Đằng sau sự lạnh lùng của London trong quyết định 'cấm cửa' Huawei

Phát biểu trước Quốc hội ngày 14/7 sau một cuộc họp của Hội đồng An ninh Quốc gia do ông Johnson chủ trì, Bộ trưởng Kỹ thuật số, Văn hóa, Truyền thông và Thể thao của Anh Oliver Dowden nêu rõ các công ty viễn thông của nước này sẽ không thể mua thiết bị mạng viễn thông di động thế hệ thứ 5 (5G) của Huawei từ cuối năm nay và sẽ phải loại bỏ toàn bộ các thiết bị của tập đoàn này vào năm 2027.

Sự lựa chọn duy nhất của Anh

Đây là thay đổi chính sách lớn của Thủ tướng Anh Boris Johnson, sau khi Cơ quan tình báo Anh quốc (GCHQ) “điều chỉnh” đánh giá trước đây của họ, vốn cho rằng nước Anh hoàn toàn có thể quản lý được mọi rủi ro về bảo mật liên quan đến các sản phẩm của Huawei.

Theo một số nguồn tin được tờ Telegraph trích dẫn, báo cáo mới nhất của Trung tâm An ninh Mạng Quốc gia (NCSC) thuộc GCHQ của Anh đã kết luận các lệnh trừng phạt của Washington nhằm cấm Huawei sử dụng linh kiện do Mỹ sản xuất sẽ buộc tập đoàn Trung Quốc dùng đến những công nghệ thay thế “không đáng tin cậy”, khiến cho rủi ro Huawei gây ra không thể quản lý được.

Trong tình hình đó, Chính quyền Anh đã phải đưa ra quyết định nhằm ngăn chặn việc cài đặt thêm thiết bị Huawei trên mạng 5G, cũng như đề ra các kế hoạch tăng tốc việc loại bỏ thiết bị Huawei đã được lắp đặt trên đất nước.

Đồng quan điểm này, ông Oliver Dowden nói quyết định của London sẽ khiến việc triển khai mạng 5G tại Anh chậm lại từ 2-3 năm và chi phí sẽ tăng thêm khoảng 2 tỷ bảng (2,5 tỷ USD), song các lệnh trừng phạt gần đây của Mỹ đối với tập đoàn Trung Quốc đã mang đến nhiều thay đổi lớn và Vương quốc Anh không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải làm điều tương tự.

Nhà lãnh đạo này nói: "Sau khi Mỹ áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Huawei và sau khi cập nhật lời khuyên kỹ thuật từ các chuyên gia mạng, Chính phủ đã quyết định loại Huawei ra khỏi mạng lưới các thiết bị 5G. Mạng 5G được kỳ vọng sẽ làm đổi mới đất nước, song điều này chỉ xảy ra khi chúng tôi có niềm tin vào sự an toàn và sức đàn hồi của mạng lưới hạ tầng được xây dựng”.

Cũng theo nhà lãnh đạo Dowden, bước đi quyết đoán của London nhằm mang lại cho ngành công nghiệp viễn thông sự rõ ràng để họ yên tâm tiếp tục cung cấp các dịch vụ 5G trên toàn Vương quốc Anh. Mặc dù vậy, các mạng lưới 2G, 3G, 4G hoặc mạng băng thông rộng của Huawei vẫn sẽ được giữ nguyên tại Anh.

Phản ứng của Trung Quốc

Phản ứng trước động thái của London, đại diện của Huawei tại Vương quốc Anh Ed Brewster cho hay: “Quyết định này là tin xấu đối với lĩnh vực điện thoại di động của Anh và sẽ làm chậm sự phát triển ngành kỹ thuật số, đồng thời làm gia tăng chi phí tại quốc đảo. Thay vì ‘tăng cấp’, Chính phủ đang chững lại và chúng tôi kêu gọi họ xem xét lại”.

Ngoài ra, ông Brewster cũng bày tỏ sự tin tưởng rằng các hạn chế mới của Mỹ nhằm vào Huawei sẽ không làm ảnh hưởng đến sức đàn hồi cũng như khả năng bảo mật của những sản phẩm mà tập đoàn này cung cấp cho Vương quốc Anh.

Trong khi đó, về phía Trung Quốc, sau khi Chính phủ Anh ngày 14/7 chỉ thị các nhà cung cấp viễn thông nước này không mua thiết bị mạng viễn thông di động 5G từ tập đoàn công nghệ Huawei của Trung Quốc, Đại sứ Trung Quốc tại Anh Lưu Hiểu Minh cho rằng quyết định này của London là "đáng thất vọng và sai lầm".

Đăng tải trên mạng xã hội Twitter, Đại sứ Trung Quốc viết: "Quyết định đáng thất vọng và sai lầm của Chính phủ Anh đối với Huawei. Nghi ngờ liệu Anh có thể cung cấp môi trường kinh doanh cởi mở, công bằng và không phân biệt đối với các công ty nước ngoài hay không".

Trong khi đó, giới chức Mỹ lại bày tỏ hoan nghênh quyết định của Anh. Trong một tuyên bố, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết: “Chúng tôi hoan nghênh việc Anh có kế hoạch cấm Huawei tham gia các mạng 5G trong tương lai và loại bỏ dần những thiết bị không đáng tin cậy của Huawei khỏi các mạng hiện có. Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với các đối tác Anh nhằm tăng cường hệ thống 5G mạnh và an toàn, vốn có vai trò thiết yếu đối với sự thịnh vượng và an ninh của các nước ở hai bờ Đại Tây Dương”.

