Khủng hoảng lương thực: Toàn cầu lo thiếu gạo, cà chua tăng giá 3,5 lần, hành củ đắt kỷ lục
Mai Lý -
03/08/2023 22:58 (GMT+7)
(VNF) - Liên tiếp những cú sốc như chiến sự Nga - Ukraine, đại dịch Covid-19 hay biến đổi khí hậu đã khiến an ninh lương thực toàn cầu rơi vào tình trạng đáng báo động.
Chuyện gì đang xảy ra?
Mới đây, Ấn Độ ra lệnh hạn chế xuất khẩu gạo trắng cùng cám gạo đã tách dầu nhằm ổn định giá bán lẻ trong nước. Theo sau Ấn Độ, hai quốc gia khác là Nga và Dubai cũng đã thông báo ngừng xuất khẩu gạo ra nước ngoài.
Kể từ tháng 12 năm ngoái, đã có tới 19 quốc gia áp đặt lệnh cấm xuất khẩu lương thực và 8 quốc gia áp dụng các biện pháp hạn chế xuất khẩu, theo thống kê của Ngân hàng Thế giới.
Cùng với đó, Nga đưa ra quyết định rút khỏi Thỏa thuận Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen khiến giá lúa mì, ngô và đậu tương cũng tăng lên đáng kể. Liên tiếp các “đòn đau” đã khiến thị trường giá gạo toàn cầu “nhảy múa”. Giá gạo xuất khẩu của Thái Lan đạt mức 605 - 610 USD/tấn, mức cao nhất trong vòng 11 năm trở lại đây của gạo Thái Lan.
Giá gạo liên tục leo thang trong thời gian qua.
Người dân tại nhiều quốc gia còn phải xếp hàng để có thể mua được lượng gạo giới hạn nhằm đề phòng nguồn cung khan hiếm và giá gạo bị đẩy lên cao hơn nữa trong thời gian tới. Từ Ấn Độ, đến Mỹ, Canada, người dân đều đứng ngồi không yên, lo lắng vì có thể thiếu gạo.
Nhiều mặt hàng lương thực khác như cà chua, hành củ,…cũng đang trong tình trạng khan hiếm. Tại Ấn Độ, quốc gia sản xuất cà chua lớn thứ 2 thế giới, đã chứng kiến giá cà chua tăng hơn 341% so với cùng kỳ năm ngoái. Thậm chí, tại New Delhi, giá cà chua bán lẻ còn đắt hơn giá xăng khi chạm mức 2,2 USD/kg, tăng hơn 700% so với hồi đầu năm.
Giá cà chua tăng chóng mặt khiến người tiêu dùng phải tìm kiếm các lựa chọn thay thế cà chua tươi. Các nhà hàng của chuỗi đồ ăn nhanh McDonald’s còn quyết định bỏ cà chua ra khỏi món bánh burger và món cuốn trong thực đơn của mình tại nhiều nơi ở Ấn Độ. Nhiều người dân buộc phải sang các nước láng giềng để mua cà chua tươi với giá thành thấp hơn.
Nhiều người dân Ấn Độ phải ra nước ngoài để mua cà chua.
Tại Philippines, hành củ đã trở thành “biểu tượng xa xỉ” khi giá bán của mặt hàng này đã chạm mức cao nhất trong vòng 14 năm qua. Trong tháng 5/2023, giá hành tím và hành tây tại Philippines lần lượt là 11,7 USD/kg và 10,81 USD/kg. Mức giá này cao gấp 3 lần giá thịt gà và cao hơn 30% so với giá thịt bò.
Theo Ngân hàng thế giới, giá lương thực trung bình trên toàn cầu đã chạm mốc cao kỷ lục trong một thập kỷ qua. Khoảng 4 trên 5 các quốc gia có thu nhập thấp và hơn 90% các quốc gia có thu nhập trung bình đang phải chứng kiến giá lương thực hàng năm tăng hơn 5% trong những tháng đầu năm 2023.
Chương trình Lương thực Thế giới của Liên hợp quốc (WFP) nhận định thế giới đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng lương thực với “quy mô chưa từng có và lớn nhất trong lịch sử hiện đại”.
Những quốc gia có tỷ lệ lạm phát giá lương thực cao nhất thế giới.
