Sự kiện

Thời cơ vàng để mở cửa thị trường tư vấn tài chính cá nhân

Sau bốn lần tổ chức thành công rực rỡ, Diễn đàn thường niên Hoạch định Tài chính Cá nhân bước sang lần thứ 5, tiếp tục khẳng định vai trò là sự kiện uy tín hàng đầu trong lĩnh vực hoạch định tài chính và quản lý gia sản tại Việt Nam.

Diễn đàn lần này do Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam (VFCA) phối hợp với Trường Đại học Văn Lang (VLU) tổ chức bắt đầu diễn ra vào lúc 8 giờ 30, thứ Bảy ngày 23/8/2025 tại Trường Đại học Văn Lang - 69/68 Đặng Thùy Trâm, Phường Bình Lợi Trung, TP. HCM.

Chia sẻ về sự kiện, TS. Lê Minh Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam (VFCA), cho biết Diễn đàn Hoạch định Tài chính Cá nhân 2025 với chủ đề “Nâng tầm năng lực hoạch định tài chính và quản lý gia sản tại Việt Nam” (“Empowering Vietnam’s Potential in Financial Planning and Wealth Management”) diễn ra trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu đang đối mặt với những biến đổi khó lường. Đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ, sắp xếp lại giang sơn và nguồn lực. Tầng lớp trung lưu tăng nhanh, nhu cầu hoạch định tài chính cá nhân và quản lý gia sản đang bùng nổ. Sự xuất hiện của các sản phẩm tài chính mới, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ tài chính…đã đặt ra nhiều thách thức và cơ hội cho nghề tư vấn tài chính cá nhân.

TS. Lê Minh Nghĩa cho hay Diễn đàn quy tụ các chuyên gia kinh tế – tài chính hàng đầu trong nước và quốc tế, mang đến một không gian trao đổi chuyên sâu, cập nhật xu hướng toàn cầu, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn và kiến tạo giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành hoạch định tài chính và quản lý gia sản tại Việt Nam.

Mở đầu chương trình là phiên tham luận chuyên sâu với ba chủ đề trọng tâm: (i) Đánh giá thực trạng nguồn nhân lực tư vấn tài chính cá nhân tại Việt Nam; (ii) Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và mô hình phát triển nghề tư vấn tài chính và quản lý gia sản trên thế giới; (iii) Định hướng xây dựng khung nghề nghiệp, tiêu chuẩn và mô hình hoạt động cho nghề tư vấn tài chính và quản lý gia sản phù hợp với bối cảnh Việt Nam. Đây là những vấn đề cốt lõi, đặt nền tảng cho việc chuẩn hóa và nâng cao chất lượng dịch vụ hoạch định tài chính cá nhân trong tương lai.

Tiếp nối các tham luận, Diễn đàn lần đầu tiên tổ chức đồng thời hai phiên bàn tròn độc lập, tạo cơ hội để người tham dự lựa chọn nội dung gắn với mối quan tâm của mình. Bàn tròn thứ nhất tập trung vào việc xây dựng năng lực tư vấn tài chính và quản lý gia sản trong các định chế tài chính như ngân hàng, công ty chứng khoán, công ty bảo hiểm nhân thọ. Bàn tròn thứ hai đi sâu vào những điểm nghẽn đang kìm hãm sự phát triển của ngành, từ khung pháp lý, bộ chuẩn mực nghề nghiệp, cho đến chất lượng đào tạo và phát triển chuyên môn cùng hệ sinh thái sản phẩm đi kèm, đồng thời đưa ra các giải pháp tháo gỡ và đề xuất cho cơ quan quản lý.

9:29

VLU và VFCA ký kết Biên bản ghi nhớ (MOU) hợp tác

Trong nhiều năm qua VLU và VFCA đã có nhiều chương trình hợp tác thành công và hiệu quả. Để nâng tầm mối quan hệ hợp tác, ngày 23/8, trong khuôn khổ Diễn đàn thường niên Hoạch định Tài chính Cá nhân 2025 đã ký kết Biên bản ghi nhớ (Memorandum of Understanding - MOU) nhằm tiếp tục đồng hành cùng nhau trong thời gian tới để đóng góp cho cộng đồng trong những vấn đề nhằm góp phần phát triển thị trường tài chính Việt Nam ổn định và thịnh vượng.

Các lĩnh vực hợp tác bao gồm: Hợp tác về nghiên cứu và đào tạo; hợp tác về các chương trình, hoạt động cho sinh viên; hợp tác tổ chức các hoạt động và sự kiện hoặc tham gia các hoạt động và sự kiện do hai bên tổ chức nhằm quảng bá hình ảnh, chia sẻ thông tin và tuyển dụng của hai bên; hoạt động CSR (Corporate Social Responsibility); các chương trình khác theo thống nhất của hai bên.

9:45

Mỗi cá nhân biết cách hoạch định tài chính cho bản thân cũng chính là con đường để đất nước phồn vinh

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, PGS. TS. Trần Thị Mỹ Diệu - Thành viên Hội đồng trường, Hiệu trưởng Trường Đại học Văn Lang, cho biết: “Khi phối hợp với VFCA để tổ chức Diễn đàn này, điều đầu tiên mà một trường đại học như chúng tôi luôn mong muốn là mời những chuyên gia, những người giàu kinh nghiệm trong ngành đến gần hơn với sinh viên, để các bạn có thể học hỏi, áp dụng kiến thức hữu ích cho tương lai. Chương trình này càng có ý nghĩa hơn khi không chỉ dừng lại ở việc chia sẻ kiến thức, mà còn mang đến những kinh nghiệm, sự kết nối, góp phần giúp chúng ta hiểu cách thế giới đang làm trong lĩnh vực hoạch định tài chính cá nhân. Mỗi năm tổ chức, sự kiện đều nhận được sự quan tâm và tham dự rất đông đảo, đó chính là nguồn động lực để chúng tôi tiếp tục duy trì và phát triển diễn đàn ngày càng chuyên nghiệp hơn”.

Theo Hiệu trưởng Trường Đại học Văn Lang, bất kỳ tổ chức nào, kể cả trường đại học, cũng cần có sự hoạch định tài chính. Ngay cả một cá nhân, một gia đình hay một địa phương cũng chỉ có thể yên tâm khi có kế hoạch tài chính rõ ràng. Chính sự ổn định này tạo nên sự yên ấm trong xã hội và xa hơn là sự phồn vinh của đất nước. Trường đại học mong muốn trở thành cánh tay nối dài, đào tạo thế hệ sinh viên để các em có thể đóng góp nhiều hơn cho xã hội.

“Ở góc nhìn của chúng tôi, giá trị của chương trình này vượt lên trên phạm vi đào tạo, mà còn trở thành cầu nối để sinh viên tiếp nhận tri thức và kinh nghiệm quý báu từ các chuyên gia hàng đầu. Sự kiện lần này không chỉ là một hoạt động học thuật, mà còn là một cơ hội: cơ hội để hiểu rõ hơn bối cảnh thế giới, cơ hội để nhận diện điểm nghẽn và cơ hội để đề xuất giải pháp. Đây là nguồn tài nguyên quý giá cho sinh viên Việt Nam nói chung và sinh viên VLU nói riêng, một nguồn lực đến từ kinh nghiệm thực tế chứ không đơn thuần là lý thuyết. Mục tiêu cuối cùng là hình thành một thế hệ sinh viên có khả năng nhìn nhận vấn đề sâu sắc, từ đó đưa ra sự hỗ trợ thiết thực và đóng góp vào sự thịnh vượng của cả cá nhân lẫn xã hội”, PGS. TS. Trần Thị Mỹ Diệu nói.

