Trong nhiều thập kỷ, Trung Quốc là quốc gia hưởng lợi lớn từ quá trình toàn cầu hóa và dần trở thành công xưởng của thế giới khi nhiều công ty từ Âu đến Á đặt cơ sở sản xuất tại đây. Tuy nhiên, dịch Covid-19, chiến tranh Nga – Ukraine và căng thẳng Mỹ - Trung đã khiến mối quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ cùng EU có phần lạnh nhạt hơn.
Trong bối cảnh này, ASEAN – thị trường 600 triệu dân đã vượt Mỹ và Liên minh châu Âu để trở thành đối tác thương mại hàng đầu của Trung Quốc. Tờ Wall Street Journal, dòng vốn Trung Quốc từng đổ về phương Tây, giờ đây đã chuyển hướng về Đông Nam Á, Nam Mỹ và Trung Đông.
Theo dữ liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc, trong nửa đầu năm 2023, tổng giá trị thương mại xuất nhập khẩu hàng hóa của Trung Quốc là 20,1 nghìn tỷ NDT (hơn 2,7 nghìn tỷ USD), tăng 2,1% so với cùng kỳ năm ngoái.
ASEAN tiếp tục là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc. Kim ngạch thương mại giữa Trung Quốc và ASEAN là 447,33 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 262,16 tỷ USD và nhập khẩu đạt 184,16 tỷ USD. Trong số các thành viên ASEAN, ba đối tác thương mại hàng đầu của Trung Quốc là Việt Nam, Malaysia và Indonesia.
Các mặt hàng xuất khẩu chính của Đông Nam Á sang Trung Quốc bao gồm thiết bị điện và điện tử, khoáng sản và nhiên liệu cùng nông sản. Ngược lại, ASEAN nhập khẩu thiết bị cơ khí, sản phẩm điện tử, quần áo và dệt may từ Trung Quốc.
Trung Quốc đang đổ tiền nhiều nhất vào các lĩnh vực năng lượng tái tạo, xe điện, khai khoáng tại khu vực Đông Nam Á. Gần đây, Trung Quốc đã đẩy mạnh đầu tư vào mỏ khai thác niken – nguyên liệu chủ chốt trong sản xuất ắc quy xe điện của Indonesia. Trong 10 năm qua, khoản đầu tư của các công ty Trung Quốc vào mỏ khai thác niken ở Indonesia đã lên tới 14,2 tỷ USD.
Ngoài ra, quốc gia tỷ dân này còn “để mắt” tới thị trường Thái Lan, Việt Nam nhằm phát triển ngành công nghiệp ô tô, đặc biệt là xe điện. Theo Reuters, các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đã cam kết đầu tư 1,4 tỷ USD vào nhiều cơ sở sản xuất tại Thái Lan. Trong khi đó, hãng BYD – hãng xe điện lớn nhất nhì Trung Quốc cũng đã xác nhận kế hoạch mở nhà máy sản xuất ô tô điện Trung Quốc tại Việt Nam.
Chỉ tính riêng trong 4 tháng đầu năm nay, đầu tư trực tiếp của Trung Quốc vào ASEAN đã tăng hơn 20% so với cùng kỳ năm ngoái. Hơn 200.000 doanh nghiệp của Trung Quốc đã đầu tư vào các quốc gia Đông Nam Á, tạo ra hàng trăm nghìn việc làm tại địa phương. Các chuỗi công nghiệp xuyên biên giới đang được mở rộng, bao gồm sản xuất phụ tùng và vận chuyển, tờ The Paper Daily nhận định.
Trung Quốc đã và đang nỗ lực để thúc đẩy kết nối cơ sở hạ tầng khu vực, trong đó phải kể đến Sáng kiến Vành đai và Con đường hay Ngân hàng Đầu tư Cơ sở Hạ tầng châu Á. Đặc biệt, Sáng kiến Vành đai và Con đường là một bước đi quan trọng trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại, đầu tư và các luồng vận tải giữa Trung Quốc và các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á.
So với các lựa chọn trước đây là Thượng Hải hoặc Quảng Châu, các nhà sản xuất ở khu vực Đông Nam Á và Trung Quốc hiện có thêm tuyến đường mới ngắn hơn, đó là Vịnh Bắc Bộ - Khâm Châu, Bắc Hải và Thành Cảng.
