Người sáng tạo Bitcoin: Nakamoto là ai?

Bitcoin ra đời như một phản ứng đối với cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu

Trong đó, tác giả Nakamoto mô tả nó như là một “phiên bản tiền điện tử ngang hàng hoàn toàn” cho phép “các khoản thanh toán trực tuyến được gửi trực tiếp từ bên này sang bên khác mà không cần thông qua tổ chức tài chính hoặc bất kỳ trung gian nào”.

Mục tiêu của tác giả khi tạo ra tiền điện tử là để lấy lại quyền kiểm soát tài chính từ các tầng lớp tài chính cao cấp cho người bình thường cơ hội tham gia vào một hệ thống tài chính phi tập trung. Bitcoin là mã nguồn mở, có nghĩa là không ai có quyền sở hữu hoặc kiểm soát hoàn toàn nó.

Thiết kế của nó là công khai và mở cho bất kỳ ai tham gia. Bitcoin ra đời như một phản ứng đối với cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008, khi tính thanh khoản trên thị trường tài chính toàn cầu bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi sự sụp đổ của thị trường nhà ở, phản ánh sự bấp bênh và mong manh của hệ thống tài chính hiện đại và kêu gọi sự phi tập trung của các giao dịch tài chính để công chúng tham gia vào các giao dịch tài chính không có trung gian.

Giao dịch Bitcoin đầu tiên diễn ra vào ngày 12/1/2009 khi Satoshi Nakamoto gửi 10 Bitcoin cho nhà mật mã học Hal Finney khi mà Bitcoin chưa được định giá hay có giá từ thị trường nào. Giao dịch thực tế kinh tế đầu tiên về tiền điện tử diễn ra vào ngày 22/5/2010, khi một lập trình viên trên mạng từ Florida tên là Laszlo Hanyecz đồng ý thanh toán 10.000 Bitcoin cho một người có nickname là Jercos để mua 2 chiếc bánh pizza trị giá 25 USD, đánh dấu ngày 22/5 là “Ngày Bitcoin Pizza’’.

Vào thời điểm giao dịch đó, 10.000 Bitcoin trị giá 25 USD, như vậy 1 Bitcoin có giá 0,0025 USD. Kể từ đó, giá trị của nó đã tăng lên tới mức không thể hình dung nổi. Tính đến ngày 04/12/2024, giá 1 Bitcoin đã đạt mức cao nhất trong lịch sử là 103.000 USD, đưa tổng vốn hóa thị trường tiền kỹ thuật số lên hơn 3.600 tỉ USD, chiếm xấp xỉ 1/3 tổng giá trị giao dịch của thị trường vàng trên thế giới.

Phân tích blockchain của Bitcoin cho thấy Satoshi Nakamoto có thể nắm giữ khoảng 1 triệu Bitcoin trong nhiều ví, với các ước lượng dao động từ 750.000 đến 1,1 triệu Bitcoin. Địa chỉ duy nhất chắc chắn thuộc về Satoshi là địa chỉ Genesis, chứa 50 Bitcoin không thể chi tiêu và tính đến ngày 22/3/2024, địa chỉ này có khoảng 100 Bitcoin do cộng đồng gửi tặng. Nếu Satoshi thực sự nắm giữ 1,1 triệu Bitcoin (5% trên tổng số 21 triệu Bitcoin lưu hành) thì nhân vật này chính là một trong những người giàu nhất thế giới nhờ tiền điện tử.

White paper của Nakamoto đã đặt nền tảng cho các hệ thống an toàn mật mã trong tương lai, được thiết kế để chống giả mạo, minh bạch và chống kiểm duyệt. Ba năm sau khi xuất bản white paper về Bitcoin và khai thác khối nguyên thủy (block genesis), Nakamoto đột nhiên biến mất.

Cộng đồng phát triển Bitcoin dần dần mất hoàn toàn liên lạc với Satoshi từ đầu năm 2011, sau khi người này đưa cho Gavin Andresen khóa báo động nếu mạng lưới Bitcoin bị tấn công. Khóa này có thể dùng để báo động tới toàn mạng lưới ngừng lưu lại giao dịch.

