Cứ 10 phút, 1 công ty vỏ bọc ở nước ngoài được hãng luật vụ Hồ sơ Panama tạo ra

Tại Hội thảo về Thuế và Bất bình đẳng diễn ra chiều ngày 7/10, chuyên gia của Oxfam chỉ ra rằng, khủng hoảng bất bình đẳng nghiêm trọng đang đe dọa tiến trình xóa nghèo đói đã đạt được trong một phần tư thế kỷ qua. 62 người giàu nhất thế giới đang sở hữu số tài sản tương đương 3,6 tỷ người nghèo nhất. 

Từ năm 2000, một nửa dân số nghèo nhất thế giới chỉ nhận được 1% phần tăng thêm của giá trị tài sản toàn cầu. Ngược lại, 1% người giàu nhất nhận được thêm 50% từ giá trị tài sản toàn cầu.

Theo Oxfam, hệ thống thuế cân bằng cần phải có để giải quyết bất bình đẳng. Tuy nhiên hệ thống thuế toàn cầu hiện nay đang được thiết kế theo cách thúc đẩy các hoạt động trốn thuế xuyên biên giới thông qua các thiên đường thuế. Trốn thuế và dòng tài chính bất hợp pháp đang đe dọa khả năng đảm bảo tài chính cho các chính sách xã hội của các quốc gia.

Theo bà Susana Ruiz, chuyên gia của Oxfam, hiện các quốc gia đang phát triển như Việt Nam thiệt hại khoảng 170 tỷ USD mỗi năm do hành vi lợi dụng các thiên đường thuế như Panama hay Bermuda để trốn thuế của các tập đoàn lớn.

Bà Susana Ruiz cho biết, 50% FDI đầu tư vào Việt Nam là đến từ thiên đường thuế nên lợi nhuận đều chuyển về đó. Do đó, lợi nhuận của các khoản đầu tư này chỉ phải đóng khoản thuế rất nhỏ tại các thiên đường thuế trong khi Việt Nam lại không thu được một đồng nào.

Vụ rò rỉ tài liệu lớn nhất từ trước đến nay có tên "Hồ sơ Panama" của Công ty luật Mossack Fonseca đã hé lộ hàng loạt các công ty vỏ bọc được thành lập tại nước ngoài (công ty offshore) được cho là nhằm mục đích né thuế. Theo Oxfam, các dữ liệu cho thấy, cứ 10 phút, công ty luật Mossack Fonseca lại tạo ra 1 công ty ở nước ngoài.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào các thiên đường trốn thuế đã tăng 4 lần từ năm 2001. Nguồn vốn đổ vào tăng nhanh gấp 2 lần GDP toàn cầu.

Theo Oxfam, thiên đường thuế là nền kinh tế ảo. Ví dụ như quần đảo Cayman thu hút FDI nhiều hơn Brazil gấp 7 lần, hơn Trung Quốc gấp 3 lần, trong khi họ chỉ có 69 nghìn dân. Theo đó, một nửa giá trị thương mại toàn cầu được thông qua một thiên đường thuế.

Tại một thiên đường thuế khác như quần đảo British Virgin, có tới 830.000 công ty được thành lập với tổng số dân cư 28.000 người, với một lãnh thổ có diện tích chỉ 153 km2, nhỏ hơn Việt Nam 2000 lần.

Các công ty thuộc đảo Virgin chỉ là những hòm thư.

Thậm chí, các công ty thuộc đảo Virgin không có văn phòng mà chỉ gói gọn trong những hòm thư. Theo chuyên gia Oxfam, đây là những công ty được nhắc tới rất nhiều trong Hồ sơ Panama.

Hay ở một tòa nhà tại thiên đường thuế Delaware (Mỹ), có tới hơn 200.000 công ty đăng ký tại đây. Với chi phí chỉ từ 79-100 USD là có thể lập công ty mà chẳng cần đi đâu, thậm chí "chỉ cần ngồi ở Hà Nội cũng có thể lập được".

Tòa nhà "chứa" 200.000 công ty tại Delaware (Mỹ).

Cũng theo Oxfam, 60% giá trị thương mại toàn cầu là giữa các công ty của một tập đoàn. Bởi thực tế các công ty đa quốc gia có thể chỉ phải trích 5% lợi nhuận cho các khoản thuế thu nhập doanh nghiệp có nghĩa vụ phải chi trả. Các công ty đa quốc gia không chi trả phần thuế mà họ có nghĩa vụ phải trả tại những nơi diễn ra các hoạt động kinh doanh và tạo ra lợi nhuận. Những lợi nhuận này được chuyển tới thiên đường thuế.

Châu Á là nơi dòng tài chính phi pháp lớn nhất thế giới, chảy từ đây đi ra các khu vực trên thế giới. Theo kết quả nghiên cứu, có 65% lượng tài chính phi pháp là do lạm dụng và doanh nghiệp, 30% do tội phạm và 5% do tham nhũng gây nên. Phần lớn tiền phi pháp đến từ hoạt động của doanh nghiệp. Theo ước tính, điều này dẫn tới các nước nghèo thất thoát 100 tỷ USD mỗi năm do trốn thuế.