Hiệu trưởng VLU tin rằng, khi mỗi cá nhân ở mỗi địa phương trên cả nước biết cách hoạch định tài chính cho bản thân, thì đó cũng chính là con đường để đất nước phồn vinh, xã hội phát triển vững mạnh.

“Gần đây có nhiều ý kiến cho rằng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ thay thế con người. Nhưng tôi tin chắc rằng AI không thể học hết tất cả những kỹ năng và giá trị mà con người có được, bởi mỗi chúng ta đều trưởng thành từ những hoàn cảnh rất khác nhau. Chính lĩnh vực này đã và đang khẳng định điều ngược lại: chỉ con người mới có thể chia sẻ, thấu cảm và giúp đỡ nhau một cách thật sự giá trị và nhân văn”, PGS. TS. Trần Thị Mỹ Diệu nêu góc nhìn.

10:30

Thị trường tài chính Việt Nam chưa cân đối

Chia sẻ tại Diễn đàn, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia, cho biết tổng giá trị tài sản trên thị trường tài chính Việt Nam vào khoảng trên 30 triệu tỷ đồng, tương đương hơn 265% GDP của cả nước. Trong đó, hệ thống ngân hàng chiếm trên 66%, trái phiếu khoảng 10%, bảo hiểm khoảng 1% và chứng khoán khoảng hơn 20%.

Các sản phẩm, dịch vụ khá hiện đại và việc bán chéo sản phẩm ngày càng phát triển. Dịch vụ tài chính bán lẻ và tài chính số tăng trưởng mạnh mẽ, riêng dư nợ bán lẻ các ngân hàng tăng đều gần 20% trong các năm qua, trong khi cho vay tài chính tổ chức tăng chậm hơn với mức khoảng hơn 10%. Thị trường quỹ đầu tư còn chưa phát triển.

Tuy nhiên, ông Lực cũng nhìn nhận thị trường tài chính chưa cân đối. Cụ thể, trái phiếu doanh nghiệp – kênh huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế - phát triển chưa tốt, quy mô thị trường bảo hiểm còn rất nhỏ so với thông lệ quốc tế với doanh thu chỉ khoảng 2,5% GDP, trong khi khu vực Đông Nam Á trung bình khoảng hơn 3,5%.

Tiếp theo, huy động vốn qua thị trường cổ phiếu quá nhỏ, chỉ hơn 3% tổng vốn cho nền kinh tế (2024), ngang bằng với một ngân hàng cỡ nhỏ của Việt Nam về huy động vốn, trong khi có tới khoảng 10 triệu nhà đầu tư tham gia Đây là một kênh tài chính hấp dẫn, nhưng điều quan trọng là phải làm sao thu hút đầu tư thay vì đầu cơ, lướt sóng.

Trong khi đó, khối doanh nghiệp tư nhân chỉ chiếm phần nhỏ trong năng lực cung ứng vốn cho nền kinh tế, ở mức dưới 5%.

“Cấu trúc thị trường tài chính Việt Nam không cân đối, còn phụ thuộc nhiều vào hệ thống các tổ chức tín dụng lớn như ngân hàng. Do đó, cần phát triển mạnh thị trường vốn, nhất là thị trường trái phiếu doanh nghiệp và thị trường quỹ đầu tư thông qua phát triển lĩnh vực tư vấn tài chính cá nhân”, TS. Cấn Văn Lực đặt vấn đề.

Theo TS. Cấn Văn Lực, có 4 lý do phát triển lực lượng tư vấn tài chính cá nhân.

Thứ nhất, tư vấn tài chính cá nhân giúp hỗ trợ gia tăng quy mô tài sản cá nhân chuyên nghiệp và hiệu quả.

Thứ hai, để gia tăng tài sản và sinh lời thì cần quản lý rủi ro tài chính và bảo toàn tài sản trong bối cảnh biến động kinh tế, khủng hoảng địa chính trị đang gia tăng…, trong khi kiến thức, kinh nghiệm chuyên môn về tài chính của nhiều cá nhân còn hạn chế và thời gian eo hẹp.

Thứ ba, sản phẩm, dịch vụ tài chính tại Việt Nam ngày càng đa dạng (tiền gửi, đầu tư, đi vay, bảo hiểm liên kết, trái phiếu doanh nghiệp, sản phẩm phái sinh, tài chính xanh, tài chính số…). Vì vậy, cần phải có đội ngũ tư vấn chuyên nghiệp để đảm bảo hiệu quả, an toàn nhưng phải theo kịp xu hướng đầu tư.

Cuối cùng, lừa đảo tài chính ngày càng phổ biến. Theo chia sẻ từ cơ quan chức năng, 70% tội phạm trên thế giới gắn với lĩnh vực tài chính và 70% trong số này gắn với lừa đảo công nghệ cao và trên nền tảng số.

TS. Cấn Văn Lực cũng đánh giá, nhu cầu thực về lực lượng tư vấn tài chính cá nhân chuyên nghiệp tại Việt Nam là rất lớn.

Trước hết, phần lớn các nhà đầu tư Việt Nam ưu tiên các kênh đầu tư truyền thống (tiết kiệm, vàng và bất động sản…), hiện chỉ 0,4–0,5% dân số đầu tư qua quỹ mở (so với 57% ở Mỹ và 30% ở Singapore…).

Kế đến, thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam tăng đều khoảng 6%/năm trong khoảng 40 năm qua. Từ nay đến năm 2045, tăng trưởng kinh tế dự kiến 8-10%, bình quân thu nhập tăng 7-9%. Do đó, tỷ trọng của nhóm khách hàng giàu đang tăng nhanh. Số lượng cá nhân có giá trị tài sản ròng ít nhất 1 triệu USD đã tăng 70% trong giai đoạn 2017–2022. Theo Ngân hàng Thế giới (2023), dự báo tới năm 2030, khoảng 50% dân số Việt Nam thuộc nhóm trung lưu.

Tầng lớp siêu giàu cũng gia tăng mạnh. Theo Knight Frank, số lượng cá nhân siêu giàu (tài sản ≥ 30 triệu USD) tại Việt Nam năm 2028 dự báo đạt gần 1.000 người, tăng 30% so với năm 2023.

Thêm vào đó, thế hệ doanh nhân sáng lập (thế hệ F1) tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển giao cho thế hệ sau (thế hệ F2) với nhu cầu dịch vụ tài chính và cố vấn chuyên nghiệp gia tăng mạnh mẽ.

TS. Cấn Văn Lực cho rằng, thực trạng nghề tư vấn tài chính cá nhân hiện nay tại Việt Nam còn rất sơ khai và gặp nhiều thách thức.

