Trên đường Phố Hiến, phường Hồng Châu, thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên có một di tích nổi danh của thương cảng xưa: Đông Đô Quảng Hội – Thiên Hậu Cung. Đối diện di tích này là một ngôi nhà nhỏ, lụp xụp. Chủ ngôi nhà là một bà cụ 65 tuổi, sống bằng nghề bán bánh rán. Bà cụ không biết về lịch sử Phố Hiến. Kí ức được lưu truyền về nơi từng là chốn phồn hoa đô hội bậc nhất xứ Bắc này trong bà chỉ là bốn chữ “trên bến dưới thuyền” và câu ca kinh điển “Thứ nhất Kinh kỳ, thứ nhì Phố Hiến”.
Nhưng có gì buồn đâu. Nhà thơ Tế Hanh khi về Nghi Xuân – Hà Tĩnh hỏi thăm nhà Nguyễn Du, bà cụ già không biết, nhưng nhắc tới Truyện Kiều, người ở tuổi thảng nhớ, thảng quên vẫn đọc vanh vách những vần thơ. Và nhà thơ lớn của nền thơ hiện đại Việt Nam đã phải cảm khái rằng:
“Bà cụ không nhớ tên Nguyễn Du có gì đâu đáng trách
Một cái tên như bao cái tên thường
Nhưng cụ đã gửi lòng trong áng sách
Theo dõi đời Kiều từng đoạn từng chương”
Phố Hiến cũng vậy. Lịch sử của Phố Hiến đã được viết trong hàng trăm công trình nghiên cứu, hàng nghìn bài báo, hàng vạn bức ảnh. Thời đại 4.0, ai cũng sẵn một chiếc điện thoại thông minh (smartphone), chỉ cần một cú “click” trên Google là đủ để biết toàn bộ lịch sử của thương cảng này. Bởi vậy, điều quan trọng chính là “thứ còn lưu lại trong tâm trí”. Phố Hiến đã lụi tàn hơn 200 năm nay mà người Phố Hiến vẫn còn nhắc được bốn chữ “trên bến dưới thuyền” và câu ca kinh điển, thiết tưởng cũng đã đủ rồi.
Phố Hiến xưa nằm bên tả ngạn sông Hồng, là một cảng sông tấp nập bao gồm một tập hợp chợ và các thương điếm. Đây là nơi trung chuyển của các tuyến giao thương đường sông từ vùng biển Bắc Bộ đi sâu vào đất liền, tới kinh thành Thăng Long. Vị trí đắc địa này đã giúp Phố Hiến thu hút rất đông thương nhân ngoại quốc: Trung Hoa, Nhật Bản, Hà Lan, Anh, Pháp, Xiêm La, Bồ Đào Nha... tới lui mua bán. Vào thời kỳ phồn thịnh, Phố Hiến có tới 20 phường. Qua các văn bia, hậu nhân có thể đọc được tên của 13 phố và 32 cửa hiệu buôn bán như: Tân Thị, Tân Khai, Tiên Miếu, Hậu Trường... Các chợ ở Phố Hiến bấy giờ được miêu tả là rất sầm uất như: chợ Vạn, chợ Hiến, chợ Bảo Châu... Các chợ này đã vượt khỏi khuôn khổ địa phương để trở thành các chợ liên vùng.
Với đặc thù của một thương cảng quốc tế, Phố Hiến là một quần thể dân cư đa quốc tịch. Sự đa dạng về dân cư đưa đến sự phong phú về văn hóa mà kiến trúc là một khía cạnh tiêu biểu. Ở Phố Hiến, bên cạnh phong cách kiến trúc Việt Nam, người ta thấy rất rõ các phong cách kiến trúc Trung Hoa (với sắc thái vùng Phúc Kiến, Nam Trung Hoa), phong cách kiến trúc châu Âu (nhà thờ Gothic). Đôi khi, các phong cách này cũng lai tạp với nhau.
Phố Hiến đã phát triển trong hàng trăm năm để từ một bến cảng trở thành một đô thị kinh tế đúng nghĩa, rực rỡ nhất là giai đoạn 1630 – 1680, gắn liền với quan hệ khá nồng ấm của chế độ vua Lê – chúa Trịnh với các thế lực phương Tây, trong mối quan hệ đối kháng với Đàng Trong của họ Nguyễn (giai đoạn 1627 – 1672, họ Trịnh và họ Nguyễn đánh nhau 7 lần).