Vào ngày 23/4/2011, người này đã gửi một email cho một nhà phát triển Bitcoin khác, nói rằng mình đã “chuyển sang các dự án khác” và tương lai của tiền điện tử này “đang ở trong tay tốt”. Kể từ đó, không có bất kỳ liên lạc nào từ các địa chỉ email được biết đến trước đây của Nakamoto.

Trong suốt lịch sử của Bitcoin, thường xuyên diễn ra những cuộc thảo luận gây tranh cãi về danh tính của người sáng lập nó. Đó có thể là David Lee Chaum: Nguồn gốc của Bitcoin có thể được truy nguồn từ phong trào Cypher Punk mà phong trào này bắt đầu từ David Chaum.

David Chaum xuất bản một bài báo vào năm 1985 thảo luận về các loại tiền số ẩn danh và các giao thức ẩn danh - An ninh mà không cần định danh: Các hệ thống giao dịch để làm cho chính phủ trở nên lỗi thời. Đó cũng có thể là Vincent van Volkmer: Kể từ năm 2018, Internet tuyên bố rằng nghệ sĩ người Mỹ Vincent van Volkmer là Satoshi Nakamoto.

Chẳng hạn, anh ta nói rằng về thực tế anh ta là một nhà toán học và mật mã học, có liên hệ tốt với các chuyên gia có kiến thức đã dẫn đến công nghệ blockchain. Người đó cũng có thể là Len Sassaman: Là một chuyên gia trong lĩnh vực mật mã khóa công khai. Ông nằm trong nhóm phát triển giao thức TCP/ IP – nền tảng của Internet và mạng Bitcoin. Sassaman là cộng sự của Hal Finney, là người nhận giao dịch Bitcoin đầu tiên.

Tại viện nghiên cứu mã hóa COSIC, ông làm việc cùng David Lee Chaum. Sassaman tự tử vào ngày 3/7/2011, ba tháng sau khi Satoshi gửi thông điệp cuối cùng. Sau nữa, có thể là Elon Musk: Một số người cho rằng, Satoshi chính là Elon Musk, một người vừa thành thạo về công nghệ và kinh tế, nhưng Elon đã phủ nhận điều này.

Những người khác đoán rằng có nhiều khả năng ông là người Nhật Bản, vì tất cả các từ trong tên đều thuộc bảng chữ cái của Nhật Bản, là một nhân vật hoặc tổ chức ẩn danh đã sáng tạo ra Bitcoin và đã khởi tạo ra phần mềm mã nguồn mở Bitcoin Core (tên trước đây là Bitcoin-Qt) để công chúng sử dụng Bitcoin.

Một số khác lại cho rằng đây là người Anh, thành viên của Yakuza, vì Code và white paper của Nakamoto về Bitcoin tiết lộ rằng lập trình viên nổi tiếng này thông thạo tiếng Anh, đặc biệt là tiếng Anh – Anh, mặc dù ông tuyên bố là người Nhật. Ông cũng sử dụng cách diễn đạt tiếng Anh – Anh trong các email gửi cho các lập trình viên khác như Finney, được minh chứng trong một số email của họ. Số khác cho rằng Nakamoto là một phụ nữ giả làm đàn ông. Nhiều người đưa ra giả thuyết rằng ông có thể là nữ.

Nữ nghị sĩ New York Carolyn Maloney đã phổ biến khẩu hiệu “Satoshi là nữ” tại một sự kiện dành cho phụ nữ trong một hội nghị về blockchain. Cũng có những tuyên bố rằng Nakamoto có thể là một nhóm người đã làm việc để hoàn thiện và tạo ra code đằng sau Bitcoin. Nhờ code tuyệt vời của mình, Bitcoin tiếp tục phát triển cùng với các loại tiền điện tử khác.

Một số người, như nhà phát triển Bitcoin Laszlo Hanyecz, tin rằng mức độ mã hóa mà Bitcoin được tạo ra rất có thể sẽ đòi hỏi bởi một nhóm các lập trình viên. Do vậy, cho đến giờ mọi người chỉ mới tin chắc được một điều: Nakamoto là một thiên tài về mã hóa. The New Yorker mô tả, Nakamoto là một “lập trình viên máy tính tài năng siêu phàm” đã tạo ra Bitcoin với “31.000 dòng mã”.

