Khu thương mại tự do Đà Nẵng: Phải lớn, mở và theo chuẩn quốc tế

Không nên vội vàng

Theo kế hoạch, sau khi Nghị quyết được Quốc hội thông qua, Đà Nẵng sẽ triển khai xây dựng hồ sơ đề nghị thành lập Khu thương mại tự do, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trong đó, xác định cụ thể vị trí, ranh giới và chức năng cụ thể của từng khu chức năng trong Khu thương mại tự do, đồng thời tham mưu bổ sung chức năng nhiệm vụ cho đơn vị quản lý là Ban quản lý Khu công nghệ cao và Khu công nghiệp Đà Nẵng.

Thành phố cũng xúc tiến các hoạt động kêu gọi nhà đầu tư; tham mưu đầu tư hoặc hỗ trợ đầu tư xây dựng công trình kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội trong và ngoài Khu thương mại tự do Đà Nẵng để thúc đẩy việc hình thành và phát triển hoạt động sản xuất, kinh doanh…

Khu thương mại tự do Đà Nẵng được đề xuất thí điểm với quy mô nhỏ, khoảng 10km2, tương đương với các Khu thương mại tự do của Singapore.

Vừa qua, Đà Nẵng đã khảo sát và đề xuất 4 vị trí thành lập Khu thương mại tự do. Vị trí 1 dự kiến hình thành Khu logistics và sản xuất (khoảng 536ha, phía Tây đường tránh Nam hầm Hải Vân đến hết thôn Trường Định).

Vị trí 2 dự kiến hình thành Khu sản xuất (khoảng 53ha tại khu vực Khu Công nghệ cao mở rộng, thuộc xã Hòa Ninh). Vị trí 3 dự kiến hình thành Khu thương mại dịch vụ (khoảng 132ha, tại khu vực được định hướng là Khu phi thuế quan, thuộc xã Hòa Nhơn).

Vị trí 4 là khu vực lấn biển (khoảng 250ha đến 1.000ha tại Vịnh Đà Nẵng). Khu vực này cách bờ biển dọc tuyến đường Nguyễn Tất Thành khoảng 1km trong khu vực có độ sâu khoảng từ 7,2-11m, chưa được định hướng trong quy hoạch xây dựng.

PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho hay, mô hình khu thương mại tự do thế giới đã có từ lâu và đang làm tốt. Đà Nẵng muốn làm tốt thì không chỉ tiếp thu cái đã có xưa nay mà phải chú ý đến cái mới để cạnh tranh.

“Chưa rõ mô hình của Đà Nẵng thế nào nên khó nói nhưng tinh thần chung là thế giới nhiều cái mới rồi, đặc biệt Trung Quốc đi sau nhưng họ lập những khu thương mại tự do khá hiệu quả. Vì vậy nên nghiên cứu kinh nghiệm của họ nhiều hơn”, PGS.TS Trần Đình Thiên nói.

Bên cạnh đó, PGS.TS Trần Đình Thiên cũng cho rằng, quy mô Khu thương mại tự do Đà Nẵng phải đủ lớn. Khu thương mại tự do không phải là khu công nghiệp nhưng có công nghiệp, có logistics, gắn với sân bay, gắn với cảng biển, mới phát huy hết công năng. Đà Nẵng đã có sân bay, cảng biển thì khu thương mại tự do phải nối được cả sân bay và cảng biển, quy mô đủ lớn. Nếu chỉ làm một chỗ để bán hàng phi thuế quan là không phù hợp, không đáp ứng với yêu cầu hiện đại.

“Đà Nẵng phải nghiên cứu kỹ và tham khảo thêm kinh nghiệm của các nước gần kề cả về mặt thời gian, điều kiện cạnh tranh chứ không nên vội vàng. Đà Nẵng quy mô đã bé rồi mà làm bé thì không có ý nghĩa gì”, PGS. TS Trần Đình Thiên lưu ý.

Khu thương mại tự do phải “mở”

Ông Trần Thoang, Giám đốc Công ty tư vấn chiến lược CT Strategies Việt Nam cho hay, Đà Nẵng đi sau các nước thì phải “mở” hơn các nước. Tức là ưu đãi hơn các nước, làm bằng các nước thì sẽ thua họ.

“Mở” hơn các nước đó là miễn thuế hải quan, thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế thu nhập cá nhân... Tiếp đến là thủ tục hành chính phải tối giản và cơ chế một cửa giải quyết mọi vấn đề đều nằm trong khu thương mại tự do, Ban quản lý phải đủ trình độ để giải quyết về đề này.

Bên cạnh đó, khu thương mại tự do thì phải tự do. Tức là trong khu thương mại tự do được tự do mua bán với nhau.

“Công ty A thiếu cái vít thì qua công ty B mua, công ty B thiếu bản lề thì qua công ty C mua. Tự do mua bán không mở tờ khai hải quan gì hết. Hải quan quản lý theo hướng tối giản, bởi xung quanh đã có hàng rào chính lớn, bao quanh hết rồi. Hải quan ngồi chỗ cổng ra vào hàng rào thì không có lý do gì quản lý từng doanh nghiệp trong đó cả. Giống như một quốc gia nhỏ nằm trong một quốc gia lớn vậy”, ông Thoang nói.

Ông Thoang cũng cho rằng, Đà Nẵng phải làm theo cơ chế thật sự vượt trội nhưng phải theo chuẩn mực thế giới, nếu làm không đúng chuẩn mực thế giới họ không đến đầu tư. Nếu quản lý chặt quá họ không đến. Nếu quản lý lỏng quá, họ lợi dụng sản xuất hàng giả, hàng kém chất lượng… thì rất nguy hiểm.

Vì vậy phải có cơ chế đặc thù, trình quốc hội phê duyệt và áp dụng. Trong đó có những quy trình chuẩn cho hải quan, quy trình chuẩn cho ban quản lý, quy trình chuẩn cho cảng vụ…

Theo Giám đốc Công ty tư vấn chiến lược CT Strategies Việt Nam, việc xây dựng mô hình khu thương mại tự do không thể bê nguyên mô hình của nước khác để áp dụng cho mình bởi vì thể chế, chính sách, con người ở mỗi nước là khác nhau. Đà Nẵng không thể áp dụng như Trung Quốc, Hàn Quốc hay như Singafore. Vì vậy Đà Nẵng nên thuê tư vấn lập quy hoạch khu thương mại tự do để bảo đảm tính khả thi.