Thứ nhất, khung pháp lý “chưa có gì”. Chỉ mới có một vài quy định về hoạt động tư vấn bảo hiểm tại Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 hoặc quy định tại Luật Chứng khoán…., hoàn toàn chưa có quy định tổng quát về tư vấn tài chính nói chung. Bên cạnh đó, Việt Nam chưa có quy định chính thức công nhận “Tư vấn tài chính cá nhân” là một nghề, chưa có điều kiện hành nghề, chuẩn đạo đức, và cơ chế giám sát chuyên môn như các nước phát triển như Singapore, Úc...

Ngoài ra, tiêu chuẩn đào tạo chưa thống nhất, các định chế tài chính, tổ chức đào tạo áp dụng theo chuẩn nội bộ, chưa có bộ tiêu chuẩn quốc gia. Cuối cùng, điều quan trọng là chưa có quy định riêng bảo về người tiêu dùng tài chính tại Việt Nam. Ước tính hiện 80% dân số hiện nay là người tiêu dùng tài chính nhưng chưa có quy định bảo vệ riêng biệt.

Thứ hai, các dịch vụ tư vấn tài chính còn sơ khai, chưa phát triển, chưa thực sự tốt, ví dụ điển hình là sản phẩm liên kết đầu tư trong ngành bảo hiểm. Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), chỉ có 60% khách hàng cho biết chỉ nhận được thông tin về các sản phẩm, chưa có phân tích sâu, giới thiệu kỹ về mục tiêu tài chính; 65% khách hàng chủ yếu được giới thiệu các sản phẩm tài chính có sẵn, không liên quan đến mục tiêu tài chính cá nhân dài hạn. Các dịch vụ tài chính chủ yếu đang hướng đến đạt KPI chứ không mang lại giải pháp tài chính toàn diện.

Thứ ba, các chương trình đào tạo, huấn luyện riêng về tài chính cá nhân nói chung và tư vấn tài chính cá nhân còn ít. Lực lượng nhân sự nằm rải rác trong các ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, doanh nghiệp bảo hiểm và một số ít tư vấn tài chính độc lập hoặc công ty Fintech/Wealthtech. Trình độ cán bộ không đồng đều do chưa có khung năng lực chuẩn hay chứng chỉ nghề nghiệp tối thiểu. Rất ít người sở hữu chứng chỉ chuẩn quốc tế cho hoạch định tài chính cá nhân – CFP.

Đáng chú ý, hoạt động tư vấn vẫn thiên về bán sản phẩm theo KPI hơn là đưa ra giải pháp tài chính nên đã xảy ra nhiều trường hợp sản phẩm giới thiệu không phù hợp, ảnh hưởng đến uy tín ngành. Nhiều nhân sự còn tư duy xem tư vấn tài chính là công việc ngắn hạn, tạm bợ, không phải là định hướng phát triển nghề nghiệp lâu dài, dẫn đến thiếu tâm huyết, trách nhiệm, quan tâm đến nhu cầu dài hạn của khách hàng…

Thứ tư, từ phía người tiêu dùng, đa số người dân chưa có kiến thức hoặc chỉ có hiểu biết sơ bộ về tài chính cá nhân, chưa có chương trình phổ cập giáo dục tài chính, nhất là tài chính cá nhân cho đại bộ phận dân chúng (85% người dân không hiểu biết hoặc chỉ hiểu biết ở mức sơ bộ về quản lý tài chính cá nhân). Người tiêu dùng tài chính/nhà đầu tư chưa quen nhiều với dịch vụ “tư vấn trả phí” và thói quen “tự cung, tự cấp” đã ngấm sâu…

Về giải pháp, TS Cấn Văn Lực kiến nghị, trước hết, tư vấn tài chính cần được xác định là một lĩnh vực, một cấu phần quan trọng khi Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước cập nhật Chiến lược Tài chính toàn diện 2026 – 2030, Chiến lược phát triển ngành ngân hàng đến năm 2030 và Đề án Cải cách khu vực tài chính giai đoạn 2026 -2030 tầm nhìn đến năm 2045… Do đó, sớm hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động tư vấn tài chính, có thể là Nghị định, tiến tới Luật như tại Singapore, hay dưới dạng “Thông lệ tốt” như tại Hong Kong.

“Ít nhất phải thể hiện rõ trong một Nghị định, hoặc đưa vào Luật như Luật Chứng khoán sửa đổi sắp tới”, ông Lực gợi ý.

Thứ hai, gắn kết phát triển dịch vụ tư vấn tài chính với quá trình xây dựng Nghị định phát triển Trung tâm Tài chính quốc tế tại TP. HCM và Đà Nẵng, Sở giao dịch hàng hóa phái sinh… Trong đó, lưu ý tới 3 tiêu chí yêu cầu: Trình độ chuyên môn cao; trình độ tiếng Anh; chuẩn hoá chứng chỉ, bằng cấp.

Thứ ba, tập trung phát triển nguồn nhân lực có chất lượng, tham khảo kinh nghiệm từ Singapore như xây dựng khung năng lực chuẩn, cấp phép hành nghề, xem xét thành lập “Wealth Management Academy” tư nhân hoặc trực thuộc trường đại học, hoặc một trong số định chế tài chính lớn với sự bảo trợ của Bộ Tài chính/NHNN; có quy định về đào tạo, cập nhật kiến thức thường xuyên…

Cuối cùng, tăng cường giáo dục tài chính để doanh nghiệp, người dân hiểu, tin tưởng và chủ động tìm đến các dịch vụ tư vấn tài chính nhiều hơn. Có chế tài, quy định riêng bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng tài chính.

Đối với các định chế tài chính, hiệp hội ngành nghề, cần đa dạng hóa sản phẩm, phát triển các giải pháp tích hợp, cá nhân hóa để đáp ứng nhu cầu của khách hàng thay vì các sản phẩm đơn lẻ, rời rạc như hiện nay. Đồng thời, thúc đẩy hợp tác, liên kết giữa các định chế tài chính với các trường đại học, hiệp hội ngành nghề trong và ngoài nước, tăng cường hội nhập quốc tế…

Cùng với đó, đổi mới cơ chế quản trị và điều hành kinh doanh, giảm tập trung vào doanh số để tăng tính minh bạch, giảm rủi ro đạo đức, nâng chuẩn dịch vụ.

Song song, đầu tư phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, dữ liệu, AI, đám mây… phục vụ chuyển đổi số, tăng trải nghiệm khách hàng và an ninh mạng, an toàn thông tin – dữ liệu.

Cuối cùng, tích cực tổ chức và tham gia các chương trình giáo dục tài chính cá nhân, vừa tăng gắn kết khách hàng, vừa đóng góp cho cộng đồng, xã hội…

11:47

Dung hòa lợi ích các bên mới phát triển được ngành tư vấn tài chính

Ở góc độ là người làm tư vấn tài chính có nhiều kinh nghiệm trên môi trường quốc tế và tại Việt Nam, ông Ngô Thành Huấn, Giám đốc điều hành Công ty Cổ phần Tư vấn đầu tư và Quản lý tài sản FIDT, cho biết có ba lực lượng quan trọng của ngành Hoạch định tài chính và Quản lý tài sản gồm: Khách hàng, đội ngũ tư vấn và các định chế tài chính. Để hệ sinh thái này vận hành hiệu quả, cần thiết lập một cơ chế kết nối bền vững, trong đó lợi ích của mỗi bên được dung hòa. Chỉ khi đạt được sự cân bằng này, ngành này mới có thể phát triển theo hướng “win – win – win”, mang lại giá trị lâu dài cho tất cả các chủ thể tham gia.