Đây là một phần lý do tại sao nó chưa bị hack kể từ khi được tạo ra. Kaminsky là một chuyên gia nổi tiếng trong giới hacker vì phát hiện ra một lỗi lớn trên internet vào năm 2008, đã rất hào hứng khi không thể tìm thấy những lỗi chết người nào trong Bitcoin. Ông xem nó là code gần như hoàn hảo của Satoshi, mà sau đó ông nhận thấy là không thể xâm nhập.

Cho đến nay, Satoshi Nakamoto vẫn là một nhân vật bí ẩn với danh tính thực sự chưa được biết đến. Vì thế, một số cá nhân sau đây đã đặc biệt bị nghi ngờ và đồn đoán là người đứng sau cái tên bí ẩn này: Dorian Nakamoto: Đây là người có tên giống Satoshi nhất, nhưng đã tự phủ nhận mình là Satoshi. Dorian Nakamoto, một học giả và kỹ sư ở California, bị Leah McGrath Goodman chỉ đích danh là người tạo ra Bitcoin trong một bài báo trên Newsweek năm 2014.

Tuy nhiên, các cuộc điều tra sau đó đã loại trừ ông khỏi nghi vấn. Năm 2014, nhà báo Leah Mcgrath Goodman của Newsweek đã xuất bản một bài viết có tiêu đề “The Face Behind Bitcoin” (Gương mặt đằng sau Bitcoin). Trong một nỗ lực nổi bật nhất để tiết lộ danh tính của Nakamoto, Goodman đã xác định Dorian Nakamoto là người sáng lập Bitcoin bí ẩn. Goodman đã trích dẫn những điểm tương đồng giữa hai Nakamoto, bao gồm kỹ năng toán học, tính khí, gốc gác Nhật Bản và quan điểm chính trị. Dorian Prentice Satoshi Nakamoto, khi đó 64 tuổi, đang sống ở Temple, California khi Goodman liên lạc với ông. Theo Goodman, Dorian từng làm việc trong lĩnh vực kỹ thuật máy tính và các dự án quốc phòng bí mật.

Tuy nhiên, Dorian Nakamoto sau đó đã phủ nhận bất kỳ sự liên quan nào đến Bitcoin. Ông bác bỏ bất kỳ trích dẫn nào đã được công bố, coi đó là sự hiểu lầm của phóng viên. Dorian cho rằng ông đã nói về kỹ thuật chứ không phải Bitcoin vào thời điểm phỏng vấn. Sau đó, Satoshi Nakamoto đã xác nhận trên một diễn đàn Bitcoin trực tuyến rằng đó không phải là Dorian Nakamoto, chấm dứt những tin đồn.

Bài viết của Newsweek đã gây ra cuộc tranh luận về quyền riêng tư của Dorian Nakamoto, mà cộng đồng tiền điện tử cảm thấy đã bị xâm phạm khi Newsweek đăng một bức ảnh của ngôi nhà của ông ở Los Angeles. Cộng đồng tiền điện tử đã quyên góp hơn 100 Bitcoin để bày tỏ lòng biết ơn và hỗ trợ cho Dorian Nakamoto trong hoàn cảnh khó khăn của ông. Sau đó, vào năm 2014, Dorian đã cảm ơn cộng đồng, nói rằng ông sẽ giữ tài khoản Bitcoin của mình “mãi trong nhiều năm”. Mặc dù video đã bị gỡ bỏ từ tài khoản gốc, nhưng các bản sao của nó vẫn tồn tại trực tuyến.

Nick Szabo là một người đam mê tiền tệ phi tập trung, là một chuyên gia về mật mã học đã xuất bản một bài báo về "Bit gold" vào năm 1998, được coi là tiền thân của Bitcoin. Ông từng được cho là người đã tạo ra Bitcoin nhưng đã bị loại trừ sau đó. Chuyên gia tiền điện tử Nick Szabo cũng là một trong những “Satoshi bị nghi ngờ” của giới truyền thông.

