Đồng hành cùng kinh tế tư nhân: Từ quản lý, kiểm soát sang kiến tạo và phục vụ

Chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân

Trong nhiều năm qua, khu vực kinh tế tư nhân đã khẳng định vai trò ngày càng quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, đóng góp hơn 40% GDP và tạo việc làm cho hàng chục triệu lao động. Tuy nhiên, khu vực này vẫn gặp không ít rào cản từ thủ tục hành chính phức tạp, tiếp cận vốn khó khăn và hạn chế về đất đai, công nghệ.

Chính vì vậy, Nghị quyết 198/2025/QH15 và dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành được kỳ vọng sẽ tạo một bước ngoặt mới, đưa kinh tế tư nhân thực sự trở thành động lực quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội.

Một trong những điểm nổi bật nhất của dự thảo là quy định: “Không thanh tra, kiểm tra mỗi doanh nghiệp, hộ kinh doanh quá 1 lần trong năm, trừ trường hợp có bằng chứng vi phạm rõ rệt”. Quy định này nhằm chấm dứt tình trạng chồng chéo, bị kiểm tra nhiều lần trong một năm – vốn là nỗi lo của nhiều doanh nghiệp. Đây được coi là bước đi mang tính đột phá, giúp giảm chi phí tuân thủ, nâng cao niềm tin của doanh nghiệp vào môi trường đầu tư kinh doanh.

Không chỉ dừng lại ở việc tinh giản thủ tục, dự thảo còn đặt nền móng cho một môi trường kinh doanh công bằng và minh bạch, khi khẳng định: “Hoàn thiện pháp luật, chính sách để bảo đảm quyền tự do kinh doanh, bình đẳng tiếp cận nguồn lực và cơ hội phát triển giữa các loại hình doanh nghiệp”. Điều này đồng nghĩa, không phân biệt giữa doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân hay FDI, tất cả đều có quyền tiếp cận công bằng tới các nguồn lực thiết yếu như đất đai, tín dụng và cơ hội tham gia vào các dự án lớn.

Một nội dung quan trọng khác là việc xác định rõ 5 nhóm chính sách lớn để thúc đẩy khu vực tư nhân, gồm: (1) Cải thiện môi trường kinh doanh; (2) Hỗ trợ tiếp cận đất đai, mặt bằng sản xuất; (3) Hỗ trợ tài chính – tín dụng và mua sắm công; (4) Hỗ trợ khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực; (5) Hình thành các doanh nghiệp vừa, lớn, doanh nghiệp tiên phong. Các nhóm giải pháp này được thiết kế với mục tiêu tạo “đòn bẩy” mạnh mẽ cho doanh nghiệp tư nhân nâng cao năng suất, khả năng cạnh tranh và sức lan tỏa trong nền kinh tế.

Đặc biệt, Nhà nước được yêu cầu thay đổi mạnh mẽ tư duy quản lý. Dự thảo chỉ rõ: “Nhà nước chuyển từ tư duy quản lý, kiểm soát sang tư duy kiến tạo, phục vụ, đồng hành cùng khu vực kinh tế tư nhân”. Đây là sự thay đổi căn bản, cho thấy vai trò của Nhà nước không chỉ dừng lại ở việc kiểm soát tuân thủ, mà còn chủ động thiết kế và thực thi các chính sách tạo thuận lợi để doanh nghiệp tư nhân phát triển, đổi mới sáng tạo và hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Theo ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng thư ký, Trưởng ban Pháp chế VCCI: “Tinh thần của Nghị quyết đã ‘thấm rất nhanh’ vào các dự thảo luật, nghị định, thông tư của các bộ, ngành. Doanh nghiệp lớn thì hào hứng, phấn khởi, nhưng doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh vẫn còn tâm lý nhất định.”

Tính khả thi và kỳ vọng vào động lực mới

Một chính sách dù được thiết kế tốt đến đâu cũng cần tính khả thi để đi vào cuộc sống. Bài học từ chương trình hỗ trợ lãi suất 2%/năm cho doanh nghiệp nhưng tỷ lệ giải ngân thấp đã được nhắc lại như một kinh nghiệm cần khắc phục.

