Chuyển đổi số: Đòn bẩy tăng năng suất, vượt bẫy thu nhập trung bình
Trần Thuỷ -
29/04/2023 22:32 (GMT+7)
(VNF) - Việt Nam cần đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế số, đổi mới sáng tạo nhằm nâng cao năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Đây chính là cơ hội để đưa đất nước thoát bẫy thu nhập trung bình, vươn tới nước có thu nhập cao vào 2045.
2020-2030 là giai đoạn đột phá
Tại một công ty may lớn nhất nhì miền Bắc, lãnh đạo doanh nghiệp đã đầu tư đổi mới công nghệ, thực hiện số hóa nhiều công đoạn trên các dây chuyền sản xuất. Nhờ đó, năng suất đã tăng theo cấp số nhân, thời gian để sản xuất một sản phẩm giảm từ 1.980 giây xuống còn 690 giây. Thậm chí, mỗi công nhân có thể điều khiển một lúc 2 máy và năng suất lao động đã tăng lên 52%, tỷ lệ hàng lỗi giảm xuống còn 8%. Khi năng suất cao thì thu nhập người lao động tăng lên hơn 10%.
Lãnh đạo doanh nghiệp này cho biết, số hoá đã giải quyết thách thức lớn nhất của dệt may Việt Nam là chi phí sản xuất ngày càng tăng lên, nhân công giá rẻ không còn là lợi thế so với các nước trong khu vực. Các đơn hàng luôn cần tiến độ sản xuất nhanh và giá cả cạnh tranh, chỉ có chuyển đổi số mới mang đến sự thay đổi toàn diện, đáp ứng được những đòi hỏi này.
Trong khi đó, ở một hãng nước giải khát hàng đầu Việt Nam, quyết định đầu tư dây chuyền công nghệ ứng dụng công nghệ số, tự động 100% đã đưa nhà máy từ chỗ hơn 100 công nhân xuống còn 20 người và mỗi ca điều hành không quá 5 người. Năng suất tăng nhiều lần nhưng quan trọng hơn là đã cắt giảm toàn bộ sự tham gia của bàn tay con người, qua đó giảm chi phí lao động. Chu trình khép kín đã đưa sản phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu vào những thị trường khó tính, xuất khẩu với giá cao.
Với những doanh nghiệp trên, việc đầu tư các dự án mới đều dựa trên tiêu chí cốt lõi số hoá để tăng năng suất, nâng cao chất lượng, sáng tạo sản phẩm mới và giải pháp mới… để tạo hiệu quả và lợi thế cạnh tranh.
Thực tế, tăng trưởng của Việt Nam thời gian qua chủ yếu dựa vào tăng vốn đầu tư, ít dựa vào gia tăng hiệu quả sử dụng lao động và ứng dụng kỹ thuật tiên tiến trong sản xuất. Chỉ số ICOR cao, giai đoạn 2011-2015 là 6,25%, giai đoạn 2016-2019 là 6,14%, tuy có giảm nhưng không đáng kể. Trong khi đó, theo báo cáo của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), năng suất lao động của công nhân Việt Nam đứng gần cuối bảng trong các nước ASEAN. Nếu giữ được mức tăng trưởng năng suất 5%-6%/năm như các năm trước đại dịch Covid-19, thì Việt Nam cũng chỉ hy vọng đạt trình độ tương đương với Philippines vào năm 2038 và Thái Lan vào năm 2069.
Việt Nam mong muốn trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045. Theo kinh nghiệm của thế giới, để trở thành quốc gia có thu nhập cao thì tăng trưởng kinh tế phải đạt tốc độ cao, khoảng 8-9%/năm, liên tục trong vòng 20 năm tương tự như Nhật Bản và Hàn Quốc. Tuy nhiên, trong giai đoạn vừa qua, Việt Nam chưa đạt được sự tăng trưởng cao liên tục và ổn định như vậy. Thậm chí, do ảnh hưởng Covid-19 hay các đợt khủng hoảng kinh tế toàn cầu, có năm, tăng trưởng kinh tế xuống dưới 5%.
Theo tính toán của các kịch bản phát triển, giai đoạn 2020-2030 là thời kỳ tốt nhất để tạo nên đột phá vì sau năm 2030, Việt Nam bắt đầu chuyển sang giai đoạn già hoá dân số. Kinh nghiệm từ những nước đang phát triển cho thấy, nếu không bứt phá trong giai đoạn “dân số vàng”, sẽ khó vượt qua “bẫy thu nhập trung bình” và khó có cơ hội vươn lên trở thành quốc gia phát triển.
