1798. Do vậy, bẫy dân số còn được gọi là bẫy Malthus.

Ban đầu Malthus chỉ đưa ra ý tưởng về việc khi tăng trưởng dân số lớn hơn tăng trưởng nông nghiệp, phải có một giai đoạn mà tại đó nguồn cung cấp thực phẩm là không đủ để nuôi sống dân số.

Sau đó, ý tưởng của ông được mở rộng sang năng lượng cho rằng nếu tiêu thụ năng lượng ngày càng tăng nhanh hơn dân số và phần lớn năng lượng đến từ các nguồn không tái tạo thì có thể năng lượng sẽ rơi vào bẫy Malthusia sớm hơn sản xuất lương thực. Tuy nhiên, có những lựa chọn thay thế rõ ràng trong trường hợp đó như năng lượng hạt nhân trong khi trong thực phẩm hầu như không có sản phẩm thay thế.