Cụ thể, ở phương diện khách hàng, hiện nay vẫn còn ba khoảng trống lớn cần được đáp ứng. Thứ nhất là nhu cầu về thông tin, khách hàng cần nguồn dữ liệu chính xác, đa chiều và phù hợp để đưa ra quyết định lựa chọn sản phẩm tài chính – đầu tư. Thứ hai là nhu cầu về một kế hoạch tổng thể, đồng bộ thay vì những “mảnh ghép” rời rạc, vốn khó tối ưu và thiếu định hướng cho mục tiêu tài chính dài hạn. Cuối cùng là niềm tin của khách hàng vào tổ chức, cá nhân tư vấn tài chính.

Riêng về vấn đề niềm tin, theo ông Ngô Thành Huấn, khi nói về bảo hiểm, người tiêu dùng vẫn than rằng nội dung hợp đồng bảo hiểm rất dài, nhưng dù chưa đọc vẫn ký. Một thống kê cho thấy 32% người Việt nói rằng họ có nhu cầu về tư vấn lập kế hoạch tài chính tổng thể, 51% dễ ảnh hưởng bởi cảm xúc khi ra quyết định và 48% chưa đủ kiến thức và thông tin. Do đó, họ cần được củng cố niềm tin đối với các nhà tư vấn tài chính.

Ở phương diện người tư vấn, cũng tồn tại ba khoảng trống lớn cần được giải quyết. Thứ nhất là về cơ chế thu nhập, đội ngũ tư vấn cần một cơ chế đãi ngộ đa dạng, dài hạn, đủ để họ có thể “sống với nghề” và tương xứng với những giá trị đóng góp. Thứ hai là về khung năng lực, cần xây dựng bộ tiêu chuẩn rõ ràng để người tư vấn có thể đồng hành lâu dài, mang lại giá trị thiết thực cho khách hàng. Cuối cùng là sự công nhận, người tư vấn mong muốn được nhìn nhận và tôn trọng đúng nghĩa, được định vị là chuyên gia tư vấn chứ không đơn thuần là người bán hàng.

Ở phương diện các định chế tài chính, vẫn còn tồn tại những khoảng trống bất cập cần sớm có giải pháp. Một báo cáo của McKinsey năm 2023 chỉ ra rằng ngành quản lý tài sản tại Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn đầu phát triển, trong đó phần lớn hoạt động mới dừng lại ở việc “bán sản phẩm” thay vì tư vấn dựa trên nhu cầu thực sự của khách hàng (client-centric advisory). Cùng thời điểm, nghiên cứu của KPMG Vietnam nhấn mạnh doanh nghiệp cần chú trọng yếu tố “cá nhân hóa” và “tính chính trực” để nâng cao trải nghiệm cũng như củng cố lòng trung thành. Những nhận định này cho thấy các định chế tài chính tại Việt Nam hiện chưa đạt tới mức độ cá nhân hóa sâu và chưa xây dựng được niềm tin vững chắc như kỳ vọng của khách hàng.

Theo ông Ngô Thành Huấn, một thực tế dễ nhận thấy là sản phẩm thường đi trước, còn hệ sinh thái lại đi sau. Khách hàng hiện nay chủ yếu được tư vấn để “dễ mua” thay vì được hỗ trợ xác định đúng nhu cầu nhằm lựa chọn sản phẩm phù hợp. Bên cạnh đó, xung đột lợi ích giữa các bên vẫn chưa có lời giải: định chế tài chính muốn thúc đẩy doanh số bán sản phẩm, tư vấn viên mong giữ chân khách hàng, trong khi khách hàng lại kỳ vọng một giải pháp tài chính toàn diện. Việc thiếu vắng một cơ chế dung hòa khiến lợi ích của các bên chưa được cân bằng.

Ngoài ra, thị trường hiện vẫn thiếu một tổ chức đóng vai trò “hub” – trung tâm kết nối nhà cung cấp, tư vấn viên và khách hàng trong một mô hình minh bạch, bảo đảm nguyên tắc "win – win – win".

Câu hỏi đặt ra là: đâu sẽ là phương thức giúp các bên cùng đạt được lợi ích mong muốn?

Theo ông Ngô Thành Huấn, nguyên tắc ứng dụng mô hình Nhóm Hoạch định tài chính (Financial Planning Group) được xây dựng trên ba yếu tố then chốt. Trước hết là vai trò của người tư vấn tài chính tổng thể - những người giúp khách hàng định hình kế hoạch toàn diện, kết nối nhu cầu với sản phẩm và phân bổ đầu tư theo từng mốc thời gian để đạt được cả mục tiêu ngắn hạn lẫn dài hạn. Song song với đó là người tư vấn sản phẩm chuyên biệt, mang đến kiến thức chuyên sâu về một hoặc một vài dòng sản phẩm, từ đó linh hoạt đáp ứng nhu cầu đa dạng của nhiều nhóm khách hàng. Cuối cùng, các định chế tài chính giữ vai trò phát triển các giải pháp phong phú, đồng thời tạo dựng môi trường minh bạch và cung cấp công cụ hỗ trợ giao dịch tài chính hiệu quả.

Việc ứng dụng mô hình Financial Planning Group (FPG) tại Việt Nam hiện đối mặt với nhiều thách thức. Trước hết là vấn đề khung pháp lý và nghề nghiệp. Hiện nay, Việt Nam chưa có chứng chỉ hay tiêu chuẩn hành nghề ở cấp quốc gia cho các vị trí như nhà hoạch định tài chính (financial planner) hay nhà quản lý tài sản (wealth manager), đồng thời cũng chưa có sự phân định rõ ràng giữa hoạt động “tư vấn độc lập” và “phân phối sản phẩm”.

Bên cạnh đó, nguồn nhân lực cũng là điểm yếu khi phần lớn tư vấn viên xuất thân từ ngân hàng, bảo hiểm hoặc môi giới, chưa được đào tạo đa ngành để đủ khả năng đồng hành lâu dài cùng khách hàng. Việc thiếu định hướng đào tạo bài bản và công cụ chuyên nghiệp khiến đội ngũ này khó đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

Về phía khách hàng, nhận thức cũng còn hạn chế. Phần đông người dân quen với việc “mua sản phẩm” hơn là trả phí cho dịch vụ tư vấn độc lập. Thêm vào đó, sự thiếu niềm tin đối với tư vấn viên do lo ngại vấn đề minh bạch hoặc việc tư vấn chỉ nhằm mục tiêu bán sản phẩm, khiến mô hình khó phát huy hiệu quả.

Cuối cùng, sự kết nối giữa các bên trong hệ sinh thái vẫn còn lỏng lẻo. Các nhà cung cấp sản phẩm chưa có cơ chế khuyến khích rõ ràng để hợp tác với mô hình tư vấn độc lập, trong khi thị trường chưa hình thành được một hệ sinh thái chung về dữ liệu và công nghệ để hỗ trợ quá trình kết nối.