Động lực từ chuyển đổi số
Trao đổi tại một diễn đàn kinh tế gần đây, lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận định, Việt Nam cần đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế số trên nền tảng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo nhằm nâng cao năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Mặc dù có mức tăng trưởng năng suất lao động cao trong 10 năm qua (bình quân hơn 5%/năm) nhưng Việt Nam vẫn chưa thể thu hẹp khoảng cách với các quốc gia khác trong khu vực. Theo ước tính của Tổ chức Lao động thế giới (ILO), năng suất lao động của Việt Nam hiện thấp hơn 7 lần so với Malaysia; 4 lần so với Trung Quốc; 3 lần so với Thái Lan, 2 lần so với Philippines và 26 lần so với Singapore. Còn Báo cáo 2020 của Tổ chức Năng suất châu Á (APO) công bố cho thấy, năng suất lao động của Việt Nam tụt hậu so với Nhật Bản 60 năm, so với Malaysia 40 năm và Thái Lan 10 năm.
Theo các chuyên gia, muốn đạt mức tăng trưởng GDP hàng năm cao thì phải dựa vào sự gia tăng năng suất lao động, thay vì thâm dụng vốn như hiện nay. Và chuyển đổi số sẽ tạo nguồn lực tăng trưởng mới và đây là cơ hội cho Việt Nam bứt phá vươn lên. Nếu không chuyển đổi số thì tăng năng suất lao động trung bình trong những năm tới vẫn chỉ từ 5 - 6%/năm, nhưng nhờ chuyển đổi số mà chúng ta có thể tăng năng suất lên 8 -10%/năm. Khi năng suất lao động tăng lên từ 8 - 10%/năm, sẽ giúp nâng cao tăng trưởng GDP và chính là cơ hội thoát ra khỏi “bẫy thu nhập trung bình”.
Chuyên gia kinh tế của Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết, số hoá là cách tất yếu để tăng năng suất lao động và giúp cho nền kinh tế vận hành hiệu quả. Những năm gần đây tốc độ số hoá của Việt Nam rất nhanh. Việt Nam có rất nhiều lợi thế để phát triển kinh tế số như: Dân số trẻ, tỷ lệ người sử dụng điện thoại thông minh cao và có nền kinh tế internet tăng trưởng nhanh thứ hai Đông Nam Á, chỉ sau Indonesia. Việc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số trong doanh nghiệp sẽ là một trong những giải pháp quan trọng để thúc đẩy năng suất lao động.
Theo ước tính của công ty tư vấn Mckinsey, chuyển đổi số sẽ mang lại hàng nghìn tỷ USD lợi ích, nhờ tăng hiệu quả quản lý, tăng sản lượng, tăng giá trị và giảm chi phí vật tư.
Một kết quả nghiên cứu gần đây của Tổ chức Data 61 (Úc) cho thấy, giai đoạn 2020-2030, trung bình mỗi năm, chỉ riêng kinh tế số đóng góp từ 7% cho đến 16,5% trong 100% tốc độ tăng trưởng năng suất lao động tổng thể. Như vậy, có thể thấy, đóng góp của kinh tế số là rất quan trọng đến năng suất và hiệu quả của nền kinh tế và là một động lực mới cho cải thiện nhanh chóng năng suất lao động.
(VNF) - Ông Nate Franklin, nhà sáng lập và Chủ tịch Tập đoàn Pacifico Energy (PE), Mỹ khẳng định tập đoàn PE đang thúc đẩy việc khảo sát, xây dựng các dự án điện gió ngoài khơi tại Việt Nam nhằm giúp Việt Nam hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số trong thời gian tới.
(VNF) - Ông Nguyễn Ngọc Hòa - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP. HCM (HUBA) cho rằng, một vấn đề cần giải quyết, doanh nghiệp phải lấy ý kiến của nhiều sở, ngành, có khi lên đến hơn mười đơn vị rồi phải chờ đợi phản hồi. Sau đó, hồ sơ tiếp tục được trình lên UBND, tiếp tục phải lấy thêm ý kiến từ nhiều đơn vị khác. Mỗi khâu xử lý mất khoảng một tuần, thậm chí từ 10 đến 15 ngày, khiến quy trình trở nên rườm rà và kéo dài.
(VNF) - Theo TS Nguyễn Đình Cung, tinh gọn bộ máy, cải cách thể chế chính là "đột phá của đột phá". Để đạt được tăng trưởng 8% trong năm nay và hướng tới mục tiêu hai con số trong giai đoạn tới, Việt Nam cần một bộ máy vận hành hiệu quả, tinh giản luật pháp và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi
(VNF) - Dự án cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột nỗ lực về đích dù gặp khó. Nhà thầu CC1 cam kết đẩy nhanh tiến độ sau khi tháo gỡ vướng mắc về quy hoạch bãi thải.