Ngày càng có nhiều tuyến giao thông hơn tại các khu vực biên giới và các chuyến tàu chở hàng từ Trung Quốc đến Việt Nam, Campuchia và Thái Lan. Ông Huang Yonghui, cố vấn cấp cao của Ủy ban Cải cách và Phát triển Quảng Tây ước tính kim ngạch thương mại Trung Quốc – ASEAN sẽ tăng thêm nữa với sự phát triển của Hành lang thương mại đất liền – biển.
“Trước đây, phải mất khoảng 27 ngày để vận chuyển hàng từ phía Tây Trung Quốc đến Singapore và các thành phố Đông Nam Á. Tuy nhiên, giờ đây, con số này rút xuống chỉ còn 7 ngày để các tàu chở hàng cập cảng Singapore với giá cước vận chuyển tương đương”, ông nói.
Ông Bob Wang, người sáng lập TWT Supply China – công ty có hơn 3.000 xe tải hạng nặng tại thành phố Bằng Tường, Quảng Tây cho biết ngày càng có nhiều loại thành phẩm và bán thành phẩm “đi lại” giữa Trung Quốc và các quốc gia Đông Nam Á.
“Các cơ sở gia công của Samsung, Apple, Nike, Adidas và Foxconn hiện được đặt ở phía Bắc Việt Nam. Tuy nhiên, nguyên liệu thô, bán thành phẩm và vật liệu đóng gói của họ đều không thể tách rời khỏi nguồn cung từ Trung Quốc và cần được vận chuyển từ Trung Quốc mỗi ngày.
Ông Zheng Yongnian, Giám đốc Viện cao cấp về Nghiên cứu Toàn cầu và Trung Quốc đương đại thuộc Đại học Hong Kong cho biết: “Một thị trường chung giữa Trung Quốc và ASEAN là điều cần thiết để cả hai bên đối phó với những thách thức bên ngoài gây ra bởi quá trình “phi toàn cầu hóa” và những biến động địa chính trị”.
Ông cho rằng cú bắt tay giữa Trung Quốc và ASEAN có thể giúp đảm bảo các nền kinh tế châu Á giữ vững vị trí trung tâm thương mại hàng hóa toàn cầu. Cựu Thứ trưởng Thương mại Wei Jianguo cũng đồng tình với quan điểm trên và cho rằng một thị trường chung ở châu Á có thể giúp tái cấu trúc các yếu tố sản xuất toàn cầu và định hình lại cấu trúc nền kinh tế toàn cầu trong bối cảnh cạnh tranh.
“Có thể thấy trước rằng việc hình thành một thị trường chung Trung Quốc - ASEAN sẽ khiến các thị trường ở châu Âu và Mỹ bị bỏ lại rất xa ở phía sau”, bà Wei nhận định.
Ông Zhou Jinzhu, một nhà nghiên cứu thuộc Hội đồng Xúc tiến Thương mại quốc tế Trung Quốc tin rằng: “Trung Quốc và ASEAN hiện đang ở trong tình thế đôi bên cùng có lợi”.
Tuy nhiên, Trung Quốc không phải là người duy nhất để mắt đến Đông Nam Á. Trong thời gian qua, Mỹ cũng đang nỗ lực thúc đẩy sự hợp tác với 14 quốc gia châu Á – Thái Bình Dương, trong đó có Việt nam, Thái Lan, Malaysia, Philippines, Singapore và Brunei thông qua Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Bà Lili Yan Ing, cố vấn chính cho khu vực Đông Nam Á tại Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á rằng căng thẳng leo thang giữa Trung Quốc và phương Tây cùng Mỹ đang đặt các quốc gia Đông Nam Á vào tình thế khó khăn. “Các quốc gia Đông Nam Á không đủ khả năng để tách khỏi Mỹ hoặc Trung Quốc. Chính vì thế, họ cần thận trọng hơn và không nên nghiêng hẳn về bên nào”, tờ Japantimes nhận định.
Ông Veronika Saraswati, một thành viên của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Indonesia, cho biết: “Bất chấp sự nhiệt tình đáng kể của Bắc Kinh trong việc tăng cường quan hệ, các quốc gia Đông Nam Á nên duy trì tính trung lập của mình như một điều kiện tiên quyết để thực hiện các sáng kiến hợp tác gần đây với Trung Quốc”.
