Ôn cố tri tân: Lý Tường Quan, từ quan trường đến thương trường
Hoài Thương -
05/12/2020 08:18 (GMT+7)
Ông Lý Tường Quan từng nắm giữ chức vụ quan trọng trong bộ máy chính quyền thực dân nhưng đã từ bỏ chốn quan trường về buôn bán kinh doanh. Sự nghiệp kinh doanh của ông phất lên nhanh chóng, Lý Tường Quan trở thành ‘vua’ ngành thực phẩm và sau đó là ‘đại gia’ bất động sản nổi tiếng bậc nhất Sài Gòn – Gia Định vào thế kỷ XIX.
Chân dung ông Lý Tường Quan (1842-1896)
Lý Tường Quan (1842-1896) sinh ra trong một gia đình có cha là người Hoa và mẹ là người Việt ở vùng Gia Định.
Ông là người có tài, rất thông minh và ham học. Ông tinh thông tiếng Việt, tiếng Hoa và tiếng Pháp. Người Hoa tại Chợ lớn đã bầu ông là bang chủ Tiều Châu. Người Pháp nghe tiếng mời ông làm thông ngôn rồi kiêm luôn bang chủ của cả 7 bang người Hoa.
Nghề thông ngôn không đơn giản chỉ là đi phiên dịch cho Tây, mà còn nắm nhiều thông tin cơ mật. Nếu được làm thông ngôn cho quan Tây chức to, cộng thêm chút khôn khéo thì cơ hội tiến thân vào bộ máy chính quyền thực dân rất lớn.
Lý Tường Quan hiểu rõ điều đó nhưng ông không muốn tiến thân bằng con đường quan lộ. Năm 30 tuổi, ông xin nghỉ làm thông ngôn, chuyển sang nghề buôn bán. Trên thực tế, khoảng thời gian ông làm việc cho chính quyền Pháp đã dành dụm được chút vốn liếng, rồi nhờ các mối quan hệ với Pháp mà việc đi buôn của ông rất thuận lợi.
Lĩnh vực kinh doanh mà ông Lý Tường Quan nhắm đến là cung cấp lương thực, thực phẩm cho Sài Gòn và các tỉnh lân cận. Nhận thấy nhu cầu về mặt hàng thủy hải sản rất lớn, ông thu mua cá ở lục tỉnh mang lên bán ở vùng Chợ Lớn và Sài Gòn.
Để tăng lợi nhuận và mở rộng thị trường tiêu thụ, ông còn cho chế biến cá khô, mắm để bán ở các vùng xa hơn. Thậm chí, ông còn cho xuất khẩu cá khô ra nước ngoài.
Ngoài ra, để tiết kiệm chi phí, những lần đánh thuyền không từ Sài Gòn xuống, ông đưa thêm các nhu yếu phẩm ở thành thị như quần áo, giày dép, xà bông… bán lại cho người dân vùng nông thôn.
Nhờ sự linh hoạt trong kinh doanh, hiểu rõ được nhu cầu của thị trường mà hệ thống buôn bán của ông chủ họ Lý gần như thâu tóm toàn bộ vùng Nam Kỳ lục tỉnh.
Khối tài sản của ông tăng lên đáng kể, người ta gọi ông là bá hộ Xường. Xường chính là chữ Tường, tên ông, đọc theo tiếng Hoa.
Chưa dừng lại ở lĩnh vực kinh doanh lương thực, thực phẩm; bá hộ Xường tiếp tục đầu tư sang lĩnh vực bất động sản. Tận dụng các mối quan hệ với chính quyền thực dân, ông đã mua được nhiều khu đất ruộng, đất hoang giá rẻ. Sau đó ông xây nhà rồi cho thuê lại. Theo tài liệu cũ ghi lại, thời bấy giờ bá hộ Xường sở hữu phần lớn nhà cửa trong vùng Chợ Lớn và các quận lân cận. Ông được xem như là một trong ‘tứ đại phú hộ’ của vùng đất Sài Gòn xưa.
Ông bá hộ Xường không những giỏi chuyện thương trường mà còn có hiểu biết uyên bác về thơ văn. Ông đã để lại ít nhất 3 cuốn sách viết về giáo dục, được viết bằng chữ Hán và dịch Nôm theo thể văn thơ. Đó là: “Ấu học thi diễn nghĩa”, “Thiên tự văn diễn nghĩa” và “Tam tự kinh diễn nghĩa”.