(VNF) - Đầu tháng 3/2024, Tổng công ty Xây dựng số 1 - CTCP (UPCoM: CC1) cùng liên danh CTCP Xây dựng Coteccons (HoSE: CTD) và CTCP FECON (HoSE: FCN) đã khởi công “Gói thầu 11.5: Thi công xây dựng, lắp đặt thiết bị và lập thiết kế bản vẽ thi công công trình nhà để xe - Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành – Giai đoạn 1”.
(VNF) - Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình yêu cầu các bộ, ngành chức năng và các địa phương tập trung giải quyết dứt điểm những vướng mắc của 4 dự án cao tốc, tinh thần là vướng ở đâu thì phải kịp thời giải quyết, tháo gỡ ở đó.
(VNF) - Nhân chuyến thăm chính thức Singapore của Tổng Bí thư Tô Lâm từ ngày 11-13/3/2025, hai nước đã quyết định nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện, với trọng tâm là tăng cường hợp tác kinh tế, thúc đẩy phát triển bền vững và kết nối kỹ thuật số.
(VNF) - Ban Chỉ đạo do Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình làm Trưởng Ban; Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà làm Phó Ban Thường trực; Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn làm Phó Ban.
(VNF) - Ngày 12/3, Cục Thi hành án dân sự (THADS) TP. HCM đã thu thập được hơn 34.000 đơn cung cấp thông tin từ các trái chủ là bị hại trong vụ án do bà Trương Mỹ Lan (cựu Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) cùng các đồng phạm thực hiện (giai đoạn 2).
(VNF) - Khảo sát của Aitomatic cho thấy, Việt Nam là một trong những quốc gia có mức độ lạc quan cao về AI. Người Việt ít lo lắng về việc bị AI thay thế hay cướp mất công việc, mà tin rằng công nghệ này sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
(VNF) - Ngân hàng Thế giới dự đoán tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam dự kiến sẽ tăng 6,8% vào năm 2025, đồng thời lưu ý rằng triển vọng không chắc chắn của thương mại toàn cầu là một rủi ro đối với nền kinh tế dựa vào xuất khẩu.
(VNF) - Do triển khai hệ thống công nghệ thông tin theo mô hình cơ cấu tổ chức mới, Cục Hải quan cho biết, sẽ tạm dừng tiếp nhận khai hải quan từ 23h ngày 14/3 đến 5h ngày 15/3
(VNF) - T - Tech Việt Nam của ông Nguyễn Đình Trọng bị truy thu, phạt sau thanh tra 6,8 tỷ. Thêm nữa, có sự sai khác về doanh thu tại hồ sơ năng lực và hồ sơ thuế.
(VNF) - UBND tỉnh Thanh Hoá vừa có buổi làm việc với đại diện Công ty TNHH CT Strategies về việc xúc tiến phát triển khu thương mại tự do tại tỉnh Thanh Hóa.
(VNF) - Chủ tịch Quốc hội cho biết tới đây, cấp xã sẽ sáp nhập 60 - 70% trong số hơn 10.000 xã của cả nước, Quốc hội sẽ quyết định việc này trên cơ sở trình của Chính phủ.
(VNF) - Từ tình hình thực tế trong và ngoài nước còn nhiều khó khăn, Chính phủ đề nghị giảm 30% tiền thuê đất nhằm có thêm nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp, người dân ứng phó với thách thức.
(VNF) - Để phục vụ việc sắp xếp tổ chức bộ máy, Bộ Chính trị yêu cầu tạm dừng tuyển dụng, bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử đảm nhiệm chức danh lãnh đạo quản lý các cơ quan, đơn vị.
(VNF) - Trịnh Văn Thái (39 tuổi, quê ở tỉnh Thanh Hóa) bị Công an TP. Đà Nẵng truy nã đặc biệt vì liên quan đến đường dây chiếm đoạt tài sản do TikToker Mr Pips - Phó Đức Nam cùng đồng bọn thực hiện.
(VNF) - Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao vừa hoàn tất cáo trạng, truy tố 6 cựu lãnh đạo Tổng công ty Lương thực miền Nam (Vinafood II) liên quan đến sai phạm trong quá trình chuyển nhượng khu đất số 132 Bến Vân Đồn (TP. HCM) trái quy định, gây thiệt hại hơn 113,7 tỷ đồng cho Nhà nước.
(VNF) - Ông Nate Franklin, nhà sáng lập và Chủ tịch Tập đoàn Pacifico Energy (PE), Mỹ khẳng định tập đoàn PE đang thúc đẩy việc khảo sát, xây dựng các dự án điện gió ngoài khơi tại Việt Nam nhằm giúp Việt Nam hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số trong thời gian tới.
(VNF) - Dự án mở rộng Quốc lộ 6, sau 2 năm đi gần hết nửa thời gian của dự án đang gặp nhiều vướng mắc về giải phóng mặt bằng tại đoạn qua quận Hà Đông, TP Hà Nội.