Tags:
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 20/1 tuyên bố những người bị phát hiện làm hỏng xe Tesla có thể phải ngồi tù tới 20 năm, đồng thời cảnh báo rằng chính phủ đang "truy tìm" họ.
(VNF) - Tỷ phú công nghệ Elon Musk, cố vấn thân cận của Tổng thống Mỹ Donald Trump, cho biết mạng sống của ông đang bị đe dọa vì sự tham gia sâu rộng của ông vào chính quyền, và một số người có thể muốn ông chết vì ông đang "ngăn chặn hành vi gian lận của họ".
(VNF) - Trong bối cảnh sự hỗ trợ của Mỹ dành cho Ukraine đang dần hạn chế, các đồng minh châu Âu của Ukraine đang cân nhắc liệu có nên tịch thu 300 tỷ USD tài sản bị đóng băng của Nga và sử dụng số tiền này để hỗ trợ Ukraine hay không.
(VNF) - Tỷ phú người Hong Kong Lý Gia Thành đang "mắc kẹt" giữa cuộc chiến địa chính trị giữa Trung Quốc và Mỹ sau khi công bố thỏa thuận bán cảng tại Kênh đào Panama cho công ty Mỹ.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump cho hay loại "thẻ vàng" thị thực trị giá 5 triệu USD mà ông đề xuất sẽ giúp nước Mỹ trả hết nợ quốc gia, đồng thời cung cấp cho các công ty hàng đầu phương thức để thu hút những lao động nhập cư chất lượng. “Nó sẽ được bán chạy như tôm tươi”, ông Trump nói trong cuộc họp nội các đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai.
(VNF) - Sau cuộc họp thường kỳ mới nhất, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã quyết định giữ nguyên lãi suất.
(VNF) - Thỏa thuận "lấy lại" Kênh đào Panama của Mỹ đang ngày càng bị chính quyền Trung Quốc và Hồng Kông chỉ trích.
(VNF) - Thừa nhận rằng nền kinh tế đang phải đối mặt với nhiều thách thức và cần phải “nỗ lực hết sức” để đạt được các mục tiêu, các nhà lãnh đạo Trung Quốc vẫn tự tin rằng: “Con tàu khổng lồ của nền kinh tế Trung Quốc sẽ tiếp tục vượt sóng và vững vàng tiến về tương lai”.
(VNF) - Giá vàng tăng vọt lên mức cao kỷ lục mới, quanh mức 3.038-3.039 USD/ounce khi căng thẳng gia tăng ở Trung Đông và lo ngại về kế hoạch áp thuế của Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục thúc đẩy nhu cầu đối với tài sản trú ẩn an toàn. Tại thị trường trong nước, giá vàng cũng liên tục phá đỉnh trong những ngày qua.
(VNF) - Văn phòng công tố Bỉ ngày 18/3 cho hay họ đã buộc tội 5 người trong cuộc điều tra hối lộ tại Nghị viện châu Âu được cho là có liên quan đến tập đoàn Huawei của Trung Quốc, trong đó 4 người bị buộc tội tham nhũng.
(VNF) - Công nghệ "siêu sạc" của BYD đang làm gia tăng sự cạnh tranh vốn đã khốc liệt trên thị trường ô tô lớn nhất thế giới và thúc đẩy hãng này tiến xa hơn so với các đối thủ như Tesla.
(VNF) - Tập đoàn CK Hutchison của tỷ phú Hong Kong Lý Gia Thành đang chịu áp lực mới từ Bắc Kinh sau khi bán các cảng ở Kênh đào Panama cho công ty Mỹ.
(VNF) - Tại nước Mỹ xa xôi, những quả trứng gà quen thuộc giờ đây được coi là “gia tài nho nhỏ”. Người ta nâng niu những vỉ trứng gà như khoản lương hưu, thậm chí coi chúng như một khoản “đầu tư” có thể tìm thấy ngay trong siêu thị.
(VNF) - Trước cuộc “khủng hoảng” khi giá gạo tăng vọt, chính phủ Nhật Bản đã phải đưa ra một quyết định chưa từng có: Giải phóng hơn 200.000 tấn gạo dự trữ khẩn cấp. Đáng tiếc là, nỗ lực này dường như chưa đủ để giải quyết gốc rễ vấn đề.
