Hoạch định tài chính cá nhân: Mảnh ghép còn thiếu trong bức tranh tài chính Việt Nam

Hoạch định tài chính cá nhân (tiếng Anh là Personal Financial Planning) không phải là một vấn đề mới mà trên thế giới các quốc gia phát triển như Mỹ, Nhật, Anh hay các quốc gia đang phát triển như Thái Lan, Brazil, Ấn Độ, Malaysia… đều đã triển khai rất mạnh mẽ và chuyên nghiệp. Hoạch định tài chính cá nhân là một quá trình giúp một cá nhân thiết lập các chiến lược về kế hoạch tài chính để đạt được các mục tiêu trong cuộc sống của mình.

Theo Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam (VFCA), hoạch định tài chính cá nhân là mảnh ghép vô cùng quan trọng trong bức tranh phát triển tài chính toàn diện của mỗi quốc gia, là xu thế phát triển tất yếu của dịch vụ tư vấn tài chính trong nền kinh tế thị trường và Việt Nam không phải là ngoại lệ.

Hoạch định tài chính cá nhân là một quá trình phối hợp giữa các nhà tư vấn tài chính chuyên nghiệp với khách hàng cá nhân nhằm tối đa hoá tiềm năng của khách hàng, từng bước đảm bảo tự do tài chính, nâng cao chất lượng cuộc sống của cá nhân và gia đình họ, góp phần bảo đảm an sinh xã hội và phát triển bền vững. Những năm qua, tại Việt Nam, hoạch định tài chính cá nhân đang là “khoảng trống nguy hiểm” mà cả nhà nước, nhà khoa học, nhà tư vấn và người dân đều chưa nhận thức đúng đắn và có hành động phù hợp.

VFCA cho rằng dịch vụ tư vấn tài chính cá nhân tại Việt Nam đang phát triển tự phát, các cá nhân, tổ chức tự nhận và mạo danh hành nghề cung cấp dịch vụ tư vấn tài chính dưới chuẩn, không bị kiểm soát và xử lý kịp thời đã gây ra những thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế, doanh nghiệp và đặc biệt là gây khủng hoảng, mất niềm tin của người dân vào các sản phẩm tài chính như: trái phiếu, cổ phiếu, bất động sản, bảo hiểm, tín dụng...

Vì lẽ đó, Đề án Hoạch định tài chính cá nhân của VFCA ra đời nhằm mang lại lợi ích cho cộng đồng bằng cách thiết lập, duy trì và thúc đẩy các tiêu chuẩn chuyên nghiệp trong việc hoạch định tài chính cá nhân theo tiêu chuẩn quốc tế. Các hoạt động cốt lõi mà VFCA muốn hướng đến trong thời gian tới đó là phổ cập và phát triển kiến thức về hoạch định tài chính cá nhân; thực hiện khảo sát, nghiên cứu và cung cấp thông tin liên quan đến hoạch định tài chính cá nhân; xuất bản các ấn phẩm liên quan đến hoạch định tài chính cá nhân; trao đổi và kết nối với các tổ chức trong và ngoài nước liên quan đến hoạch định tài chính cá nhân; xây dựng cộng đồng các nhà hoạch định tài chính cá nhân, nâng cao chất lượng và quản lý các kỳ thi cấp chứng chỉ cho các nhà hoạch định tài chính cá nhân; phổ cập kiến thức tài chính và nâng cao dân trí tài chính Việt Nam.

Với mong muốn Đề án được hoàn thiện và khách quan, VFCA đã thiết lập Bản dự thảo về Hoạch định tài chính cá nhân tại Việt Nam để xin ý kiến đóng góp của nhiều đơn vị chuyên môn. Bản dự thảo của VFCA được xây dựng dựa trên khung tiêu chuẩn của Hội đồng chuẩn hóa Hoạch định Tài chính của Hoa Kỳ (FPSB – Financial Planning Standard Boards). Đây là bộ tiêu chuẩn nền tảng để Hiệp hội chuẩn hóa và hướng dẫn thực hiện chương trình đào tạo, kiểm soát quá trình hành nghề hoạch định tài chính các nhân tại Việt Nam theo thông lệ và chuẩn mực quốc tế cho các cá nhân, tổ chức hành nghề hoạch định tài chính cá nhân chuyên nghiệp trên thị trường tài chính Việt Nam.