Tuy nhiên, trong khoảng 100 năm sau đó, Phố Hiến dần suy thoái, do nhiều biến động của thời cuộc, như: sự nguội đi của quan hệ chúa Trịnh – phương Tây, sự thay đổi chính sách của Trung Hoa, Nhật Bản, sự biến đổi của dòng chảy sông Hồng làm bến cảng bị bồi đắp, sự thay đổi trọng tâm chính trị trấn Sơn Nam của chính quyền Lê – Trịnh. Quan trọng hơn, các cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài và chiến tranh liên miên thời Tây Sơn đã tàn phá nghiêm trọng kinh tế Phố Hiến. Cho đến khi Gia Long đế thống nhất đất nước (1802), kinh đô được chuyển vào Phú Xuân (Huế), kinh tế của Phố Hiến cũng lụi tàn, chấm dứt vai trò lịch sử của mình.
Phố Hiến từng ở bên sông Hồng, nhưng qua mấy trăm năm bãi bể nương dâu, bến sông đã trở thành đồng ruộng. Về Phố Hiến, đứng trên triền đê cũ, nhìn về phía Tây, chỉ thấy những bờ ruộng, lũy tre, chòm xóm. Sông Hồng đã bị đẩy xa về phía Tây tới 2km. Không còn cảnh buôn hội bán phường, không còn thuyền bè tấp nập, không còn cảnh khách ngoại quốc chen nhau chở tơ lụa, xòe những đồng bạc trắng, Phố Hiến giờ bình lặng như một làng quê với những ao hồ trong vắt, những hàng cây rủ bóng, những mái nhà thấp nằm khuất sau những tán vườn xanh như ngọc, những ngôi đền, ngôi chùa, những hội quán trầm mặc, tĩnh lặng thơm mùi khói hương.
Người Phố Hiến dường như mất đi “gen” buôn bán. Con đường mang tên thương cảng lừng danh này ngày nay không có lấy một cửa hàng, tiệm kinh doanh bề thế. Quán xá đều nhỏ bé. Xe cộ đi lại rất ít. Người thưa vắng. Nhịp sống khá chậm như thể chưa từng có mấy trăm năm phồn hoa. Có gì đó tiếc cho Phố Hiến nói riêng, cho Hưng Yên nói chung, vùng đất cách Hà Nội chỉ mấy chục cây số lại không thể trở thành một vùng kinh tế năng động, phát triển mạnh mẽ - tương tự như các địa phương quanh Hà Nội khác như Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Phú Thọ.
Phố Hiến xưa, còn lại với đời là những di tích: đền Mây, đền Ngọc Thanh, đền Trần, đền Ủng, chùa Thiên Ứng, chùa Kim Chung, chùa Nễ Châu, Văn miếu Xích Đằng... Kí ức về Phố Hiến được các thế hệ lưu giữ và tái hiện bằng những lễ hội, tổ chức hằng năm. Người Phố Hiến, bởi vậy, có thể không nhớ hết lịch sử của quê hương nhưng ngày lễ, vẫn hướng về để thắp nén hương thơm thì cái lòng không quên gốc vẫn còn đó.
Cũng nhờ lễ hội, Phố Hiến trở thành một địa chỉ du lịch, hằng năm thu hút hàng vạn lượt khách trong và ngoài nước về tham quan, tìm hiểu, nghiên cứu. Du lịch phần nào bù đắp cho sự trầm lắng về kinh tế của Phố Hiến, phảng phất lại một chút vẻ hào hoa của vùng đất “tiểu Tràng An” từng giàu có bậc nhất nước Nam bấy giờ.
Nhưng về Phố Hiến bây giờ không phải để hoài niệm. Về Phố Hiến là để nhìn, để thấy nước Nam ta, trong hoàn cảnh ngặt nghèo của chế độ phong kiến, đã từng có thời kỳ có những đô thị giàu có như vậy, để thấy sức lực và tài năng sản xuất, giao thương của cha ông to lớn thế nào. Phố Hiến là minh chứng cho khả năng của người Việt có thể xây dựng nên những kỳ tích kinh tế, kỳ tích của sông Hồng.
Đời Đông Chu, nhà Chu tránh loạn mà dời đô về phía đông, quan đại phu đi làm việc, bước qua đất kinh đô cũ, nhìn thấy lúa nếp mọc trên nền tôn miếu, cung thất xưa, cảm thán vương nghiệp họ Cơ nghiêng đổ mà chua xót, không nỡ bước đi, làm thành bài thơ “Thử ly” nổi tiếng trong Kinh Thi. Nhưng về Phố Hiến hôm nay, không cần phải xót tiếc một thương cảng sầm uất đã không còn, không cần phải như Bà Huyện Thanh Quan viết một áng thơ than khóc Thăng Long thành chỉ còn “bóng tịch dương, hồn thu thảo”. Thời thế thay đổi, cuộc đời thay đổi. Núi không chuyển, nước chuyển; nước không chuyển, người chuyển; cuộc sống bao giờ cũng đi tới...