(VNF) - Chính phủ Trung Quốc đã hứa sẽ trợ cấp chăm sóc trẻ em, tăng lương và chế độ nghỉ phép có lương tốt hơn để phục hồi nền kinh tế đang chậm lại. Bên cạnh đó, nước này cũng đang triển khai chương trình giảm giá 41 tỷ USD cho đủ loại mặt hàng, từ máy rửa chén và đồ trang trí nhà cửa đến xe điện và đồng hồ thông minh.
(VNF) - Từ một cửa hàng nhỏ bán hạt giống, tập đoàn CP (Charoen Pokphand) đã vươn mình trở thành một trong những tập đoàn tư nhân hàng đầu châu Á. Với hoạt động đa dạng từ nông nghiệp, thực phẩm đến viễn thông và bán lẻ, CP Group đã để lại dấu ấn mạnh mẽ trên bản đồ kinh tế toàn cầu, đặc biệt là tại Việt Nam.
(VNF) - “Ông lớn” xe điện BYD của Trung Quốc vừa công bố một nền tảng pin sạc mới dành cho xe điện (EV) mà hãng cho biết có thể sạc EV nhanh như tốc độ bơm xăng.
(VNF) - Trung tâm quyền lực của Liên minh châu Âu (EU) đang quay cuồng vì vụ bê bối tham nhũng mới liên quan đến "gã khổng lồ" công nghệ Trung Quốc Huawei và Nghị viện châu Âu.
(VNF) - Ở Trung Quốc, các cửa hàng pop-up chuyên bán các sản phẩm do Nga sản xuất đã trở nên ngày càng phổ biến. Sự gia tăng của chúng khiến một số người dân bối rối, nhiều người trên mạng xã hội Trung Quốc đặt câu hỏi tại sao những cửa hàng này dường như "mọc lên như nấm" chỉ sau một đêm.
(VNF) - Trong bối cảnh tỷ phú Elon Musk đang phải đối mặt với sự phản đối chính trị ngày càng gia tăng và khó khăn về tài chính, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông sẽ mua một chiếc xe Tesla, một động thái thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ của tổng thống Mỹ dành cho cố vấn quyền lực nhất của mình.
(VNF) - Sau 3 năm bị yêu cầu đến sớm 5 phút/ngày nhưng không được tính thù lao làm thêm giờ, nhóm nhân viên tại Nhật Bản đã đệ đơn lên Ủy ban Thương mại Công bằng và thành công giành được khoản bồi thường 73.329 USD.
(VNF) - Giá vàng đã tăng 13,6% vào năm 2025 và vượt qua mức 3.000 USD/ounce vào tuần trước, thiết lập mức cao kỷ lục mới. Căng thẳng địa chính trị và bất ổn kinh tế đang thúc đẩy dòng chảy trú ẩn an toàn, đẩy giá vàng lên cao. Tuy nhiên, một số yếu tố và xu hướng dài hạn khác sẽ giúp xác định liệu đợt tăng giá này có được duy trì hay sẽ sụp đổ sau cú tăng sốc.
(VNF) - Bắc Kinh chỉ trích "ông trùm" Hong Kong Li Ka-shing (Lý Gia Thành) vì "phản bội toàn thể người dân Trung Quốc" sau khi công ty chủ lực của ông công bố kế hoạch bán hầu hết các cảng toàn cầu, bao gồm hai cảng tại Kênh đào Panama, cho công ty BlackRock của Mỹ.
(VNF) - Mới đây, Alef Aeronautics, một công ty ô tô có trụ sở tại Mỹ, đã công bố thước phim quay lại khả năng di chuyển trên không trong cuộc thử nghiệm của dòng xe Model Zero.
(VNF) - Thị trường chứng khoán Mỹ đã rơi vào "chảo lửa" sau những động thái về thuế quan của Tổng thống Donald Trump.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 20/1 tuyên bố những người bị phát hiện làm hỏng xe Tesla có thể phải ngồi tù tới 20 năm, đồng thời cảnh báo rằng chính phủ đang "truy tìm" họ.
(VNF) - Để mở rộng khu vực phía đông hồ Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội sẽ phải di dời 12 tổ chức, cơ quan, đơn vị cùng với đó là 35 hộ dân.