Bộ tiêu chuẩn Hoạch định tài chính cả nhân bao gồm 4 nhóm tiêu chuẩn. Một là tiêu chuẩn năng lực. Hai là tiêu chuẩn đào tạo. Ba là tiêu chuẩn đạo đức. Bốn là tiêu chuẩn hành nghề.

Nhìn nhận về đề án của VFCA, Ban Kinh tế Trung ương đánh giá cao đề án mà hiệp hội đang triển khai. Đặc biệt, Ban Kinh tế Trung ương cho rằng đề án đang góp phần thực hiện chủ trương “Đẩy mạnh cơ cấu lại các ngành dịch vụ dựa trên nền tảng công nghệ hiện đại, công nghệ số, phát triển các loại dịch vụ mới, xây dựng hệ sinh thái dịch vụ trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm” đã nêu tại Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội trong 10 năm từ năm 2021 - 2030 của Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII.

Thêm vào đó, Ban Kinh tế Trung ương nhận định nếu đề án được triển khai thuận lợi, đây sẽ là bước tiến giúp người dân và doanh nghiệp được tiếp cận và sử dụng an toàn, thuận tiện các sản phẩm, dịch vụ tài chính phù hợp nhu cầu với chi phí hợp lý, do các tổ chức được cấp phép cung ứng một cách có trách nhiệm và bền vững, đúng với tinh thần Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 do Thủ tướng Chính phủ ban hành.

Đồng quan điểm với Ban Kinh tế Trung ương, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cũng cho rằng việc nghiên cứu, xây dựng dự thảo tiêu chuẩn nhà hoạch định tài chính cá nhân tại Việt Nam của VFCA có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ phục vụ khách hàng, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển thị trường tài chính lành mạnh, bền vững.

Đóng góp xây dựng bộ tiêu chuẩn hoạch định tài chính cá nhân, Hiệp hội Ngân hàng nhất trí với dự thảo của hiệp hội, đồng thời đưa thêm một vài góp ý để dự thảo được ban hành phù hợp, khả thi, có tính thuyết phục cao hơn.

Bên cạnh các cơ quan nhà nước, các hiệp hội, VFCA còn xin ý kiến đóng góp của các trường đại học và nhận được phản hồi từ Học viện Ngân hàng và Trường Đại học Văn Lang. Về cơ bản, cả hai đơn vị đều nhất trí, tán thành với các nội dung được nêu, đồng thời đưa ra một số đề xuất ý kiến góp ý với mong muốn giúp đề án tài chính cá nhân của VFCA trở nên hoàn thiện hơn.

Trường Đại học Văn Lang nhìn nhận tại thị trường Việt Nam, những người làm dịch vụ tư vấn tài chính cá nhân đều theo hướng tự phát, dẫn đến nhiều hệ luỵ cho thị trường và làm mất niềm tin ở người sử dụng dịch vụ. Chính vì vậy, Trường Đại học Văn Lang nhận thấy việc xây dựng bộ chuẩn mực về đạo đức hành nghề cũng như những quy định về việc cấp phép chính thức cho những người làm nghề trong lĩnh vực này là rất cần thiết.

Đón nhận các ý kiến đóng góp từ các cơ quan ban ngành cùng nhiều đơn vị chuyên môn, VFCA cho biết trong thời gian tới sẽ tiếp tục mời các chuyên gia ngành tài chính và hoạch định chính sách phát triển kinh tế của đất nước cùng tham gia góp ý, thảo luận, xây dựng và tiếp tục hoàn thiện bộ tiêu chuẩn Hoạch định tài chính cá nhân tại Việt Nam để cùng nâng cao chất lượng dịch vụ tư vấn tài chính, bảo vệ người tiêu dùng tài chính, góp phần thực hiện thắng lợi Quyết định số 149/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.