Theo phóng viên TTXVN tại Washington, cũng trên Twitter, Cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng Robert O'Brien viết: “Hành động của Anh phản ánh sự đồng thuận quốc tế ngày càng cao rằng Huawei và các nhà cung cấp không đáng tin cậy khác là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia”, đồng thời cho biết Mỹ mong muốn hợp tác với Anh cũng như nhiều đối tác và đồng minh khác nhằm "thúc đẩy sự đổi mới, sự đa dạng của các nhà cung cấp mạng 5G, và đảm bảo an ninh 5G không bị thao túng nguy hiểm".

Tương lai quan hệ Anh-Trung

Trước khi London chính thức đưa ra quyết định, Bắc Kinh đã từng buông lời đe dọa dù không cụ thể về kịch bản nếu Anh loại bỏ sự hiện diện của Huawei ra khỏi nước này. Lâu nay Trung Quốc nổi tiếng là có quan điểm lâu dài về ngoại giao.

Trong khi nhiều chính trị gia phương Tây chỉ quan tâm đến những thay đổi trong tương lai gần, các chính khách Trung Quốc thường nhìn lịch sử trong nhiều thập niên, nếu không nói là hàng thế kỷ.

Bắc Kinh hiểu rằng sự thay đổi của Anh đối với Huawei là một phần của nỗ lực rộng rãi nhằm đánh giá lại mối quan hệ của họ với Bắc Kinh mà hiện vẫn chưa có kết luận. Một động thái gọi là “Đánh giá tích hợp” về chính sách đối ngoại của Anh đang được tiến hành, trong đó sức mạnh đang lên của Trung Quốc sẽ đóng vai trò tâm điểm.

Do hậu quả của đại dịch COVID-19, Chính phủ Anh đang xem xét lại nguy cơ kinh tế của Anh trong việc giao thương với Trung Quốc, không chỉ về mặt dược phẩm hay thiết bị y tế mà cả các chuỗi cung ứng khác. London đã nắm thêm quyền hạn để ngăn chặn sự tiếp quản các công ty Anh bởi các tập đoàn Trung Quốc và đang soạn thêm luật dưới dạng Dự luật Đầu tư & An ninh Quốc gia.

Có thể thấy, Quốc hội Anh đang muốn đẩy mạnh một đường lối cứng rắn hơn về Trung Quốc và kết quả là đã có một sự hợp tác giữa các nhóm mới trong đảng Bảo thủ Anh - Nhóm nghiên cứu Trung Quốc, Nhóm lợi ích Huawei và Liên minh Nghị viện về Trung Quốc.

Trong khi đó, Bắc Kinh cũng đang phải dập tắt lửa trên nhiều mặt trận. Cuộc đối đầu giữa Trung Quốc với Australia đã bắt đầu khi Canberra kêu gọi nên có cuộc điều tra quốc tế về việc xử lý đại dịch COVID-19 của Bắc Kinh.

Điều này đã kích động lệnh cấm của Trung Quốc lên một số mặt hàng như thịt bò và lúa mạch nhập khẩu của Australia. New Zealand cũng đang xét lại mối quan hệ với Hong Kong, bao gồm các thỏa thuận dẫn độ và tư vấn du lịch, vì luật an ninh mới.

Quan hệ của Trung Quốc với Canada vẫn ở trong tình trạng đóng băng sâu cũng vì Huawei. Tháng 12/2018, Chính quyền Canada bắt giữ Giám đốc tài chính Mạnh Vãn Chu của công ty này theo yêu cầu của Mỹ về những cáo buộc đã vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran.  

Trong bối cảnh đó, những khó khăn Huawei của Trung Quốc với Vương quốc Anh không phải là một tình huống riêng biệt mà là một phần của danh sách các cuộc đối đầu toàn cầu mà Bắc Kinh đang phải đối mặt.

Vào một thời điểm nào đó, tất nhiên, Trung Quốc cũng có thể thực thi một số biện pháp đe dọa đối với Anh. Bắc Kinh có thể khiến các công ty Anh khó hoạt động hơn ở các thị trường Trung Quốc. Nước này có thể áp đặt các biện pháp trừng phạt lên hàng hóa cụ thể hoặc hạn chế - hoặc thậm chí đảo ngược - đầu tư của Trung Quốc vào Vương quốc Anh.

Việc Trung Quốc phản ứng lại mạnh như thế nào có thể phụ thuộc vào các quyết định cụ thể, như họ có muốn biến Anh quốc thành một ví dụ trong quyết định với về Hong Kong và Huawei để “làm gương cho người khác” hay không. Bắc Kinh biết họ có khả năng trừng phạt nghiêm khắc Vương quốc Anh vào thời điểm London cần nhiều giao thương và đầu tư nhất có thể được trong thời kỳ suy thoái kinh tế sau COVID-19.

Tuy nhiên, mối nguy hiểm cho Trung Quốc là sự gây hấn của họ đã trở thành chất xúc tác đoàn kết các quốc gia chống lại nước này. Trong khi trước đây Bắc Kinh có thể bắn tỉa từng quốc gia, thì giờ đây họ có thể sẽ bị hạn chế hơn nếu liên minh tình báo Ngũ nhãn (Five Eyes), gồm Mỹ, Anh, Australia, Canada và New Zealand - nối kết với các nền dân chủ khác - như Ấn Độ, Nam Hàn Quốc, Nhật Bản – để chống lại Trung Quốc.

Quyết định chiến lược lớn đối với nhiều quốc gia trong Thế kỷ 21 là làm thế nào để có được sự cân bằng đúng đắn trong mối quan hệ với Trung Quốc, giữa tương giao và độc lập, giữa bảo vệ các giá trị và bảo vệ lợi ích kinh tế và an ninh quốc gia. Trong khi Trung Quốc đang tham gia vào các cuộc giao tranh ngoại giao trên toàn cầu, quyết định lớn đối với nước này là họ muốn chiến đấu đến mức nào./.