Tags:
(VNF) - Tận dụng lợi thế khí hậu, thổ nhưỡng vùng cao phía Tây Quảng Ngãi, cây cà phê xứ lạnh đang trở thành sinh kế bền vững của người dân nơi đây. Sự chuyển biến này không chỉ nằm ở hiệu quả kinh tế mà còn ở việc người dân chủ động thay đổi tư duy sản xuất, áp dụng kỹ thuật và liên kết thị trường để vươn lên thoát nghèo lâu dài.
(VNF) - Bộ Công thương vừa gửi Bộ Tư pháp thẩm định Dự thảo quy định về lộ trình, nguyên tắc hoạt động, cơ cấu ngành điện và các điều kiện hình thành, phát triển các cấp độ thị trường điện cạnh tranh tại Việt Nam.
(VNF) - Giá vàng miếng SJC được điều chỉnh tăng nhẹ trong sáng 18/12, lên mức 156,4 triệu đồng/lượng chiều bán ra.
(VNF) - Giải thưởng ở hạng mục Southeast Asia’s Agencies Excellence 2025 - Công Ty Phân Phối Bất Động Sản Tốt Nhất Đông Nam Á 2025 tiếp tục khẳng định vị thế và uy tín của Đông `Tây Land trên thị trường.
(VNF) - Nhiều trường đại học đã có chính sách thưởng Tết Nguyên đán cho cán bộ, giảng viên và người lao động. Mức thưởng dao động từ vài chục tới gần trăm triệu đồng mỗi người. Có trường thưởng đồng đều, có trường thưởng theo vị trí việc làm và mức thu nhập.
(VNF) - Tiếng póc póc vang gần như liên lục tại nhiều sân pickleball trong khu dân cư. Câu hỏi đặt ra là làm sao để quyền được vận động không trở thành gánh nặng lên quyền được nghỉ ngơi của người khác.
(VNF) - Mới đây, Hội nghị Tổng kết Dự án SwissTrade - chương trình hợp tác kỹ thuật giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Thụy Sĩ do SECO tài trợ đã diễn ra, thu hút sự tham gia của lãnh đạo Bộ Công Thương, Đại sứ quán Thụy Sĩ, các tổ chức hỗ trợ kinh doanh (BSO), doanh nghiệp và các chuyên gia trong lĩnh vực thương mại. Buổi lễ được tổ chức nhằm nhìn lại những kết quả dự án đạt được sau 5 năm thực hiện (2021–2025) và định hướng hợp tác cho giai đoạn tiếp theo.
(VNF) - Công ty Cổ phần HTC Viễn thông Quốc tế (HITC) vừa ký kết biên bản ghi nhớ về hợp tác chiến lược với Warburg Pincus (WP) – nhà tiên phong trong đầu tư phát triển toàn cầu. Theo đó, hai bên sẽ hợp tác trong các lĩnh vực then chốt gồm hạ tầng số, điện toán đám mây (cloud), trí tuệ nhân tạo (AI) và trung tâm dữ liệu tại Việt Nam.
(VNF) - Giá vàng trong nước quay đầu tăng trở lại trong phiên sáng 17/12. Hiện giá vàng miếng SJC được neo ở mức 154,2 - 156,2 triệu đồng/lượng.
(VNF) - Không còn là không gian văn phòng truyền thống, một thế hệ lao động trẻ đang đặt kỳ vọng vào một nơi làm việc giàu cảm hứng, hiện đại, đầy đủ tiện ích và mang lại cảm giác hạnh phúc. Bắt nhịp xu hướng ấy, ROX Tower Goldmark City kiến tạo mô hình “sống - làm việc - tận hưởng” (Work - Live - Enjoy) ngay giữa đại đô thị năng động.
(VNF) - Giải pháp tài chính minh bạch, nhanh chóng dành cho chủ sở hữu ô tô của Tima vừa được vinh danh tại một trong những giải thưởng uy tín nhất trong năm, đánh dấu bước phát triển vượt bậc của công ty trong lĩnh vực công nghệ tài chính (Fintech).
(VNF) - Lần đầu tiên tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam chạm mốc 900 tỷ USD, đưa xuất khẩu trở thành một trong những điểm sáng nổi bật của nền kinh tế. Tuy nhiên, đằng sau kỷ lục này là yêu cầu cấp thiết phải chuyển đổi mô hình tăng trưởng, khi xuất khẩu vẫn phụ thuộc lớn vào khu vực FDI, giá trị gia tăng nội địa còn thấp và sức ép từ các tiêu chuẩn bền vững, bảo hộ thương mại ngày càng gia tăng.