Để mô hình Financial Planning Group có thể vận hành hiệu quả tại Việt Nam, nhiều ý kiến cho rằng cần triển khai đồng bộ một số giải pháp. Trước hết là xây dựng chuẩn nghề và hệ thống chứng chỉ hành nghề nhằm xác lập tiêu chuẩn rõ ràng cho đội ngũ tư vấn tài chính, đảm bảo tính chuyên nghiệp và minh bạch. Song song với đó, việc đào tạo đa ngành là yếu tố cấp thiết, giúp tư vấn viên có đủ năng lực bao quát nhiều lĩnh vực và đồng hành lâu dài cùng khách hàng.

Một trọng tâm khác là cải thiện niềm tin của khách hàng thông qua nâng cao tính minh bạch, chuyển đổi từ tư duy “bán sản phẩm” sang “tư vấn vì lợi ích khách hàng”. Cuối cùng, cần tạo dựng nền tảng kết nối đóng vai trò như một “hub” để liên kết các định chế tài chính, tư vấn viên và khách hàng trong một hệ sinh thái minh bạch, hướng tới lợi ích bền vững cho tất cả các bên.

Theo Giám đốc điều hành FIDT, ngành tài chính chỉ có thể phát triển bền vững khi tất cả các bên cùng thay đổi tư duy và xác định rõ vai trò của mình. Chỉ khi khách hàng, tư vấn viên và các định chế tài chính cùng hướng tới sự minh bạch, chuyên nghiệp và cơ chế kết nối “win – win – win”, hệ sinh thái tài chính mới có thể thực sự cất cánh.

Trong khi đó, khách hàng cần thay đổi tư duy, từ việc chỉ chi trả để “mua sản phẩm” sang chấp nhận trả phí cho dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp kèm theo sản phẩm. Song song đó, họ cũng đòi hỏi sự minh bạch về phí, lợi ích và quy trình, đồng thời nâng cao hiểu biết tổng quan về tài chính cá nhân cũng như các sản phẩm tài chính.

Với người tư vấn, yêu cầu đặt ra là phải chuyển từ tư duy “bán hàng” thuần túy (suitability standard) sang tư duy tạo giá trị cho khách hàng (fiduciary standard), tức đặt lợi ích của khách hàng lên hàng đầu. Điều này đòi hỏi đội ngũ tư vấn không chỉ nâng cấp kiến thức theo chiều ngang – bao quát các mảng như đầu tư, thuế, thừa kế, hưu trí – mà còn theo chiều sâu để có thể “đặt đúng sản phẩm vào đúng thời điểm”. Họ cũng cần mở rộng các giải pháp và sản phẩm cung cấp, qua đó đồng hành toàn diện và dài hạn cùng khách hàng, tối ưu thời gian tư vấn, nâng cao nguồn thu nhập, thay vì chỉ phụ thuộc vào hoa hồng từ sản phẩm hay giao dịch.

Ở góc độ định chế tài chính, vai trò then chốt là phát triển giải pháp đa dạng, xây dựng môi trường minh bạch, đồng thời tạo cơ chế khuyến khích để gắn kết hài hòa lợi ích với cả khách hàng và đội ngũ tư vấn.

Cuối cùng, cơ quan quản lý nhà nước cần sớm hoàn thiện khung pháp lý và hệ thống chứng chỉ hành nghề cho lĩnh vực tư vấn tài chính; khuyến khích mô hình phí dịch vụ (fee-based) để nâng cao tính minh bạch; đồng thời thúc đẩy sự ra đời của các hiệp hội và viện nghiên cứu nhằm hỗ trợ nâng cao năng lực cho đội ngũ tư vấn viên, cả trong các định chế tài chính lẫn các công ty tư vấn độc lập.

11:45

BÀN TRÒN 1: XÂY DỰNG NĂNG LỰC TƯ VẤN TÀI CHÍNH VÀ QUẢN LÝ GIA SẢN TẠI CÁC ĐỊNH CHẾ TÀI CHÍNH

5 động lực thúc đẩy nhu cầu tư vấn tài chính

Chia sẻ tại Diễn đàn, GS.TS Trần Thị Vân Hoa - Thành viên Hội đồng lý luận trung ương, Nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân cho rằng, có 5 động lực thúc đẩy cho nghề Hoạch định tài chính cá nhân và Quản lý gia sản tại Việt Nam

Trước hết, đứng từ phía nhu cầu thị trường, hiện trên 26% dân số Việt Nam thuộc tầng lớp trung lưu, với thu nhập trung bình trên 30 triệu đồng/tháng. Dự báo đến năm 2030, con số này là trên 50%. Do vậy, đây là động lực rất quan trọng, tầng lớp này không chỉ có nhu cầu quản trị tài sản, “sinh sôi nảy nở” mà còn phải đảm bảo an toàn, hạn chế rủi ro và kế thừa từ đời này sang đời khác. Trong khi đó, kiến thức tài chính, đầu tư của họ còn có khoảng trống lớn, cần một đội ngũ tư vấn tư vấn tài chính phục vụ cho tầng lớp này.

Thứ hai, quy mô thị trường và nhu cầu đa dạng hóa các sản phẩm đầu tư, tài sản hiện rất lớn. Trước đây, chỉ có tiền gửi ngân hàng, vàng, bất động sản, chứng khoán, đến nay đã xuất hiện nhiều loại hình mới như tài sản số, tiền số…

“Sự đa dạng sản phẩm này sẽ cần một lực lượng tư vấn tài chính cá nhân chuyên nghiệp, hiểu biết các loại tài sản mới”, GS.TS Trần Thị Vân Hoa nhấn mạnh.

Thứ ba, tốc độ già hoá dân số của Việt Nam rất nhanh, hiện vẫn ở ngưỡng dân số vàng nhưng dự báo đến năm 2037 chính thức già hoá dân số, tỷ lệ sinh giảm, thấp, nhu cầu về an sinh xã hội, hưu trí, đảm bảo an toàn tuổi già tăng lên rất nhiều.

Thứ tư, góc độ nguồn cung, tốc độ phát triển của FinTech vô cùng nhanh, đó là sự kết hợp công nghệ và tài chính, nhà cung cấp sẽ đưa ra nhiều sản phẩm tài chính mới.

Cuối cùng là động lực đến từ việc hoàn thiện khung pháp lý. Trong tương lai, nghề tư vấn tài chính sẽ được hình thành và được xã hội, pháp luật thừa nhận.

Quản lý tài sản không chỉ là gia tăng giá trị tài sản

Ông Nguyễn Vũ Long, Tổng giám đốc (CEO) Công ty Cổ phần Chứng khoán VNDIRECT, cho biết trong bối cảnh dịch vụ tài chính cá nhân đang phát triển mạnh, đặc biệt là quản lý gia sản ngày càng trở thành xu hướng, nhu cầu từ phía khách hàng ngày càng đa dạng và phức tạp. Điều này đặt ra áp lực không nhỏ đối với các tổ chức cung cấp dịch vụ tài chính, trong đó có các công ty chứng khoán.

Ở góc độ của công ty chứng khoán, CEO VNDIRECT cho hay cách đây 10 năm, VNDIRECT đã chính thức xây dựng đội ngũ tư vấn tài chính.