Nhiều quốc gia đang trải qua tình trạng lạm phát giá lương thực, điển hình là Zimbabwe với mức tăng 285%. Ở các quốc gia khác như Venezuela hay Lebanon, mức tăng giá lương thực lần lượt là 158% và 143%. Giá lương thực tăng tới hơn 60% tại 5 quốc gia Trung Đông. Cuộc khủng hoảng an ninh lương thực ngày càng trầm trọng hơn khiến nhiều gia đình hiện chỉ có đủ tiền mua được khoảng ¼ khẩu phần lương thực so với trước đây.
Vì đâu nên nỗi?
Theo Global Citizen, nhân tố lớn nhất làm tồi tệ thêm cuộc khủng hoảng an ninh lương thực toàn cầu chính là chiến sự Nga – Ukraine. Các lệnh hạn chế và động thái “trả đũa” của các bên liên quan đến chiến sự Nga – Ukraine đã gây ra hiệu ứng dây chuyền, làm tăng giá lúa mì, ngũ cốc và phân bón, ảnh hưởng không nhỏ đến phần còn lại của thế giới.
Nga và Ukraine cung cấp gần 1/3 lượng lúa mì, lúa mạch và hơn 70% dầu hướng dương của thế giới. Nga cũng là quốc gia sản xuất phân bón lớn nhất toàn cầu. Tất cả những yếu tố này đã làm cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết.
Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu cũng là tác nhân khiến an ninh lương thực toàn cầu bị đe dọa. Các hiện tượng khí hậu cực đoan như hạn hán, mưa lũ xảy ra thường xuyên trên diện rộng khiến ngành nông nghiệp của nhiều quốc gia bị “tổn thương”.
Hạn hán khiến nông nghiệp của nhiều nước chịu tổn thất nặng nề.
Hạn hán và mưa lũ ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất lương thực, khiến năng suất cây trồng và sản lượng thấp hơn. Vào tháng 12/2022, Argentina đã chịu mức thiệt hại ước tính lên tới 10,4 tỷ USD do hạn hán làm sản lượng của các loại cây trồng như lúa mì, đậu tương và ngô sụt giảm nghiêm trọng. Phần lớn diện tích đất nông nghiệp bị tàn phá nghiêm trọng với năng suất sản xuất ở mức thấp nhất trong vòng 7 năm qua.
Tại Trung Quốc, hạn hán gia tăng cũng khiến sản lượng ngô, lúa mì và gạo giảm 8% vào năm 2030, theo nghiên cứu của Bộ Nông nghiệp Trung Quốc. Ở Brazil, lượng mưa tại khu vực phía Nam và Đông Nam ở mức thấp nhất trong vòng 90 năm qua đã khiến sản lượng ngũ cốc niên vụ 2021 – 2022 giảm tới 10 triệu tấn.
Ngoài ra, các yếu tố khác như đại dịch Covid-19, lạm phát gia tăng cũng khiến tình trạng mất an ninh lương thực diễn ra nhanh hơn.
Hành động của các quốc gia
Để ngăn chặn tình hình ngày càng trở nên tồi tệ hơn, nhiều quốc gia đã đưa ra hàng loạt biện pháp cấp thiết. Kể từ tháng 2, chính phủ Mỹ đã cam kết hỗ trợ nhân đạo 8,2 tỷ USD và viện trợ phát triển 2,9 tỷ USD để giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực thế giới. Ngoài ra, Mỹ còn có kế hoạch đầu tư hơn 11 tỷ USD trên toàn thế giới trong 5 năm tới để đảm bảo mục tiêu sản xuất nông nghiệp bền vững.
An ninh lương thực là mối quan tâm hàng đầu của nhiều quốc gia.
Ủy ban châu Âu cũng đã đề xuất một loạt các hành động ngắn hạn và trung hạn để tăng cường an ninh lương thực toàn cầu cũng như hỗ trợ người nông dân và người tiêu dùng ở EU. Trong khi đó, Ấn Độ đang thúc đẩy canh tác tự nhiên cũng như đưa công nghệ hiện đại hơn vào sản xuất nông nghiệp.
An ninh lương thực cũng trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu của chính quyền Bắc Kinh. Quốc gia này đã áp dụng nhiều tiến bộ về công nghệ và phương thức canh tác cũng như các chính sách tái thiết khu vực nông thôn để đảm bảo an ninh lương thực. Đi cùng với đó, Liên hợp quốc cũng lên tiếng kêu gọi Nga quay trở lại với thỏa thuận ngũ cốc biển Đen, giúp nguồn cung lương thực không bị gián đoạn.
