Chính phủ đề xuất thành lập khu thương mại tự do TP. HCM

Theo tờ trình của Chính phủ, sau 2 năm triển khai Nghị quyết số 98, kinh tế TP. HCM (trước sáp nhập) từ chỗ suy giảm nghiêm trọng do tác động của đại dịch COVID-19 đã phục hồi nhanh và từng bước phát triển ổn định trên cơ sở đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu, gắn với ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Sau hợp nhất với Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương, TP. HCM đã mở rộng dư địa phát triển với diện tích 6.772,6 km2, dân số 13,6 triệu người. Để hiện thực hóa các mục tiêu trong 5 năm tới, thành phố dự kiến mỗi năm cần huy động bổ sung thêm từ 8 tỷ USD đến 12 tỷ USD. Trong khi đó, nguồn lực ngân sách chỉ đáp ứng được nhu cầu khoảng 30%, chưa đủ sức dẫn dắt phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn.

Để thực hiện mục tiêu trên, bảo đảm vai trò đầu tàu, động lực, dẫn dắt, góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng 2 con số ngay từ năm 2026, thành phố cần phải được bổ sung các giải pháp mang tính vượt trội, đột phá vào Nghị quyết 98 nhằm tận dụng các cơ hội thu hút đầu tư và giải quyết ngay các điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực.

Đồng thời, tập trung vào các dự án chiến lược có quy mô đủ lớn, mang tính đột phá, có sức lan tỏa, đặc biệt là hạ tầng trọng điểm về giao thông, đô thị, hạ tầng du lịch, xử lý môi trường, quản lý nguồn nước, chống biến đổi khí hậu, công nghệ cao, y tế, giáo dục; thành lập khu thương mại tự do.

Về mục tiêu, Chính phủ nêu rõ, việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 nhằm tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý, đảm bảo cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, khả thi, hiệu quả hơn, đáp ứng yêu cầu cấp thiết trong thu hút nhà đầu tư chiến lược, huy động nguồn lực trong và ngoài nước cho đầu tư phát triển, đáp ứng yêu cầu, định hướng phát triển TP sau hợp nhất.

Đồng thời, khắc phục những khó khăn, vướng mắc, bất cập phát sinh trong quá trình thi hành Nghị quyết số 98 để xây dựng, phát triển TP. HCM trở thành siêu đô thị lớn nhất tại Đông Nam Á với vị trí, vai trò là đầu tàu dẫn dắt, hạt nhân, động lực tăng trưởng của Vùng Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ và cả nước.

Về một số cơ chế, chính sách, dự thảo nghị quyết đã đề xuất chính sách đối với mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD) và thủ tục đầu tư.

Theo đó, ngoài việc đấu giá quỹ đất khai thác từ TOD theo Nghị quyết 98, đã bổ sung quy định cho phép sử dụng quỹ đất này để thanh toán cho dự án đường sắt đầu tư theo hình thức BT nhằm tăng tính khả thi, khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư, đẩy nhanh tiến độ đầu tư các dự án đường sắt theo chủ trương của Đảng, Nhà nước.

Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98 nhằm phát huy tiềm năng, thế mạnh, lợi thế mở rộng quy mô, địa giới hành chính TP. HCM, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số trong giai đoạn 2026 - 2030.

Bổ sung quy định cho phép xây dựng kết hợp với xây dựng nhà ở, xây dựng công trình thương mại dịch vụ, công trình sự nghiệp, công trình công cộng tại nhà ga đường sắt, khu tập kết bảo dưỡng, sửa chữa tàu (đề-pô) và vùng phụ cận các nút giao thông dọc tuyến đường Vành đai 3.

Chính sách này nhằm nâng cao hiệu quả khai thác quỹ đất, tối ưu hóa không gian của quỹ đất tại các vị trí nhà ga, đề pô và các nút giao; qua đó thúc đẩy phát triển hệ thống giao thông công cộng hiện đại, tương tự một số đô thị lớn trên thế giới.

Tại dự thảo, Chính phủ đã đề xuất thành lập Khu thương mại tự do TP. HCM. Dự thảo quy định thiết lập khung pháp lý đầy đủ cho mô hình Khu thương mại tự do, bao gồm: Vị trí, cơ cấu khu chức năng, cơ chế quản lý, thẩm quyền, chính sách đất đai, ưu đãi đầu tư, đơn giản hóa thủ tục hành chính và cơ chế hải quan đặc thù.

Theo Chính phủ, việc bổ sung này nhằm tạo không gian thể chế đặc thù, vượt trội cho Khu thương mại tự do tại TP. HCM tương tự TP. Hải Phòng và TP. Đà Nẵng để thu hút đầu tư chất lượng cao, phát triển dịch vụ hiện đại và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, góp phần đưa thành phố trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại quốc tế của khu vực.

Về các chính sách cụ thể cho Khu thương mại tự do, Chính phủ đề xuất trao thẩm quyền cho UBND TP. HCM quyết định thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới Khu thương mại tự do, coi đây là quyết định điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung thành phố. Đồng thời, HĐND thành phố quy định trình tự, thủ tục thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới Khu thương mại tự do.

Chính phủ cũng đề xuất ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 20 năm, miễn 4 năm, giảm 50% trong 9 năm; cùng với giảm 50% thuế thu nhập cá nhân trong 10 năm cho chuyên gia, nhà khoa học, người lao động chất lượng cao, là mức ưu đãi vượt trội hơn các khu kinh tế hiện nay.

Thẩm tra tờ trình, Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhất trí với đề xuất về sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98. Cơ quan thẩm tra nêu rõ, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98 để phù hợp với việc sắp xếp tổ chức bộ máy và vận hành chính quyền địa phương 2 cấp. Đồng thời, phát huy tiềm năng, thế mạnh, lợi thế mở rộng quy mô, địa giới hành chính TP. HCM, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số trong giai đoạn 2026 - 2030.

Việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 cũng nhằm thể chế hóa chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là các chủ trương, chính sách mới mang tính đột phá để phát triển TP. HCM.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy, phạm vi chính sách đề xuất sửa đổi, bổ sung là quan trọng và cấp bách, nhưng dàn trải trên nhiều lĩnh vực; nhiều quy định khác với pháp luật hiện hành và các Luật, Nghị quyết đang trình Quốc hội xem xét sửa đổi.

Cơ quan thẩm tra cũng nêu rõ nhiều chính sách đề xuất sửa đổi, bổ sung, tác động trực tiếp đến ngân sách nhà nước, quản lý sử dụng đất đai, tài sản công, tác động, ảnh hưởng đến đời sống kinh tế - xã hội của người dân và thành phố, cũng như trên cả nước.

Để bảo đảm tính đồng bộ, khả thi, Uỷ ban Kinh tế và Tài chính, Thường trực các cơ quan của Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát, đánh giá kỹ lưỡng toàn diện tác động của các chính sách đề xuất sửa đổi, bổ sung.