Năm 2015, tờ New York Times đã đăng tải một bài viết có tiêu đề “Decoding the Enigma of Satoshi Nakamoto and the Birth of Bitcoin” (Giải mã bí ẩn của Satoshi Nakamoto và sự ra đời của Bitcoin). Người ta đã so sánh những điểm tương đồng bí ẩn giữa ông và Nakamoto trong cách viết, mối quan tâm và những đóng góp đáng kể của Szabo cho sự phát triển của Bitcoin.

Chẳng hạn, Szabo từng có bài viết về Hợp đồng Thông minh (1996) với tiêu đề “Smart Contracts: Building Blocks for Digital Markets” (Hợp đồng thông minh: Các khối xây dựng cho thị trường kỹ thuật số). Szabo đã khái niệm hóa “Bit Gold” vào năm 2008, cũng là một dạng tiền tệ phi tập trung và là tiền thân của Bitcoin. Điều ngẫu nhiên là, cả Nakamoto và Szabo đều liên lạc và tham khảo ý kiến nhà kinh tế Carl Menger. Trong cuốn sách “Bitcoin: The Future of Money?” tác giả Dominic Frisby cho rằng Satoshi Nakamoto và Nick Szabo là cùng một người và đã đưa ra các lập luận để hỗ trợ giả thuyết của mình.

Tuy nhiên, Szabo đã phủ nhận các khẳng định liên quan đến danh tính của mình. Craig Wright, một học giả và doanh nhân người Úc, là một trong những người nổi bật được cho là Satoshi Nakamoto.

Finney: Người đầu tiên làm việc để gỡ lỗi và cải thiện mã nguồn mở của Bitcoin?

Ông đã nhiều lần tuyên bố mình là Satoshi và tham gia các vụ kiện về quyền sở hữu danh tính. Vào tháng 12/2021, bồi thẩm đoàn đã bác bỏ vụ kiện dân sự của di sản David Kleiman, người đã cáo buộc Wright và Kleiman cùng sáng lập Bitcoin và đòi một nửa số 1,1 triệu Bitcoin mà Wright sở hữu. Kleiman được trao 100 triệu USD, cho thấy tòa án tin rằng Wright và Kleiman đã cùng làm việc trên dự án Bitcoin.

Cùng năm, tòa án Anh yêu cầu bitcoin. org gỡ bỏ White paper Bitcoin vì vi phạm bản quyền của Wright, chỉ ra rằng Wright có quyền trí tuệ đối với tài liệu này. Vào tháng 2/2024, Craig Wright bị Crypto Open Patent Alliance kiện vì tuyên bố sai là Nakamoto và yêu cầu quyền sở hữu trí tuệ đối với blockchain Bitcoin.

Thẩm phán James Mellor kết luận rằng Wright không phải là Nakamoto, với bằng chứng chống lại Wright là áp đảo. Trong khi Dorian Nakamoto phủ nhận mình là Satoshi Nakamoto, nhà khoa học máy tính người Úc Craig Wright lại tuyên bố rằng ông là người đứng sau cái tên này vào năm 2016 sau khi tạp chí Wired phát hành một hồ sơ về ông vào tháng 12/2015.

Bài viết có tiêu đề “Is Bitcoin’s Creator this Unknown Australian Genius?” (Nhà sáng lập Bitcoin có phải là thiên tài người Úc vô danh này không?) và được dựa trên các tài liệu bị rò rỉ cho Wired. Bằng chứng bao gồm một bài viết về tiền điện tử được cho là đã được xuất bản trên blog của Wright vài tháng trước khi White paper nổi tiếng của Bitcoin được phát hành.

Các email bị rò rỉ và liên lạc về một “sổ cái phân tán P2P” cũng xuất hiện cùng với các bản ghi của các quan chức thuế và luật sư chứa các tuyên bố từ Wright về sự tham gia của ông trong việc tạo ra Bitcoin. Nhưng các bằng chứng đã được tiết lộ lại chứng minh ngược lại.

Trong trường hợp của Wright, có vẻ như cả các khóa công khai của Nakamoto và các bài viết trên blog đều được chỉnh sửa lại ngày, làm cho tuyên bố của ông càng thêm nghi vấn. Với những nghi ngờ từ cộng đồng tiền điện tử, Wright cuối cùng đã rút lại tuyên bố của mình. Vào tháng 3/2024 ông cũng bị toà án Anh bác bỏ đơn kiện, khẳng định ông không phải là Satoshi Nakamoto.