Những nỗ lực giải quyết vấn đề an ninh lương thực cần phải được tăng cường khẩn cấp và trở thành mối ưu tiên hàng đầu trong bối cảnh hiện nay. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất vẫn là sự hợp tác quốc tế để không có quốc gia nào bị bỏ lại phía sau trong cuộc chiến chống khủng hoảng lương thực toàn cầu.
(VNF) - Chính phủ Trung Quốc đã hứa sẽ trợ cấp chăm sóc trẻ em, tăng lương và chế độ nghỉ phép có lương tốt hơn để phục hồi nền kinh tế đang chậm lại. Bên cạnh đó, nước này cũng đang triển khai chương trình giảm giá 41 tỷ USD cho đủ loại mặt hàng, từ máy rửa chén và đồ trang trí nhà cửa đến xe điện và đồng hồ thông minh.
(VNF) - Sau 3 năm bị yêu cầu đến sớm 5 phút/ngày nhưng không được tính thù lao làm thêm giờ, nhóm nhân viên tại Nhật Bản đã đệ đơn lên Ủy ban Thương mại Công bằng và thành công giành được khoản bồi thường 73.329 USD.
(VNF) - Giá vàng đã tăng 13,6% vào năm 2025 và vượt qua mức 3.000 USD/ounce vào tuần trước, thiết lập mức cao kỷ lục mới. Căng thẳng địa chính trị và bất ổn kinh tế đang thúc đẩy dòng chảy trú ẩn an toàn, đẩy giá vàng lên cao. Tuy nhiên, một số yếu tố và xu hướng dài hạn khác sẽ giúp xác định liệu đợt tăng giá này có được duy trì hay sẽ sụp đổ sau cú tăng sốc.
(VNF) - Bắc Kinh chỉ trích "ông trùm" Hong Kong Li Ka-shing (Lý Gia Thành) vì "phản bội toàn thể người dân Trung Quốc" sau khi công ty chủ lực của ông công bố kế hoạch bán hầu hết các cảng toàn cầu, bao gồm hai cảng tại Kênh đào Panama, cho công ty BlackRock của Mỹ.
(VNF) - Mới đây, Alef Aeronautics, một công ty ô tô có trụ sở tại Mỹ, đã công bố thước phim quay lại khả năng di chuyển trên không trong cuộc thử nghiệm của dòng xe Model Zero.
(VNF) - 11 năm trước, khi CEO của tập đoàn khí đốt nhà nước Nga Gazprom Alexei Miller khai trương một tòa nhà theo phong cách cung điện Ý xa hoa ở trung tâm St Petersburg để làm trụ sở cho bộ phận xuất khẩu của công ty, ông đã kỳ vọng một tương lại tươi sáng với doanh số bán hàng “khủng” tại châu Âu.
(VNF) - Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thắt chặt lệnh trừng phạt đối với ngành dầu khí của Nga vào ngày 13/3 bằng cách không gia hạn lệnh miễn trừ cho phép các ngân hàng Nga truy cập vào hệ thống thanh toán của Mỹ để thực hiện các giao dịch năng lượng.
(VNF) - Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 13/3 đã không loại trừ đề xuất của Mỹ và Ukraine về lệnh ngừng bắn kéo dài một tháng, nhưng ông đã đặt ra nhiều điều kiện có khả năng sẽ trì hoãn bất kỳ lệnh ngừng bắn nào hoặc có thể khiến lệnh ngừng bắn trở nên bất khả thi.
(VNF) - Bắt đầu bằng thuế quan, nhưng cuộc chiến thương mại do Tổng thống Mỹ Donald Trump kích hoạt đang nhanh chóng leo thang vượt ra ngoài thuế nhập khẩu thành một cuộc chiến ăn miếng trả miếng rộng lớn hơn.
(VNF) - Liên minh châu Âu đã phản ứng mạnh mẽ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 12/3 áp thuế 25% lên toàn bộ thép và nhôm được bán vào Mỹ. Theo đó, khối này tuyên bố sẽ trả đũa 2 giai đoạn đối với 26 tỷ euro (28,2 tỷ USD) hàng xuất khẩu của Mỹ, vượt xa cuộc chiến thương mại nổ ra trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.
(VNF) - Liên minh châu Âu (EU) và Canada đã lập tức tung đòn đáp trả lên hàng chục tỷ USD hàng hóa Mỹ sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 12/3 công bố áp dụng mức thuế quan 25% đối với tất cả thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ.
(VNF) - Theo Wall Street Journal (WSJ), ước tính chi phí để hoàn thành "thiên đường sa mạc" Neom của Ả Rập Xê Út đã tăng vọt lên 8,8 nghìn tỷ đô la. Con số này cao gấp 25 lần ngân sách hàng năm của vương quốc, làm dấy lên nghi ngờ về tính khả thi của dự án.