“Thời điểm đó, trong khi hầu hết công ty chứng khoán chỉ tập trung vào mảng môi giới, chúng tôi lựa chọn một hướng đi khó hơn là tư vấn tài chính. Bởi thực tế, phần lớn khách hàng khi tham gia chứng khoán đều kỳ vọng sinh lời, nhưng ít người có khả năng quản lý toàn diện tài sản hay nhận diện đúng nhu cầu của bản thân. Trong khi đó, đội ngũ tư vấn lúc bấy giờ chủ yếu thiên về khuyến nghị giao dịch ngắn hạn, vốn rất rủi ro nếu không có chiến lược bảo vệ. Chính vì vậy, chúng tôi xác định phải đồng hành với khách hàng từ những bước đầu tiên tham gia thị trường tài chính, thay vì để họ tự đầu tư, thua lỗ rồi mới bỏ cuộc”, ông cho hay.

Sau 10 năm, VNDIRECT nhận thấy hành trình này không hề dễ dàng, nhưng vẫn kiên định với mục tiêu đặt nền móng cho quản lý tài sản chuyên nghiệp. Ông cho biết hiện Công ty đang quản lý khối tài sản chứng khoán hơn 10 tỷ USD với 500 nhân sự tư vấn. Tuy nhiên, ông Long cũng lưu ý, quản lý tài sản không chỉ là làm gia tăng giá trị mà quan trọng hơn là quản lý rủi ro, đặc biệt là rủi ro liên quan đến nợ.

“Cùng với tăng trưởng kinh tế và thu nhập, nợ của khu vực tư nhân cũng tăng mạnh. Điều này tiềm ẩn nguy cơ bẫy nợ - nguyên nhân gốc rễ của nhiều cuộc khủng hoảng tài chính trên thế giới. Thực tế tại Việt Nam, chúng tôi từng chứng kiến những khách hàng sở hữu hàng trăm tỷ đồng bất động sản nhưng lại rơi vào tình trạng mất thanh khoản, không vay nổi một khoản nhỏ để trả nợ ngắn hạn. Điều đó cho thấy, quản lý tài sản không chỉ là làm gia tăng giá trị mà quan trọng hơn là quản lý rủi ro, đặc biệt là rủi ro liên quan đến nợ”, ông nói.

Theo ông Nguyễn Vũ Long, nếu không cẩn thận, chúng ta có thể rơi vào vòng xoáy nợ và tài sản trên giấy tờ có lớn đến đâu cũng trở nên vô nghĩa. Ở Hàn Quốc, đã từng có những người dù đã cao tuổi nhưng vẫn phải đi lái taxi để trả nợ mua nhà, mua xe.

CEO VNDIRECT nhấn mạnh: “Việc xây dựng đội ngũ tư vấn tài chính không chỉ nhằm mục tiêu phát triển tài sản cho khách hàng, mà trước hết là giúp họ bảo vệ sự an toàn tài chính. Con đường này đòi hỏi sự kiên nhẫn và quyết tâm rất lớn, bởi thị trường còn thiếu khung pháp lý, chuẩn mực và nhận thức đầy đủ từ cả phía khách hàng lẫn doanh nghiệp. Tuy nhiên, tôi tin rằng 3 – 5 năm tới sẽ là giai đoạn vàng để quản lý tài sản tại Việt Nam phát triển và chuyên nghiệp hóa, khi các điều kiện về thị trường, pháp lý và nhu cầu đang dần hội tụ”.

Thu nhập cao hay thấp, nhu cầu chăm sóc tài chính là như nhau

Theo ông Hans Nguyễn, Giám đốc EXM Wealth Management, nhu cầu tư vấn tài chính ở Việt Nam là rất lớn và cần có giải pháp thực tế. Ông nhấn mạnh, nhu cầu chăm sóc tài chính của mỗi người đều giống nhau, dù thu nhập 10 triệu đồng/tháng hay 10 tỷ đồng thì đều cần được định hướng đúng ngay từ đầu.

Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý gia sản tại ngân hàng, ông Hans chỉ ra rằng phần lớn ngân hàng hiện nay vẫn loay hoay giữa hai mô hình: dịch vụ ngân hàng thông thường và dịch vụ ngân hàng riêng tư (Private Banking)/quản lý gia sản (Wealth Management). Thực tế, nguồn thu chủ yếu của ngân hàng vẫn đến từ tín dụng và huy động vốn, còn các mảng khác chỉ mang tính bổ trợ. Khi nhân viên ngân hàng đi tư vấn khách hàng, mục tiêu gia tăng giá trị và bảo vệ lợi ích cho khách hàng thường bị “lệch pha” bởi áp lực KPI bán sản phẩm. Theo ông Hans, đây chính là vướng mắc đầu tiên: mô hình quản lý hiện tại cản trở việc tư vấn đúng nghĩa cho khách hàng, và cần được thay đổi từ chỗ “giới thiệu – bán sản phẩm” sang “tư vấn tổng thể”.

Ông dẫn chứng: “Một sinh viên mới ra trường cũng cần được trang bị kiến thức tài chính cá nhân để đi đúng hướng ngay từ đầu. Hay một người có 30 tỷ đồng cần được tư vấn quản trị và đầu tư bài bản, thay vì chỉ nhận vài lời khuyên ngắn ngủi rồi đối mặt nguy cơ mất toàn bộ tài sản tích lũy”.

Tiếp theo, ông Hans nhấn mạnh đến yếu tố con người. Muốn giúp cả triệu người cải thiện tài chính thì phải có đội ngũ nhân sự đủ năng lực, được đào tạo chính quy và chuẩn mực. “Cơ sở hạ tầng quan trọng nhất chính là con người, và cốt lõi là đào tạo,” ông nói, đồng thời đánh giá cao vai trò của VLU trong việc đào tạo thế hệ tư vấn tài chính cho thị trường Việt Nam.

Bên cạnh đó, ông cho rằng sự phát triển nghề tư vấn tài chính cần sự chung tay của tất cả các bên: từ thị trường, giáo dục, cơ quan quản lý nhà nước đến các hiệp hội nghề nghiệp. “Trong 3-5 năm tới sẽ là cơ hội đặc biệt để hình thành các tiêu chuẩn nghề nghiệp chuyên nghiệp cho lĩnh vực tư vấn tài chính,” ông Hans Nguyễn nhấn mạnh.

Nâng cao năng lực hoạch định tài chính cho thế hệ kế thừa (F2)

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Bùi Văn Trịnh, Phó Tổng giám đốc Deloitte Private tại Việt Nam, cho rằng tư vấn tài chính cá nhân luôn gắn liền với doanh nghiệp, bởi phía sau mỗi doanh nghiệp là những ông chủ, bà chủ.

Trong khối gia sản của các doanh nhân thường có nhiều “mảng miếng” khác nhau, có mảng đã IPO, niêm yết nhưng cũng có những mảng kinh doanh rất mới, chỉ ở giai đoạn thử nghiệm và khám phá, đòi hỏi sự tư vấn sâu sát. Ở những lĩnh vực này, họ luôn cần đến sự đồng hành, tư vấn.