Đang trong giai đoạn cực thịnh của sự nghiệp và gia sản thì bá hộ Xường bất ngờ qua đời ở tuổi 54. Con cháu ông chia nhau cai quản gia sản. Tuy nhiên không một ai gây dựng được sự nghiệp kinh doanh như ông Lý Tường Quan. Sau này, hầu hết họ đều ra nước ngoài sinh sống.
Hiện nay, ở TP Hồ Chí Minh vẫn còn hai công trình kiến trúc ghi dấu ấn của ông Lý Tường Quan. Một là khu mộ ông và bà vợ cả Nguyễn Thị Lâu được xây dựng năm 1896 ở quận Tân Bình. Toàn bộ công trình tuy không đồ sộ nhưng rất khoáng đạt và tinh tế, mang nhiều nét độc đáo của kiến trúc cổ Trung Hoa.
Khu cổ mộ rộng khoảng 100 m2 của vợ chồng ông Lý Tường Quan ở đường Phú Thọ Hòa, quận Tân Phú, TP HCM
Ngôi mộ nằm trong nhà mồ đá ngay chính giữa có cửa vòm, hai bên cửa là cặp liễn chữ Hán. Mộ bằng đá xanh, hình chữ nhật. Phía trước mộ có tượng hai người bằng đá đứng hầu, được cho là tạc theo gia nhân có thật của ông lúc sinh thời. Sau bia mộ có bia đá lớn khắc hơn 300 chữ Hán, ghi chép lại tiểu sử và sự nghiệp của ông Lý Tường Quan.
Bên trong khu mộ
Một công trình khác là căn nhà ông sống thuở sinh thời trên đường Hải Thượng Lãn Ông, thuộc quận 5. Ngôi nhà cổ ba gian hai chái với những cột gỗ lớn và mái lợp ngói đã có niên đại hơn 130 năm. Ngôi nhà hiện là từ đường của dòng họ Lý tại TP Hồ Chí Minh và được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố.
Từ đường của dòng họ Lý ở số 292, đường Hải Thượng Lãn Ông, Quận 5, TP HCM
(VNF) - Trong khi nhiều gia đình tìm cách bảo vệ con khỏi va đập, những nhân vật đứng ở đỉnh cao quyền lực và tài chính như John Roberts, Rockefeller hay Warren Buffett lại chủ động chuẩn bị cho con khả năng chịu đựng bất công, xui rủi, hiểu lầm và bất hạnh. Với họ, đây là chiến lược giáo dục nhằm xây dựng nội lực cho thế hệ sau khi không còn được che chở.
(VNF) - Sự xuất hiện ngày càng nhiều lãnh đạo người Việt tại các ngân hàng nước ngoài hoạt động ở Việt Nam cho thấy xu hướng nội địa hóa nhân sự cấp cao và khẳng định năng lực của đội ngũ banker Việt trong môi trường tài chính quốc tế.
(VNF) - Citi Việt Nam vừa thông báo bổ nhiệm bà Ngô Thị Hồng Minh giữ chức Tổng giám đốc Citibank N.A., chi nhánh TP HCM, đánh dấu lần đầu tiên một người Việt đảm nhiệm vị trí điều hành cao nhất kể từ khi ngân hàng này hoạt động tại Việt Nam.
(VNF) - Ông Nguyễn Hoàng Giang trở thành người Việt Nam đầu tiên được bổ nhiệm giữ chức Phó Tổng Giám đốc tại pháp nhân sản xuất của Samsung tại Việt Nam.
(VNF) - Tin vui và đầy tự hào từ Hoa Kỳ khi 1 giáo sư người Việt làm Viện sĩ Viện Hàn lâm Sáng tạo quốc gia Hoa Kỳ (US National Academy of Inventors – NAI).
Ông Nguyễn Việt Quang, Phó chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Vingroup - nhà đầu tư của VinSpeed, khẳng định VinSpeed sẵn sàng triển khai Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam với tinh thần phụng sự và cống hiến nhưng nguồn lực của doanh nghiệp không phải là vô hạn nếu phải gồng gánh thêm nhiều chi phí khác.