(VNF) - Khởi đầu từ một nhánh của tập đoàn Samsung, CJ đã vươn lên trở thành một "đế chế" kinh tế đa quốc gia. Xác định Việt Nam là một điểm đến chiến lược, hành trình của CJ tại dải đất hình chữ S không chỉ là những con số kinh doanh, mà còn là câu chuyện về sự gắn kết với đời sống văn hóa, ẩm thực và giải trí của người Việt.
(VNF) - Các quan chức chính quyền Mỹ ngày 11/3 cho biết chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang cắt giảm khoảng một nửa lực lượng lao động của Bộ Giáo dục Mỹ thông qua việc kết hợp giữa sa thải hàng loạt và tự nguyện nghỉ việc.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bất ngờ rút lại lời đe dọa sẽ tăng mạnh thuế đối với thép và nhôm của Canada và thuế mới đối với điện của Canada. Đổi lại, Canada đã tạm dừng thu phụ phí điện đối với khách hàng Mỹ.
(VNF) - Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết thỏa thuận mới mà Mỹ vừa đạt được với Ukraine hiện đang gây áp lực buộc Nga phải chấm dứt chiến sự. “Chúng tôi sẽ đưa lời đề nghị này đến người Nga ngay bây giờ, quả bóng đang ở trong sân của họ”, ông Rubio nói.
(VNF) - Cựu Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã bị cảnh sát bắt giữ tại sân bay quốc tế Manila vào ngày 11/3 theo lệnh của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC), liên quan đến chính sách gây tranh cãi của ông trong cuộc chiến chống ma túy khi còn đương nhiệm, khiến hàng nghìn người thiệt mạng.
(VNF) - Sau gần 5 năm bùng nổ với tốc độ tăng trưởng ấn tượng, nền kinh tế Mỹ bắt đầu bộc lộ những dấu hiệu "lão hóa", khi các động lực tăng trưởng dần suy yếu và những rạn nứt tiềm ẩn ngày càng trở nên rõ rệt.
(VNF) - Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio ngày 10/3 cho biết, Ukraine sẽ phải nhượng bộ những vùng lãnh thổ mà Nga đã kiểm soát từ năm 2014 như một phần của bất kỳ thỏa thuận nào nhằm chấm dứt chiến sự đã kéo dài 3 năm.
(VNF) - Chỉ số Dow Jones mất gần 900 điểm, trong khi Nasdaq Composite ghi nhận phiên tồi tệ nhất kể từ năm 2022, S&P 500 mất 4.000 tỷ USD vốn hoá do đợt bán tháo.
(VNF) - Nhóm tội phạm mạng có tên Lazarus Group được cho là đã đánh cắp một lượng lớn tiền điện tử trong vụ tấn công vào sàn giao dịch ByBit cách đây 2 tuần. Kể từ đó, một cuộc đua giữa việc theo dõi và ngăn chặn các hacker chuyển đổi số tiền này thành tiền mặt đã diễn ra.
(VNF) - Đã 3 năm trôi qua kể từ khi Nga đưa quân tới Ukraine và cuộc xung đột này đã ảnh hưởng sâu sắc đến ngành công nghiệp vũ khí của Nga, khiến kim ngạch xuất khẩu vũ khí của nước này giảm mạnh.
(VNF) - Cựu thống đốc Ngân hàng Trung ương Canada, ông Mark Carney, đã giành chiến thắng trong cuộc đua trở thành lãnh đạo Đảng Tự do cầm quyền của Canada và sẽ kế nhiệm ông Justin Trudeau làm thủ tướng.
(VNF) - Mỹ đã bác bỏ đề xuất của Canada về việc thành lập một lực lượng đặc nhiệm để giải quyết “hạm đội bóng tối” chở dầu của Nga, trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang thúc đẩy Nga và Ukraine đưa ra một thỏa thuận hòa bình, các nguồn thạo tin cho hay.
(VNF) - Chính phủ Trung Quốc đã hứa sẽ trợ cấp chăm sóc trẻ em, tăng lương và chế độ nghỉ phép có lương tốt hơn để phục hồi nền kinh tế đang chậm lại. Bên cạnh đó, nước này cũng đang triển khai chương trình giảm giá 41 tỷ USD cho đủ loại mặt hàng, từ máy rửa chén và đồ trang trí nhà cửa đến xe điện và đồng hồ thông minh.