(VNF) - MPV đa dụng Toyota Innova, sedan hạng D Mazda6, SUV 7 chỗ hạng sang Ford Explorer, sedan hạng C Honda Civic Type R, Mitsubishi Outlander là các mẫu xe bị ngừng bán tại thị trường Việt Nam trong năm 2025.
(VNF) - Nhờ các chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo, cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số ở các xã biên giới Gia Lai đang từng bước vươn lên. Phát triển sinh kế bền vững từ những mô hình nhỏ như nuôi bò, trồng điều đã giúp người dân thoát nghèo ngay trên mảnh đất quê hương.
(VNF) - 3 chuyến bay của Vietnam Airlines, Vietjet Air và Bamboo Airways sẽ "chào sân" Cảng hàng không quốc tế Long Thành trong ngày khai trương.
(VNF) - Sau khi phá mốc 157 triệu đồng/lượng, giá vàng trong nước bất ngờ được điều chỉnh giảm mạnh ở cả hai chiều mua vào - bán ra.
(VNF) - Vietjet được vinh danh giải Vàng tại Giải thưởng Phát triển bền vững Giao thông vận tải chuẩn ESG (ESG Transport Sustainability Award) năm 2025 tại Đài Loan (Trung Quốc), thành tựu quan trọng đánh dấu 11 năm hãng thực hiện chuyến bay đầu tiên đến đây.
(VNF) - Ngành hàng không Việt Nam đang bước vào chu kỳ tăng trưởng mới. Theo Cục Hàng không, sản lượng hành khách năm 2025 có thể đạt 84 triệu lượt và chạm mốc 95 triệu vào năm 2026, trong khi hàng hóa hàng không vẫn giữ mức tăng trưởng 2 chữ số, vượt 1,6 triệu tấn.
(VNF) - Tác phẩm “Nghệ thuật bán hàng: Khám phá giá trị & sức mạnh bản thân” khắc họa những tư duy, bài học và lời ngợi ca nghề bán hàng, đúc kết từ trải nghiệm thực tế của tác giả Thu Minh Lâm.
(VNF) - Trong bối cảnh làn sóng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục gia tăng tại Việt Nam, cùng với xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, bất động sản công nghiệp đang nổi lên như một trong những phân khúc hấp dẫn. Nhanh chóng nắm bắt xu thế này, Taseco Land từng bước khẳng định vai trò là nhà phát triển khu công nghiệp có tầm nhìn dài hạn và chiến lược rõ ràng.
(VNF) - Thời gian gần đây, giá vàng thế giới và trong nước lên mức cao chưa từng thấy. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có trao đổi với chuyên gia Nguyễn Quang Huy, Giám đốc điều hành Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi về nguyên nhân giá vàng lên cao. Đồng thời đưa ra lời khuyên, người dân cần thận trọng khi đưa ra quyết định đầu tư vàng vào lúc này.
(VNF) - Từ nguồn cảm hứng về phái đẹp hiện đại, TrenD by DOJI đã trở thành tuyên ngôn giúp người phụ nữ kể câu chuyện của chính mình.
(VNF) - Năm 2024, Công ty cổ phần Sản xuất và kinh doanh VinFast Hải Phòng đóng góp cho ngân sách nhà nước gần 1.920 tỷ đồng; dự kiến năm 2025 là hơn 2.230 tỷ đồng.
(VNF) - Giá vàng miếng SJC vẫn tiếp tục được neo ở mức cao trong phiên đầu tuần, tiến sát mốc 157 triệu đồng/lượng.
(VNF) - Giá vàng trong nước tiếp tục leo thang lên mức 155 triệu đồng/lượng, hút dòng tiền rời khỏi chứng khoán và bất động sản. Giới chuyên gia cảnh báo, nếu không sớm điều tiết nguồn cung và ổn định thị trường, nguy cơ “vàng hóa” nền kinh tế có thể tái diễn.
(VNF) - Tận dụng lợi thế khí hậu, thổ nhưỡng vùng cao phía Tây Quảng Ngãi, cây cà phê xứ lạnh đang trở thành sinh kế bền vững của người dân nơi đây. Sự chuyển biến này không chỉ nằm ở hiệu quả kinh tế mà còn ở việc người dân chủ động thay đổi tư duy sản xuất, áp dụng kỹ thuật và liên kết thị trường để vươn lên thoát nghèo lâu dài.
(VNF) - Sau 5 tháng tạm ngưng hoạt động để nâng cấp, sửa chữa, sân bay Vinh sẽ khai thác trở lại vào ngày 19/12 với diện mạo mới và "điểm nhấn" công nghệ hiện đại giúp hành khách có trải nghiệm tốt hơn.
