Kế hoạch biến sa mạc khô hạn nhất thế giới thành vườn rau sạch của Trung Quốc

Nếu không có những hạt cát bị gió thổi bay vào người, Wang Zhixiang có thể sẽ quên mất mình đang làm nông ở sa mạc Taklimakan, sa mạc lớn nhất Trung Quốc và là một trong những vùng khô hạn nhất trên thế giới.

Điều kiện khắc nghiệt ở Taklimakan khiến nơi đây được xem như một “biển tử thần” và việc canh tác trên sa mạc gần như là không thể. Trước kia, những người dân địa phương phải phụ thuộc vào nguồn cung cấp thực phẩm từ các tỉnh khác.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu thuộc Đại học Giao thông Trùng Khánh, Trung Quốc đã đảo ngược được tình thế. Họ nghiên cứu và phát triển một kỹ thuật sáng tạo mới với tên gọi “đất hóa sa mạc”. Nói cách khác, họ đã biến cát sa mạc cằn cỗi thành đất sản xuất, có thể canh tác được với chi phí phải chăng.

Công nghệ “đất hóa sa mạc” đã được cấp bằng sáng chế và áp dụng thành công ở nhiều khu vực tại sa mạc Taklimakan. Các nhà nghiên cứu sử dụng một loại bột nhão làm từ cellulose thực vật với cát và đắp lên bề mặt sa mạc. Kỹ thuật này giúp cát có các đặc tính giống với đất trồng như tính giữ nước, giữ khí và hấp thụ phân bón.

Anh Li Ya, thành viên của nhóm nghiên cứu cho biết: “Chúng tôi bắt đầu thử nghiệm ở sa mạc Ulan Buh thuộc vùng Nội Mông. Ban đầu chúng tôi gieo hạt và khoảng đất trồng này chỉ được tưới nước vài lần, chưa đến 50 m3 nước. Sau đó, cây cối tự phát triển mà không cần đến sự can thiệp của con người, chỉ dựa vào lượng mưa tự nhiên ít ỏi. Khi giẫm lên “đất” ở đây, chúng tôi nhận thấy đất nén rất chặt, khác biệt hoàn toàn so với chất cát sa mạc ban đầu”.

Thành công ban đầu đã giúp công nghệ “đất hóa sa mạc” được lan rộng. Vào năm 2016, một vùng cát có diện tích gấp đôi sân bóng đã được xử lý bằng phương pháp mới này và biến thành một mảnh đất màu mỡ. Các cây trồng như lúa, ngô, cà chua, dưa hấu và hoa hướng dương đều cho năng suất tốt.

Chi phí áp dụng kỹ thuật “đất hóa sa mạc” này là từ 29.850 NDT đến 44.776 NDT trên mỗi ha, số tiền vừa phải, phù hợp với ngân sách của hầu hết người trồng trọt ở đây. Trung Quốc cũng đã áp dụng phương pháp này để trồng cây trên đường cao tốc sa mạc Tarim nhằm hạn chế những tác động của cát sa mạc đến con đường này.

Cuộc sống của người dân ở vùng Nội Mông cũng thay đổi đáng kể. Ông Lương Chấn Kim thuộc Cục Lâm nghiệp và thảo nguyên cho biết: “Chúng tôi đã đạt được mục tiêu cải tạo sa mạc. Tỷ lệ phủ xanh cây bụi đã lên tới 40%, đạt được hiệu quả kiểm soát cát. Giờ đây, cát không còn là mối nguy hại nữa”. Có thể thấy rằng, vùng Nội Mông đã đạt được những thành công nhất định trong việc biến sa mạc mênh mông thành ốc đảo.

Những thử nghiệm thành công đã giúp nhóm nghiên cứu nhận được nhiều giải thưởng quốc tế, trong đó có Giải thưởng Earthshot 2022, giải thưởng môi trường do Hoàng tử William của Vương quốc Anh thành lập, vì những nỗ lực bảo vệ và phục hồi thiên nhiên của họ.