Nắm bắt được điều này, Deloitte đã thành lập bộ phận kinh doanh private để hướng đến các ông chủ, bà chủ doanh nghiệp. Deloitte đã đóng góp vào hành trình tư vấn tài chính cá nhân thông qua hai hướng chính. Đầu tiên là chia sẻ kinh nghiệm và thông lệ quản trị tốt cho các mảng kinh doanh mới, dựa trên kinh nghiệm tư vấn cho các doanh nghiệp đã trưởng thành để giúp các ông chủ, bà chủ có những mảng kinh doanh còn mới mẻ, chỉ đang ở giai đoạn thử nghiệm, tránh rủi ro không cần thiết và ổn định dần để trưởng thành.

“Đồng thời, chúng tôi còn tổ chức các chương trình để cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và tư nhân có thể chia sẻ thông lệ quản trị và học hỏi lẫn nhau”, ông Bùi Văn Trịnh nói.

Bên cạnh đó, Deloitte cũng hướng đến nâng cao năng lực hoạch định tài chính cho thế hệ kế thừa (F2), thông qua các chương trình đào tạo trực tiếp hướng đến con cháu của các ông chủ, bà chủ – những người tuy giỏi, có kiến thức đầy đủ từ việc học tập ở nước ngoài nhưng lại chưa có nhiều trải nghiệm thực tế.

“Nhờ các buổi trao đổi, chia sẻ tình huống nghiên cứu và kinh nghiệm, chúng tôi giúp họ tự tin hơn khi đối mặt với vấn đề và biết cách kết nối để nhận được sự trợ giúp cần thiết. Bên cạnh đó, việc phối hợp với các lĩnh vực khác như private banking, chứng khoán và bảo hiểm cũng là một phần trong nỗ lực nâng cao năng lực hoạch định tài chính cá nhân”, đại diện Deloitte cho hay.

Nhìn rộng hơn, ông Trịnh đánh giá cao vai trò của Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam (VFCA) trên hành trình thúc đẩy sự phát triển của tài chính cá nhân.

“Sự ra đời và phát triển của Hiệp hội VCFA có ý nghĩa vô cùng quan trọng khi góp phần tập hợp sức mạnh và định hướng nghề nghiệp chung cho các thành viên, tạo ra tiếng nói lớn hơn để mỗi tư vấn viên được lắng nghe trong bối cảnh cơ chế chính sách còn thiếu, đồng thời xây dựng các chương trình bài bản phát triển nghề nghiệp, giống như cách các hiệp hội truyền thống trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán đã thực hiện. Tuy nhiên, để đạt được điều này, đòi hỏi sự kiên trì, nỗ lực, ủng hộ và đồng hành của tất cả thành viên đối với Hiệp hội. Chỉ khi dựa vào kinh nghiệm thực hành trên thị trường, cùng nhau học hỏi và lan tỏa kiến thức, ngành hoạch định tài chính cá nhân mới có thể phát triển mạnh mẽ trong tương lai”, ông Bùi Văn Trịnh nhấn mạnh.

12:00

BÀN TRÒN 2: ĐIỂM NGHẼN VÀ GIẢI PHÁP CHO NGÀNH TƯ VẤN TÀI CHÍNH VÀ QUẢN LÝ GIA SẢN TẠI VIỆT NAM

Bây giờ là thời điểm phù hợp để mở cửa thị trường tài chính cá nhân

Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng, thị trường tài chính cá nhân ở Việt Nam từng bị kìm hãm trong thời gian dài và chỉ mới được nới lỏng gần đây. Điều này khá giống với quá trình phát triển của khu vực kinh tế tư nhân: dù thực tế đã chứng minh vai trò tạo ra của cải vật chất cho xã hội, nhưng phải sau nhiều năm tranh luận, khu vực này mới được thừa nhận là một động lực quan trọng.

Trong bối cảnh đó, việc đặt ra vấn đề thị trường tài chính cá nhân là một bước đi tất yếu và rất kịp thời. Chỉ riêng việc giải thích và thống nhất các khái niệm cơ bản đã là một yêu cầu cấp bách, chứ chưa nói đến việc phát triển cả một thị trường. Xuất phát điểm của chúng ta còn thấp, cách tiếp cận chưa thật sự theo chuẩn mực quốc tế, nên hành trình chắc chắn nhiều khó khăn. Chỉ khi xây dựng được một thị trường vận hành đúng chuẩn, hoạt động đầu tư và tiêu dùng mới có thể trở thành ý thức thường trực trong xã hội.

Điều này cũng cho thấy nền tảng tri thức về tài chính cá nhân của chúng ta còn thiếu. Đây vừa là thách thức, vừa mở ra cơ hội lớn để phát triển. Tương tự, trong giai đoạn kinh tế tư nhân khó khăn nhất suốt 40 năm qua, khu vực này lại một lần nữa được khẳng định là động lực then chốt của nền kinh tế. Nhưng để khu vực tư nhân thực sự “vươn vai”, vấn đề thể chế phải được tháo gỡ. Xuất phát điểm thấp là thách thức, nhưng nếu nhìn nhận đúng, nó cũng chính là cơ hội.

Việc mở cửa thị trường tài chính cá nhân lúc này là rất đúng thời điểm, nhưng đồng nghĩa chúng ta phải đối diện và xử lý nhiều vấn đề cùng lúc, đòi hỏi nỗ lực đặc biệt. Trong Hội đồng tư vấn, chúng tôi luôn cố gắng ghi nhận những chuyển động này, nắm bắt tinh thần chung để truyền đạt lại. Nếu được xây dựng đúng hướng, thị trường tài chính cá nhân sẽ góp phần tích cực vào sự phát triển an toàn, lành mạnh của nền kinh tế.

Tuy nhiên, quá trình này cũng tiềm ẩn không ít rủi ro, đặc biệt khi mức độ hiểu biết tài chính của người dân còn thấp, dễ tin vào lời quảng cáo, trong khi nhiều tổ chức tư vấn lại tô vẽ sản phẩm tài chính – công nghệ như những “giải pháp siêu phàm”. Do đó, điều quan trọng là hoạt động tư vấn phải tạo dựng được lòng tin, như anh Huấn đã nhấn mạnh. Tôi cho rằng cần thẳng thắn nhận diện và bàn bạc về các rủi ro, từ đó đưa ra giải pháp phù hợp. Trên nền tảng đó, Nhà nước mới có thể củng cố niềm tin xã hội, để thị trường tài chính cá nhân vận hành ngày càng hiệu quả.

Thông tư 38 đặt nền tảng cho ngành tư vấn tài chính cá nhân trong ngân hàng

Theo ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Khu vực 2, Thông tư 38 quy định về hoạt động tư vấn của tổ chức tín dụng không chỉ tháo gỡ điểm nghẽn mà còn đặt nền tảng cho ngành tư vấn tài chính cá nhân - lĩnh vực lâu nay chưa được ngân hàng chú trọng đúng mức.

Từ góc độ ngân hàng, tư vấn tài chính giúp cung cấp thông tin, nâng cao hiệu quả và phòng ngừa rủi ro, đồng thời thúc đẩy tài chính toàn diện. Các chương trình tín dụng chính sách, với dư nợ 2–3 nghìn tỷ đồng chiếm tỷ trọng khoảng 8% tại TP. HCM dùng để hỗ trợ sinh kế, cho thấy tác động tích cực đến kinh tế – xã hội. Khi người dân, kể cả nhóm thu nhập thấp, được trang bị kiến thức tài chính, họ sẽ cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm rủi ro từ tín dụng tiêu dùng, kinh tế số hay chứng khoán.

