Khi Mỹ cấm TikTok, Trung Quốc sẽ nếm trải 'vị đắng' của chính mình?

Mỹ ép TikTok "bán mình"

Hạ viện Mỹ ngày 13/3 đã thông qua dự luật nhắm vào TikTok với kết quả biểu quyết là 352 phiếu thuận - 65 phiếu chống. Dự luật giờ đây sẽ được chuyển cho Thượng viện Mỹ xem xét

Dự luật yêu cầu công ty ByteDance phải có các biện pháp để từ bỏ quyền kiểm soát ứng dụng TikTok trong vòng 180 ngày, nếu không ứng dụng này sẽ bị cấm khỏi các cửa hàng ứng dụng Apple và Google ở Mỹ.

Nhưng các ứng dụng của Mỹ từ lâu đã bị cấm ở Trung Quốc. Bắc Kinh hiện chặn hầu hết các nền tảng truyền thông xã hội của Mỹ, bao gồm Google, YouTube, X, Instagram, WhatsApp và Facebook, vì họ từ chối tuân theo các quy định của chính phủ Trung Quốc về thu thập dữ liệu và loại nội dung được chia sẻ.

Năm 2010, Google rút khỏi Trung Quốc đại lục sau 4 năm hoạt động tại đây. Vào thời điểm đó, họ cho biết họ không còn sẵn sàng tiếp tục kiểm duyệt kết quả trên Google.cn, với lý do các vụ hack có nguồn gốc từ Trung Quốc và các công ty khác của Mỹ.

Hơn 10 năm sau cuộc rút lui “rùm beng” đó, tình thế giờ đã khác, hoàn cảnh cũng không hoàn toàn giống nhau.

Trọng tâm hiện đang đổ dồn vào Thượng viện Mỹ, nơi nhiều nhà lập pháp cho biết họ vẫn đang đánh giá dự luật. Tổng thống Joe Biden cho biết ông sẽ ký dự luật nếu nó được đặt trên bàn làm việc của ông.

Các quan chức và nhà lập pháp Mỹ từ lâu đã bày tỏ lo ngại về những rủi ro an ninh quốc gia tiềm ẩn của TikTok, bao gồm cả việc ứng dụng này có thể chia sẻ dữ liệu với chính phủ Trung Quốc hoặc thao túng nội dung hiển thị trên nền tảng này. Nhưng TikTok đã bác bỏ những tuyên bố này.

Phản ứng của Bắc Kinh

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Văn Bân cho biết trong cuộc họp báo ngày 14/3 rằng: “Dự luật được Hạ viện Mỹ thông qua đặt Mỹ ở phía đối diện với nguyên tắc cạnh tranh công bằng và các quy tắc kinh tế và thương mại quốc tế”.

Bộ Thương mại Trung Quốc cũng cam kết rằng nước này sẽ thực hiện “tất cả các biện pháp cần thiết” để bảo vệ lợi ích của mình liên quan đến TikTok.

Chính phủ Trung Quốc cho biết họ phản đối mạnh mẽ việc ép buộc bán TikTok và họ có đủ khả năng pháp lý để làm điều đó. Họ coi công nghệ của TikTok là có giá trị cao và đã thực hiện các bước kể từ năm 2020 để đảm bảo có thể phủ quyết bất kỳ giao dịch mua bán nào của ByteDance.

Trước đó, vào tháng 8/2020, sau nỗ lực của chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm buộc bán TikTok, Bắc Kinh đã sửa đổi các quy tắc kiểm soát xuất khẩu của mình để bao trùm nhiều loại công nghệ mà họ cho là nhạy cảm, bao gồm cả công nghệ có vẻ tương tự như các dịch vụ đề xuất thông tin được cá nhân hóa của TikTok.

Nhiều năm sau, vào tháng 3/2023, một phát ngôn viên của Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết trong phản hồi trực tiếp đầu tiên của chính phủ về vấn đề này rằng Trung Quốc sẽ phản đối bất kỳ hành động ép buộc bán TikTok nào, vì việc bán hoặc thoái vốn ứng dụng này sẽ liên quan đến việc xuất khẩu công nghệ và phải được sự chấp thuận của chính phủ Trung Quốc. Bắc Kinh đã không đưa ra bất kỳ thay đổi nào đối với quan điểm này kể từ đó.

Các thuật toán của TikTok được cho là chìa khóa thành công của ứng dụng. Các thuật toán đưa ra đề xuất dựa trên hành vi của người dùng, từ đó đưa ra những video mà họ thực sự thích và muốn xem.

Ông Winston Ma, giáo sư phụ trợ tại Trường Luật Đại học New York, cho biết: “Viên ngọc quý của TikTok, các thuật toán AI của nó, sẽ đưa công ty vào một cuộc chiến pháp lý”. Ông nói thêm rằng ByteDance phải tuân theo luật pháp Trung Quốc yêu cầu công ty này phải có sự chấp thuận của Bắc Kinh trước khi bán công nghệ tiên tiến.

Theo Silvers, TikTok có thể đang tìm kiếm một “trung gian” để cố gắng đáp ứng các yêu cầu của Mỹ về quyền sở hữu, nhưng không rõ liệu những lo ngại của người Mỹ có thể được xoa dịu bằng sự thay đổi về mặt thẩm mỹ hay không.

Ông cho biết sự việc này có thể làm xấu đi mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington, vốn đang sa lầy vào cuộc chiến leo thang về quyền tiếp cận công nghệ tiên tiến như chip máy tính và AI.

Chỉ là màn khởi đầu?

Theo ông Alex Capri, nhà nghiên cứu tại Hinrich Foundation và là giảng viên tại Trường Kinh doanh Đại học Quốc gia Singapore, nếu TikTok cuối cùng bị cấm, nhiều ứng dụng do Trung Quốc sở hữu ở Mỹ có thể nằm trong danh sách tiếp theo.

“Động thái mới nhất này với TikTok nhấn mạnh sự cần thiết của một khung pháp lý mạnh mẽ hơn nhiều ở Mỹ để giải quyết các vấn đề tồn tại do công nghệ lớn gây ra nói chung”, ông Alex cho hay.

Các ứng dụng của các nhà phát triển Trung Quốc phổ biến trên App Store Mỹ hoặc Google Play bao gồm các nhà bán lẻ bình dân Temu và Shein, cũng như ứng dụng chỉnh sửa video dạng ngắn Capcut, cũng thuộc sở hữu của ByteDance.

Trên trang mạng xã hội Weibo của Trung Quốc, các hashtag liên quan đến TikTok có khả năng bị cấm ở Mỹ đang trở thành xu hướng vào ngày 14/3, tạo ra 78 triệu lượt xem và hàng nghìn bài đăng thảo luận.

Một số nhà bình luận trực tuyến kêu gọi Bắc Kinh trả đũa bằng cách có hành động chống lại các công ty Mỹ hoạt động tại Trung Quốc.

Xem thêm >> Mỹ tìm cách buộc TikTok ‘bán mình’, Trung Quốc cảnh báo 'phản tác dụng'