Cắt giảm điều kiện kinh doanh 2019: Các Bộ đã hết động lực để làm?

Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa công bố báo cáo “Dòng chảy pháp luật kinh doanh năm 2019” với nhiều nội dung đáng chú ý.

Một trong những nội dung trọng tâm của báo cáo là tình hình cắt giảm điều kiện kinh doanh. Theo VCCI, năm 2019, hoạt động cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh khá lặng lẽ.

Tính đến giữa tháng 11/2019, VCCI chỉ nhận được hai đề nghị góp ý của hai Bộ đối với dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung các nghi định liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực do Bộ quản lý, đó là Bộ Công Thương và Bộ Y tế.

Còn theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư gửi Thủ tướng Chính phủ ngày 27/6/2019 về đánh giá mức độ thay đổi của những cải cách về bãi bỏ, đơn giản hóa các quy định về điều kiện kinh doanh và tác động thực chất đối với doanh nghiệp thì Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng chỉ biết rằng chỉ có hai Bộ (gồm Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) có kế hoạch thực hiện việc bãi bỏ, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh theo Nghị quyết 02 trong năm 2019.

“Sau một năm với những chuyển động tích cực có tính cải cách, đột phá thì dường như năm nay, sự nhiệt tình của một số Bộ đã giảm đi đáng kể hoặc có thể các Bộ nhận thấy không thể cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh do Bộ mình quản lý hơn nữa”, VCCI bình luận.

Đánh giá về việc cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh của Bộ Y tế và Bộ Công Thương, VCCI cho hay hoạt động của Bộ Y tế nằm trong phạm vi hẹp, chủ yếu điều chỉnh các quy định để giải quyết những vướng mắc trên thực tế và đảm bảo tính khả thi cho các thủ tục liên quan đến trang thiết bị y tế, còn các vấn đề khác gần như không xem xét điều chỉnh gì.

Đối với Bộ Công Thương, dự thảo nghị định của Bộ đã bãi bỏ, đơn giản hóa khá nhiều điều kiện kinh doanh. Tuy nhiên, một số quy định sửa đổi điều kiện kinh doanh trong dự thảo vẫn còn hình thức, chẳng hạn: có điều khoản được sửa đổi hay bãi bỏ nhưng không làm thay đổi bản chất của quy định; có điều kiện được sửa đổi nhưng chưa triệt để.

Một ví dụ cụ thể là dự thảo nghị định có sửa đổi, bổ sung một số điều kiện kinh doanh khí tại Nghị định 87/2018/NĐ-CP, nhưng chưa thực sự triệt để, vì một số điều kiện kinh doanh chưa hợp lý vẫn được giữ lại.

Cụ thể: điều kiện yêu cầu thương nhân phải có hợp đồng thuê cơ sở vật chất với thời hạn thuê tối thiểu (thương nhân xuất khẩu, nhập khẩu khí có cầu cảng hoặc có hợp đồng thuê tối thiểu 05 năm cầu cảng thuộc hệ thống cảng Việt Nam đã được cấp có thẩm quyền cho phép sử dụng; thương nhân sản xuất chế biến khí có phòng thử nghiệm chất lượng khí hoặc có hợp đồng thuê tối thiểu 01 năm của thương nhân, tổ chức có phòng thử nghiệm đủ năng lực thử nghiệm các chỉ tiêu theo quy định tại quy chuẩn quốc gia; thương nhân kinh doanh pha chế khi có phòng thử nghiệm chất lượng khí hoặc có hợp đồng thuê tối thiểu 01 năm với tổ chức đủ năng lực thử nghiệm các chỉ tiêu theo quy định tại quy chuẩn kỹ thuật quốc gia; cửa hàng bán lẻ LPG chai có hợp đồng tối thiểu 01 năm bán LPG chai với thương nhân có giấy chứng nhận đủ điều kiện còn hiệu lực theo quy định tại Nghị định này, trừ trường hợp cửa hàng trực thuộc của thương nhân).

Yêu cầu thời hạn tối thiểu của hợp đồng thuê là chưa hợp lý, can thiệp vào quyền thỏa thuận của các bên trong hợp đồng. Mặt khác, về mặt quản lý, yêu cầu thời hạn tối thiểu không đảm bảo chắc chắn là thương nhân đáp ứng điều kiện là có quyền sử dụng cơ sở vật chất bởi vì, trong mối quan hệ hợp đồng các bên có thể chấm dứt hợp đồng bất kì thời điểm nào (cả đơn phương hoặc đồng thuận).

Dù vẫn chưa thực sự như kỳ vọng của cộng đồng doanh nghiệp, nhưng VCCI đánh giá hoạt động cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh của Bộ Công Thương trong năm 2019 đã thể hiện những nỗ lực, quyết tâm từ phía Bộ trong việc cải thiện môi trường kinh doanh.