Khống chế sở hữu 10%: Chỉ là trên hồ sơ, khó chặn ông chủ giấu mặt chi phối ngân hàng
Minh Dũng -
19/01/2024 11:55 (GMT+7)
(VNF) - Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) đã được bổ sung nhiều quy định ngăn sở hữu chéo, chống thao túng, lũng đoạn ngân hàng. Tuy nhiên, nhiều ý kiến vẫn hết sức băn khoăn.
Nhiều quy định chặn sở hữu chéo, thao túng ngân hàng
Sở hữu chéo - chi phối - thao túng tổ chức tín dụng (TCTD) là vấn đề nhức nhối hiện nay. Sau sự cố rúng động tại hệ thống Ngân hàng SCB, vấn đề sở hữu chéo và thao túng ngân hàng lại trở nên cấp thiết. Quy định thế nào để ngăn chặn tình trạng này là vấn đề được nhiều người quan tâm.
Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua đã bổ sung nhiều quy định nhằm ngăn chặn tình trạng này.
Trước câu hỏi Luật thông qua sẽ giúp ngăn chặn tiêu cực như SCB thế nào, bà Phạm Thị Hồng Yến, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, cho hay: "Luật đã đưa ra các giải pháp, van khóa để đảm bảo những điểm hạn chế, tồn tại trong thời gian qua được giải quyết".
Cụ thể, Luật bổ sung quy định về tổ chức quản trị điều hành, quản trị rủi ro để ngân hàng tiếp cận tốt với quản trị doanh nghiệp; các quy định về kiểm tra, kiểm soát nội bộ tổ chức tín dụng, nhất là quyền hạn của người quản lý, người điều hành, tổng giám đốc, tăng số lượng ban kiểm soát tại ngân hàng thương mại nhất là kiểm soát, kiểm toán nội bộ; sửa đổi, bổ sung quy định về các trường hợp không cùng đảm nhiệm, chức vụ theo hướng người quản lý, điều hành của TCTD không được đồng thời là người quản lý, điều hành tại doanh nghiệp khác, trừ một số trường hợp đặc thù.
Đồng thời, Luật bổ sung nguyên tắc đối với các vấn đề quan trọng, thành viên hội đồng quản trị không được ủy quyền cho người khác tham dự cuộc họp hội đồng quản trị để quyết định các nội dung này, tránh trường hợp lợi dụng việc ủy quyền để vô hiệu hóa hoạt động của Hội đồng quản trị; bổ sung trường hợp TCTD, công ty con của TCTD không được góp vốn, mua cổ phần của doanh nghiệp, TCTD khác là người có liên quan của cổ đông lớn, thành viên góp vốn của TCTD đó.
Bên cạnh đó, để hạn chế sở hữu chéo, thao túng tổ chức tín dụng, Luật cũng điều chỉnh quy định về giảm tỷ lệ sở hữu với tổ chức, cá nhân và người liên quan (trừ quỹ tín dụng nhân dân); giảm giới han tín dụng để cho phép các tổ chức tín dụng nâng cao năng lực theo lộ trình. Quy định công khai thông tin với cổ đông sở hữu từ 1% vốn điều lệ trở lên cũng được bổ sung, giúp tăng tối đa tính minh bạch thông tin liên quan tới sở hữu tổ chức tín dụng.
Thêm nữa, các quy định về tài chính, báo cáo tài chính (vốn, doanh thu, chi phí, lãi phải thu), dự phòng rủi ro… cũng được bổ sung nhằm đảm bảo năng lực cạnh tranh, tổ chức tín dụng phát triển bền vững, phù hợp chuẩn mực quốc tế về tài chính, kế toán.
Với các biện pháp can thiệp sớm, cho vay đặc biệt, bà Yến thông tin, quy định tại Luật được xây dựng trên cơ sở tính tự chịu trách nhiệm của các tổ chức, như tổ chức tín dụng phải xây dựng phương án khắc phục trong trường hợp ở diện bị can thiệp sớm… để rủi ro mỗi ngân hàng không ảnh hưởng tới an toàn hệ thống.
Vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều
Tuy nhiên, trước khi Quốc hội thông qua Luật Các Tổ chức tín dụng (sửa đổi), có nhiều ý kiến khác nhau về vấn đề chống sở hữu chéo, thao túng ngân hàng.
Nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng siết tỷ lệ sở hữu khó ngăn chặn sở hữu chéo. Cốt lõi trong hạn chế sở hữu chéo là phải giám sát và theo dõi đối với chủ ngân hàng và các cổ đông, để kịp thời phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng cấp tín dụng, rút ruột ngân hàng như thực tế vừa diễn ra.
Đại biểu Đoàn Thị Lê An (Cao Bằng) cho rằng, việc điều chỉnh tỷ lệ sở hữu với tổ chức và tổ chức và người liên quan (từ 15% xuống 10% và từ 20% xuống 15%) không có nhiều ý nghĩa để hạn chế sở hữu chéo. Điều này chỉ kiểm soát được về mặt hồ sơ, không kiểm soát được thực tế.
“Việc khống chế tỷ lệ không quan trọng bằng việc giám sát thực thi quy định, chưa nói đến việc có thể tạo ra rào cản ngăn cản dòng vốn ngoại chảy vào hệ thống ngân hàng. Những trường hợp sai phạm vừa qua cho thấy, tỷ lệ sở hữu thực sự của những chủ thể này cao hơn rất nhiều so với quy định thông qua các công ty con, công ty liên kết hoặc các cá nhân đứng tên đó”, đại biểu An khẳng định.
Còn đại biểu Võ Mạnh Sơn (Thanh Hóa) cho rằng, tỷ lệ sở hữu của cá nhân, tổ chức hiện nay (5% và 15%) là thấp so với nhiều nước và con số này không phải là nguyên nhân gây mất an toàn hệ thống. Do đó, giảm tỷ lệ này chưa phải là giải pháp phù hợp.
Theo phân tích của các đại biểu, các cổ đông lớn không chỉ đầu tư tiền bạc mà còn mang công nghệ, quản trị hỗ trợ hoạt động ngân hàng, tỷ lệ sở hữu quá thấp sẽ khiến các cổ đông không gắn bó với kinh doanh ngân hàng.
Kể cả khi áp dụng những quy định dự thảo Luật Các TCTD sửa đổi, vẫn khó có thể xử lý triệt để vấn đề này khi có rất nhiều chiêu trò, biến tướng. Đơn cử, các ông/bà chủ ngân hàng thể sẽ lách quy định về tỷ lệ sở hữu bằng cách tạo ra các doanh nghiệp sân sau và dùng tài sản góp vốn để đi vay có đảm bảo trên thị trường tài chính.
Các chuyên gia cho biết tình trạng sở hữu chéo ngân hàng ở Việt Nam gần đây đã có những thay đổi theo hướng phức tạp hơn, tức không chỉ cho vay với hệ thống các doanh nghiệp thân hữu hay những doanh nghiệp sân sau của giới chủ ngân hàng, mà còn cho vay với người liên quan bên trong ngân hàng.
Bản chất của sở hữu chéo ngân hàng tại Việt Nam dường như khác với khái niệm sở hữu chéo trên thế giới. Đó là giới chủ đứng sau chi phối và nắm quyền kiểm soát, cho vay thân hữu trong một hệ sinh thái.
Trên nghị trường Quốc hội, từng có đại biểu đã phát biểu “các ông/bà chủ đứng sau ngân hàng chi phối ai cũng biết nhưng không thể điểm mặt, vì không có chứng cứ”.
Theo TS. Hồ Quốc Tuấn - giảng viên Đại học Bristol (Anh) - trung gian để đẩy dòng vốn cho vay đó vào những công ty liên quan đến giới chủ đích thực của ngân hàng, với minh chứng rõ nhất là hoạt động phát hành trái phiếu thời gian qua.
Còn TS Lê Đạt Chí, Trường Đại học Kinh tế TP.HCM, cho rằng sở hữu chéo không phải mới. Nhưng hiện vấn đề đáng lo ngại trên thị trường tài chính khi các công ty con liên quan đến các thành viên hội đồng quản trị đi vay tại ngân hàng.
“Các doanh nghiệp ‘sân sau’ rất khó để điều tra và kiểm soát nên điều khoản trong Luật Các Tổ chức tín dụng sửa đổi về việc giới hạn cho vay các công ty liên kết của ‘ông chủ’ ngân hàng cũng không có nhiều tác dụng”, ông Chí nhìn nhận.
Tương tự, TS Hồ Quốc Tuấn đánh giá, rất khó để xử lý hoàn toàn vấn đề sở hữu chéo tại ngân hàng. Ngay cả việc đưa thành viên độc lập vào HĐQT các ngân hàng, nếu không có đủ chuyên môn cũng sẽ dễ dàng bị qua mặt.
Ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhận định, để ngăn chặn sở hữu chéo, một biện pháp là không đủ, mà cần nhiều giải pháp đồng bộ. Như trường hợp SCB, bà Trương Mỹ Lan chỉ sở hữu gần 5% trên giấy tờ, song mượn danh người này, người kia sở hữu thực tế trên 90%. Do đó, quy định trong luật không đủ, mà quan trọng là công tác thực thi pháp luật, tăng cường giám sát hoạt động của các tổ chức tín dụng.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, để bảo đảm hiệu quả trong thực thi quy định pháp luật, bên cạnh những quy định cụ thể tại luật, Chính phủ cần chỉ đạo tăng cường hiệu quả công tác thanh tra, giám sát ngân hàng, sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, trong đó có sự tăng cường trao đổi, phối hợp quản lý giữa các bộ, ngành, nhằm kịp thời phát hiện những hành vi cố tình “lách” các quy định về sở hữu cổ phần, về người có liên quan, hoặc xác định các quan hệ giữa cổ đông lớn của tổ chức tín dụng với các doanh nghiệp “sân sau”.
(VNF) - Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đề xuất các ngân hàng không được thu giữ tài sản bảo đảm (TSĐB) bằng các biện pháp 'trái đạo đức xã hội'. Quy định này khiến nhiều nhà băng băn khoăn, lo ngại.
(VNF) - Sau khi Vietcombank chốt ngày phát hành thêm hơn 2,76 tỷ cổ phiếu để trả cổ tức bằng cổ phiếu với tỷ lệ cao kỷ lục 49,5%, VietinBank cũng trình phương án chia cổ tức bằng cổ phiếu tỷ lệ 44,64% nhằm tăng vốn điều lệ lên 77.671 tỷ đồng.
(VNF) - Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 21/CĐ-TTg ngày 4/3/2025 và chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước, Agribank đã khẩn trương ban hành văn bản yêu cầu các chi nhánh trong toàn hệ thống đẩy mạnh cung ứng vốn tín dụng cho vay sản xuất, kinh doanh lúa gạo.
(VNF) - Ngoài một số lợi ích và miễn trừ từ NHNN, Vietcombank, HDBank, MB và VPBank còn được hỗ trợ thanh khoản từ các khoản vay tái cấp vốn với lãi suất thấp sau khi nhận chuyển giao bắt buộc các ngân hàng yếu kém.
(VNF) - Cuộc đua tăng vốn điều lệ của các ngân hàng sôi động ngay từ đầu năm 2025. Tuy nhiên, quá trình tăng vốn của nhiều nhà băng gặp không ít thách thức.
(VNF) - Nhằm mang đến giải pháp tài chính an toàn và sinh lời vượt trội dành riêng cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động nghỉ việc theo Nghị định 178/2024/NĐ-CP, BIDV triển khai gói sản phẩm “Tiền gửi an vui - Sinh lời bền vững” với nhiều ưu đãi hấp dẫn về tài chính và chăm sóc sức khỏe cho khách hàng. Chương trình áp dụng từ ngày 1/3/2025 đến hết ngày 31/12/2025.
(VNF) - Việc mở thẻ tín dụng đang trở nên dễ dàng hơn khi nhiều ngân hàng xét duyệt dựa trên hành vi chi tiêu thay vì yêu cầu chứng minh thu nhập. Tuy nhiên, cách tiếp cận này cũng đặt ra lo ngại về khả năng kiểm soát rủi ro và nguy cơ gia tăng nợ xấu.
(VNF) - Thủ tướng yêu cầu NHNN chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan theo dõi sát diễn biến lãi suất, thực hiện các giải pháp để tiếp tục giảm mặt bằng lãi suất cho vay.
(VNF) - Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 2/2025 nêu rõ, NHNN cần đẩy mạnh hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra, nhất là các ngân hàng thương mại cổ phần có “sân sau” là các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp bất động sản.
(VNF) - Việc những cái tên cũ biến mất sau khi các ngân hàng "thay tên, đổi hiệu" đồng nghĩa với một giai đoạn lịch sử đã khép lại, nhường chỗ cho những định hướng mới, phù hợp hơn với thời đại.
(VNF) - NHNN phát tín hiệu về việc kéo giảm lãi suất đi xuống. Trong khi đó, nhiều ngân hàng có kế hoạch phát hành cổ phiếu trả cổ tức cho cổ đông với tỷ lệ cao. Đây là những thông tin đáng chú ý trong lĩnh vực ngân hàng tuần qua.