(VNF) - Nhờ cổ phiếu Vingroup và hệ sinh thái VinFast tăng giá mạnh, tài sản của Chủ tịch Vingroup Phạm Nhật Vượng đạt 21,1 tỷ USD, đưa ông vươn lên vị trí 111 trong danh sách tỷ phú thế giới của Forbes.
(VNF) - Hà Siêu Hân, cô giáo tiểu học tại Bắc Kinh và cũng là ái nữ của tỷ phú Macau Hà Hồng Sân, gây chú ý với công chúng không chỉ bởi sự tận tâm trong giảng dạy mà còn bởi khối tài sản lên tới hơn 700 triệu HKD (hơn 2.000 tỷ đồng)
(VNF) - Ông Đoàn Nguyên Đức - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Hoàng Anh Gia Lai (HAGL, HoSE: HAG), nói về 3 vị ân nhân, trong đó có một vị từng là tỷ phú USD của Việt Nam.
(VNF) - Với những chiêu trò tinh vi, nữ CEO Bất động sản Nhật Nam, bà Vũ Thị Thúy, đã khiến hàng ngàn nhà đầu tư sập bẫy, ký 43.314 hợp đồng hợp tác đầu tư.
(VNF) - Chia sẻ của các tỷ phú, doanh nhân từng trải qua nhiều mối quan hệ, sóng gió trên thương trường cho chúng ta cái nhìn sâu sắc về phép thử của lòng người ở một thời điểm: xung đột về lợi ích, tiền bạc, quyền lực hay danh vọng.
(VNF) - Theo ông Nguyễn Tuấn Quỳnh - Nhà sáng lập và Chủ tịch Saigon Books: “Người sống tử tế chưa chắc đã trở thành doanh nhân thành công. Nhưng doanh nhân thành công nhất định phải là người tử tế.”
(VNF) - Đầu tháng 11, giới doanh nhân Việt Nam chứng kiến nhiều sự kiện đáng chú ý: Tỷ phú Phạm Nhật Vượng thành lập công ty hàng không vũ trụ VinSpace, CEO Cà Mèn Nguyễn Đức Nhật Thuận qua đời ở tuổi 34, Giám đốc O2 Việt Nam Hồ Đồng Tháp xin án treo trong vụ đánh bạc Pullman, còn doanh nhân Nguyễn Quốc Vũ bị bắt vì sản xuất kem chống nắng giả.
(VNF) - Đây là đề xuất của doanh nhân Phạm Hồng Điệp – Chủ tịch Công ty CP Shinec sau chuyến làm việc tại Australia nhằm chuẩn bị cho làn sóng đầu tư quốc tế khi Việt Nam vận hành hai trung tâm Tài chính quốc tế trong năm 2026 với Shinec
(VNF) - Chiều 4/11, tại điện Kremlin, Tổng thống Vladimir Putin đã đích thân trao Huân chương Hữu nghị cho bà Thái Hương, Anh hùng lao động Việt Nam, nhà sáng lập, Chủ tịch hội đồng chiến lược Tập đoàn TH, Tổng giám đốc Ngân hàng Bắc Á.
(VNF) - Với kinh nghiệm nhiều thập kỷ điều hành doanh nghiệp và từng tham gia hàng loạt dự án lớn, vị doanh nhân kín tiếng cho rằng giới trẻ muốn thành công nên đi làm để “rèn năng lực thật” trước khi nghĩ đến khởi nghiệp – bởi “không kỹ năng, đam mê chỉ đốt tiền”.
Sáng 4/11, ông Nguyễn Duy Ngọc, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương, được Bộ Chính trị phân công tham gia Ban chấp hành, Ban Thường vụ và giữ chức Bí thư Thành ủy Hà Nội nhiệm kỳ 2025-2030.
(VNF) - Trong khi nhiều gia đình tìm cách bảo vệ con khỏi va đập, những nhân vật đứng ở đỉnh cao quyền lực và tài chính như John Roberts, Rockefeller hay Warren Buffett lại chủ động chuẩn bị cho con khả năng chịu đựng bất công, xui rủi, hiểu lầm và bất hạnh. Với họ, đây là chiến lược giáo dục nhằm xây dựng nội lực cho thế hệ sau khi không còn được che chở.