Với 80% dân số đã có tài khoản ngân hàng, việc nâng cao nhận thức, đặc biệt ở nông thôn thông qua những phương thức truyền thông sáng tạo như “bình dân học vụ số”, là cần thiết. Nhìn chung, tư vấn tài chính cá nhân là chìa khóa phát triển tài chính toàn diện, nâng cao đời sống và hỗ trợ sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Thách thức lớn nhất là đổi mới tư duy

TS. Lê Minh Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam (VFCA), cho rằng chúng ta cần có suy nghĩ mới, tư duy mới trên nền cũ.

“Từ khi tham gia VFCA, trong quá trình tìm hiểu và kết nối với các hội viên, tôi nhận thấy tài chính cá nhân vẫn chưa được coi trọng đúng mức. Thực tế, ai cũng cần tài chính cá nhân, đặc biệt là phụ nữ, nhưng lại không được dạy, không được học một cách bài bản. Ngay cả những người có trình độ cao, đủ khả năng dẫn dắt người khác, thì khi nói đến tài chính cá nhân vẫn thường coi đó là bản năng, và đặt câu hỏi: tại sao phải dạy?”, TS. Lê Minh Nghĩa tâm tư.

Theo Chủ tịch VFCA, người dân chúng ta còn thiếu kiến thức về tài chính, trong khi khát vọng vươn lên lại rất lớn. Năm 2023, VFCA bắt đầu “thổi hồn” cho lĩnh vực này và nhận thấy sức nóng ngày càng tăng, nhiều trường đã tập trung đưa tài chính cá nhân vào giảng dạy nhưng nội dung vẫn chưa thực sự gắn với cuộc sống. Trong bối cảnh AI và chuyển đổi số diễn ra nhanh chóng, đây vừa là cơ hội vừa là thách thức. Thách thức lớn nhất chính là đổi mới tư duy – trước hết ở lớp người tiên phong, và sau đó phải lan tỏa đến cả Quốc hội, Chính phủ để sự đổi mới ấy thực sự thấm nhuần và đi vào thực chất.

Với nguồn lực còn hạn chế, VFCA vẫn quyết tâm tìm mọi cách tác động vào hệ thống, cùng đồng hành với các lực lượng khác. Đến nay, những nỗ lực ấy đã bắt đầu cho thấy những tác động nhất định.

Ngay từ năm 1957, Bác Hồ đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học kinh tế, nhưng đến nay chúng ta vẫn chưa “dạy” một cách bài bản. “Giặc dốt” không chỉ là thiếu kiến thức cơ bản, mà ngày nay còn là sự thiếu hụt kiến thức về tài chính và tài chính số – những năng lực mà trong bối cảnh hiện tại, chúng ta buộc phải nắm vững.

Tại Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng (Tài liệu sử dụng tại Đại hội Chi bộ, Đảng bộ cơ sở), trong phần về nhiệm vụ và giải pháp, Đảng ta đã chỉ rõ, cần phải: “Phát triển toàn diện con người Việt Nam về đạo đức, nhân cách, trí tuệ, kỹ năng nghề nghiệp và quản lý tài chính cá nhân, hộ gia đình”. Tuy nhiên, để giữ được định hướng này, ngay từ khi còn ở dạng dự thảo, chúng ta cần phải có tiếng nói chung. Chỉ khi đó mới có thể bảo đảm tính bền vững, đồng thời góp phần nâng cao các định chế tài chính và xây dựng nghề tư vấn tài chính một cách chính danh, bài bản.

Lâu nay, nghề tư vấn tài chính đã có những đóng góp nhất định, nhưng để hình thành một đội ngũ tư vấn tài chính thực thụ, chúng ta cần sớm từ bỏ lối tư duy cũ: chỉ biết nói cho hay để bán sản phẩm, chốt hợp đồng, nhận hoa hồng rồi “coi như xong”. Cách làm ấy phải được thay thế.

“Một nhà tư vấn đúng nghĩa phải mang đến cho khách hàng giải pháp toàn diện, giúp nâng cao tri thức tài chính của họ. Người tư vấn cần là người đồng hành: giúp người nghèo vượt khó vươn lên, giúp người giàu, tầng lớp trung lưu vượt ‘sướng’, quản trị rủi ro và sử dụng của cải hiệu quả hơn, củng cố vị thế – từ đó cùng chung tay thúc đẩy sự phát triển của đất nước”, TS. Lê Minh Nghĩa nhấn mạnh.

Khó bứt phá nếu cứ mãi ưu tiên bất động sản

Trả lời câu hỏi vì sao đến nay chưa có nhiều định chế tài chính phát triển mạnh dịch vụ tư vấn tài chính toàn diện mà đa số chỉ bán sản phẩm tài chính riêng lẻ, TS. Đinh Thế Hiển, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tin học và Kinh tế ứng dụng, Chủ tịch Ban Đại diện Quỹ Đầu tư Manulife, cho rằng vấn đề không chỉ nằm ở quy định phân phối sản phẩm, mà sâu xa hơn là câu hỏi vì sao tư vấn tài chính cá nhân vẫn chưa phát triển tại Việt Nam.

Theo TS. Đinh Thế Hiển, quá trình này phải bắt đầu từ những sản phẩm tài chính tốt, nhưng hiện tại thị trường còn nhiều hạn chế. Chẳng hạn, thị trường chứng khoán dù đã hình thành hơn 20 năm nhưng vẫn thiếu sự đa dạng về sản phẩm và chứng chỉ quỹ; trong khi đó, ngành bảo hiểm mới dừng ở vài quỹ cơ bản như quỹ tăng trưởng, quỹ cân bằng và quỹ năng động của Manulife với quy mô chỉ 3–4 nghìn tỷ; ngành bất động sản thì chưa có định chế hoàn thiện để trở thành kênh đầu tư minh bạch. Các dự án lớn như Thủ Thiêm trị giá hàng tỷ USD vẫn khó huy động vốn, trong khi một bộ phận nhà đầu tư lại chạy theo tiền số siêu lợi nhuận nhưng cũng đầy rủi ro. Sự mâu thuẫn cũng thể hiện ở việc ngân hàng thương mại vừa tài trợ tín dụng mua bất động sản, vừa chịu rủi ro khi thị trường này chiếm tỷ trọng quá lớn.

Nếu không chuyển ưu tiên từ bất động sản sang phát triển các sản phẩm tài chính dài hạn và an toàn hơn như hưu trí tự nguyện, thì thị trường tư vấn tài chính khó có thể bứt phá. Trong 5–10 năm tới, khi rủi ro bất động sản được phân tán và luật đất đai sửa đổi đi vào thực tiễn, mới có cơ hội để tư vấn tài chính tổng thể phát triển đúng nghĩa.

Chuẩn hóa ngành tư vấn tài chính để tạo dựng niềm tin

Bà Lê Thu Vân, Phó Giám đốc Công ty TNHH Smartlife Việt Nam, nhận định thị trường tư vấn tài chính hiện vẫn bộc lộ nhiều hạn chế: thiếu chuyên môn, thiếu kỹ năng và thiếu thái độ nghề nghiệ