(VNF) - Theo đại diện Bộ Công an, việc xây dựng dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân là hết sức cần thiết nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ dữ liệu cá nhân; ngăn chặn các hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân.
(VNF) - Ông Lê Quang Vinh - Phó Tổng Giám đốc phụ trách Ban điều hành Vietcombank - được bổ nhiệm làm Thành viên HĐQT nhiệm kỳ 2023 – 2028 kiêm Tổng Giám đốc từ ngày 7/3/2025, sau hơn 2 thập kỷ công tác tại nhà băng này.
(VNF) - ĐHĐCĐ bất thường Vietcombank bầu bổ sung ông Lê Quang Vinh – Phó
tổng giám đốc phụ trách ban điều làm thành viên HĐQT nhiệm kỳ 2023 -
2028, đồng thời miễn nhiệm với ông Nguyễn Mỹ Hào, người đã nghỉ hưu theo
chế độ từ ngày 1/11/2024. Với các quyết định trên, HĐQT Vietcombank hiện
vẫn có 9 thành viên.
(VNF) - VPBank vừa cho ra mắt gói giải pháp tài chính Sport Combo cùng tính năng NEO Health giúp khách hàng trải nghiệm dịch vụ tài chính thông minh, đồng thời theo dõi quá trình rèn luyện sức khỏe ngay trên app VPBank NEO và nhận thêm ưu đãi dựa trên thành tích tập luyện thể thao.
(VNF) - Ngày 6/3/2025, Ngân hàng TMCP Nam Á (Nam A Bank, HoSE: NAB) công bố báo cáo tài chính năm 2024 đã được kiểm toán độc lập, trong đó các số liệu tài chính hầu như không thay đổi so với báo cáo tự lập trước đó.
(VNF) - Những lợi ích mà AI mang lại cho các ngân hàng là điều không thể phủ nhận. Song, theo ông Từ Tiến Phát, Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB), để có thể hái được trái ngọt, các ngân hàng sẽ phải vượt qua nhiều thách thức và sẽ rất lãng phí nếu như đầu tư lớn cho hạ tầng, mô hình và nhân sự AI chỉ để ‘làm đẹp hồ sơ’.
(VNF) - NHNN yêu cầu các ngân hàng thương mại chủ động cân đối nguồn vốn, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn vay của người dân, doanh nghiệp sản xuất, chế biến, thu mua, tạm trữ, tiêu thụ (trong nước, xuất khẩu) lúa, gạo trong năm 2025, nhất là ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
(VNF) - Theo đại diện S&P Global Ratings, việc tăng tín dụng quá nhanh trong khi các ngân hàng chưa có các biện pháp bổ sung vốn phù hợp sẽ khiến chất lượng tài sản của hệ thống ngân hàng sẽ bị ảnh hưởng.
(VNF) - Ngày 4/3/2025, Ngân hàng Lộc Phát (LPBank) chính thức ra mắt giao diện website mới tại địa chỉ https://lpbank.com.vn/ với thiết kế hiện đại, thân thiện và tối ưu hóa trải nghiệm người dùng. Đây là một bước tiến quan trọng trong chiến lược chuyển đổi số của LPBank, nhằm mang đến cho khách hàng những trải nghiệm ngân hàng trực tuyến tốt nhất.
(VNF) - Ông Nguyễn Hoàng Linh vừa được tái bổ nhiệm giữ chức Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB) giai đoạn 2025 - 2030. Trước đó, ông Linh được bổ nhiệm vị trí tổng giám đốc MSB giai đoạn 2020 - 2025.
(VNF) - Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết có 8 ngân hàng tăng lãi suất huy động trong đầu năm song đến nay phần lớn các ngân hàng đều đã giảm lãi suất huy động theo định hướng của NHNN và Thủ tướng.
(VNF) - Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đề xuất các ngân hàng không được thu giữ tài sản bảo đảm (TSĐB) bằng các biện pháp 'trái đạo đức xã hội'. Quy định này khiến nhiều nhà băng băn khoăn, lo ngại.
(VNF) - Dự án VSIP Hà Tĩnh có tổng mức đầu tư giai đoạn 1 là hơn 1.555 tỷ đồng, sau gần 1 năm khởi công, công trường thi công rất ảm đạm. Có thời gian dài dự án dường như bất động…