Sau hết, nhưng chưa phải cuối cùng, là Hal Finney. Hal Finney, người đầu tiên nhận 10 Bitcoin trong giao dịch đầu tiên vào năm 2009 từ chính Satoshi Nakamoto và hoạt động trong cộng đồng Bitcoin trước và sau khi ra mắt. Ông sống gần Dorian Nakamoto, người được cho là nguồn cảm hứng cho Finney.

Ông là một nhà khoa học máy tính, lập trình viên và người đam mê mật mã từ trước khi Bitcoin bùng nổ. Đáng tiếc là ông đã qua đời năm 2014 ở tuổi 58 sau khi chiến đấu với bệnh xơ cứng teo cơ một bên (ALS) trong 5 năm, nên cơ hội để người ta biết Nakamoto là ai đã theo ông xuống mồ. Ngoài Nakamoto, Finney được cho là người đầu tiên làm việc để gỡ lỗi và cải thiện mã nguồn mở của Bitcoin.

Ông cũng là hàng xóm của kỹ sư Dorian Nakamoto. Greenberg đã lấy các mẫu viết từ Hal Finney và Satoshi Nakamoto để phân tích và nhận ra sự tương đồng trong phong cách viết của hai người này, suy đoán rằng ít nhất thì Finney có thể đã là người viết thay cho Nakamoto.

Ông cũng nêu ý tưởng rằng Finney có thể đã sử dụng Dorian Nakamoto làm “vỏ bọc” để giấu danh tính của mình. Tuy nhiên, Finney đã phủ nhận các tuyên bố này và cung cấp bằng chứng để chứng minh rằng ông không phải là Satoshi Nakamoto. Khi gặp Greenberg, Finney đã chứng minh bằng việc trình bày các email mà ông và Nakamoto đã trao đổi qua các năm, cũng như lịch sử ví Bitcoin của mình.

Trên thực tế, vai trò của “Satoshi Nakamoto” rất quan trọng, vì những đóng góp của nhân vật này cho phát minh công nghệ vĩ đại nhất mọi thời đại, cho dù đó là một người hay một nhóm người, Nakamoto đã mở đường cho tiền điện tử phát triển và đáp ứng cuộc khủng hoảng năm 2008, tạo ra một hệ thống tiền tệ thay thế.

Kể từ khi ra đời, Bitcoin đã có một quá khứ đầy biến động và không ít thăng trầm. Bitcoin được tạo ra với vai trò là một đồng tiền điện tử có đầy đủ chức năng và một hệ thống thanh toán dựa trên nền tảng blockchain và mật mã học.

Trong lĩnh vực khoa học tiền tệ, Bitcoin được xem là kẻ xâm lược ngoài hành tinh. Bitcoin cũng được xem là một cuộc cách mạng lớn nhất trong lịch sử tiền tệ, một cuộc cách mạng có khả năng thay thế ngân hàng, chính phủ, hệ thống thanh toán, vàng cũng như nhiều loại tiền tệ khác. Nó là một loại tiền tệ toàn cầu không bị hạn chế bởi những rào cản về chính trị, không bị kiểm soát bởi bất kỳ một chính phủ hay một ngân hàng trung ương nào.

Đã có rất nhiều đồn đoán xung quanh danh tính của Nakamoto. Đã có rất nhiều người từng bị nghi là Satoshi Nakamoto. Cho đến nay, Satoshi Nakamoto vẫn là một nhân vật bí ẩn với danh tính thực sự chưa được biết đến, nhưng rất thú vị khi xem xét những thông tin mà ta biết về Nakamoto, dù là từ hồ sơ công khai hay từ sự điều tra cá nhân.

Bởi vậy, với vai trò và tầm quan trọng của Bitcoin trong lĩnh vực tài chính tiền tệ của thế giới hiện nay và cả trong tương lai, thì nghi vấn về người sáng tạo ra Bitcoin mãi mãi vẫn là nguồn cảm hứng vô tận cho phép người ta tiếp tục nghi ngờ, xem xét, suy luận, phỏng đoán, điều tra, xác minh để trả lời được cho câu hỏi: “Satoshi Nakamoto – người là ai?”.