Chính vì vậy, dự thảo nhấn mạnh: “Rà soát kỹ các đối tượng thụ hưởng, bảo đảm khả thi, tránh tình trạng chính sách không đi vào cuộc sống như đã từng xảy ra”. Đây là yêu cầu then chốt để đảm bảo những chính sách đặc biệt lần này thực sự trở thành nguồn lực cho khu vực tư nhân.

Để triển khai, dự thảo đưa ra nhiều giải pháp cụ thể. Về đất đai, doanh nghiệp nhỏ và vừa, cũng như doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo sẽ được hưởng cơ chế miễn, giảm tiền thuê đất hoặc được bố trí quỹ đất phát triển khu sản xuất tập trung. Về tài chính – tín dụng, Nhà nước sẽ hỗ trợ thông qua tín dụng ưu đãi, giảm lãi suất vay cho doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Về thuế, các ưu đãi sẽ tập trung vào lĩnh vực then chốt có tác động lan tỏa như công nghiệp chế biến chế tạo, nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ thông tin.

Ngoài ra, việc phát triển thị trường vốn minh bạch, lành mạnh cũng được nhấn mạnh để tạo thêm kênh huy động nguồn lực cho doanh nghiệp tư nhân, thay vì chỉ phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng. Đây là yếu tố quan trọng giúp các tập đoàn tư nhân lớn có thể tiếp cận vốn trung và dài hạn, từ đó đầu tư vào những dự án quy mô lớn mang tính chiến lược.

Không chỉ hỗ trợ về nguồn lực, dự thảo còn yêu cầu nâng cao trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp tư nhân. Văn bản nêu rõ: “Khuyến khích doanh nghiệp tư nhân thực hiện trách nhiệm xã hội, bảo vệ môi trường, đóng góp vào sự phát triển chung của cộng đồng”. Điều này đặt ra một yêu cầu kép: doanh nghiệp không chỉ tìm kiếm lợi nhuận, mà còn phải gắn kết tăng trưởng với phát triển bền vững, từ việc bảo vệ môi trường đến việc nâng cao đời sống người lao động.

Bà Khương Thị Mai – Giám đốc điều hành Công ty TNHH Nhôm Nam Sung Việt Nam – nhấn mạnh: “Cần thực hiện cắt giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, ít nhất 30% chi phí tuân thủ pháp luật, ít nhất 30% điều kiện kinh doanh.” Đây chính là yêu cầu cụ thể, sát với định hướng dự thảo, nhằm giảm triệt để gánh nặng thủ tục cho doanh nghiệp.

Cùng với đó, dự thảo coi đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là hướng đi tất yếu. “Tạo điều kiện để doanh nghiệp tư nhân tiếp cận và ứng dụng khoa học – công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, nâng cao năng suất và sức cạnh tranh” – văn bản nhấn mạnh. Đây chính là chìa khóa để khu vực tư nhân Việt Nam không chỉ bắt kịp, mà còn vươn lên trong kỷ nguyên công nghệ toàn cầu.

Dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành Nghị quyết 198/2025/QH15 cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của Nhà nước trong việc đưa khu vực kinh tế tư nhân trở thành lực lượng bứt phá của nền kinh tế. Với các chính sách trọng tâm như giảm thanh tra, cải thiện môi trường kinh doanh, khơi thông nguồn lực đất đai – vốn – công nghệ, cùng với việc nhấn mạnh đổi mới sáng tạo và trách nhiệm xã hội, khu vực tư nhân được kỳ vọng sẽ có điều kiện thuận lợi hơn bao giờ hết để phát triển.

Nếu được triển khai hiệu quả, những cơ chế chính sách đặc biệt này không chỉ tháo gỡ những điểm nghẽn cố hữu, mà còn tạo ra một môi trường phát triển minh bạch, công bằng và bền vững. Qua đó, doanh nghiệp tư nhân không chỉ phát triển về số lượng, mà còn nâng cao chất lượng, vươn ra khu vực và thế giới, đóng góp ngày càng lớn vào sự nghiệp hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế Việt Nam thịnh vượng và bền vững.