Phác thảo ngành công nghiệp golf ở Mỹ

Golf là một sản phẩm còn khá mới lạ đối với Việt Nam nên xung quanh chuyện chơi golf vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau. Với Mỹ, không phải là nơi có nguồn gốc của golf, tuy nhiên vai trò của Mỹ trong việc phát triển và phổ biến golf là rất quan trọng. Trong bảng xếp hạng về kinh tế cũng như golf, Việt Nam hiện còn ở vị trí rất khiêm tốn nhưng nhìn vào thực lực của đất nước và kinh nghiệm quốc tế, chúng ta thử khám phá sự phát triển trong tương lai của môn golf Việt Nam bằng cách nghiên cứu một số giai đoạn quan trọng trong lịch sử phát triển môn golf ở Mỹ.

Số lượng cơ sở luyện tập và sân golf là cơ sở rất hợp lý và thuyết phục để đo lường sự phát triển của ngành golf. Số lượng sân golf ở Mỹ đã trải qua ba giai đoạn phát triển bùng nổ lâu dài và nhanh chóng, đó là vào những năm 1930, 1970 và thập kỷ cuối cùng của thế kỷ 20. Mỗi thời kỳ phát triển đều kèm theo những yếu tố kinh tế - xã hội tương đối đặc biệt vào thời điểm đó - sự phát triển của sân golf luôn chen chân vào tốc độ phát triển kinh tế.

Từ góc độ này, sự phát triển của sân golf cũng phản ánh sự tăng trưởng của nền kinh tế xã hội. Tương tự như vậy, suy thoái trong ngành golf cũng bị ảnh hưởng trực tiếp bởi suy thoái kinh tế.

Đã có những giả thuyết khác nhau về nguồn gốc của môn golf ở Mỹ. Hầu hết các học giả đều đồng ý rằng những người đầu tiên chơi golf ở Mỹ là thành viên của “Băng nhóm cây táo” (Apple Tree Gang) được thành lập ở New York vào năm 1888. Sáu năm sau, William G. Lawrence và Laurence B. Stoddard lần lượt giành được hai “Giải vô địch nghiệp dư quốc gia” tại Câu lạc bộ golf Newport và Câu lạc bộ golf St Andrew. Tay golf có tên Mc Donald không may về nhì trong cả hai ván đấu. Sau trận đấu, Mc Donald kêu gọi thành lập một tổ chức có thẩm quyền để điều hành một sự kiện golf quốc gia nhằm xác định nhà vô địch quốc gia được công nhận.

Tiếp đó, một tổ chức được gọi là “Hiệp hội Golf nghiệp dư của Hoa Kỳ” đã ra đời, tổ chức này được đổi tên ngay sau đó là “Hiệp hội Golf Hoa Kỳ” (USGA)” và vẫn được sử dụng cho đến ngày nay. Các thành viên đầu tiên của hiệp hội là Câu lạc bộ golf Newport, Câu lạc bộ golf Shinnecock Hills, Câu lạc bộ đồng quê (Brookline, MA, Hoa Kỳ), Câu lạc bộ golf St. Andrews và Câu lạc bộ golf Chicago.

Việc thành lập USGA đã kích thích mạnh mẽ sự phát triển của ngành công nghiệp golf. Năm 1900, số lượng sân golf và cơ sở luyện tập ở Hoa Kỳ đã tăng lên 1.000 và số người chơi golf là 125.000 người (Dữ liệu lấy từ Hueber, 2009a). Số lượng người chơi này tương đương với Việt Nam năm 2020. Còn nếu xét về tốc độ phát triển của các cơ sở chơi golf, 1.000 cơ sở golf đã được phát triển trong 22 năm, nếu coi đây là “nhanh” thì trong 30 năm đầu ở Việt Nam chưa đến 60 sân golf cùng với đó có thêm khoảng vài trăm cơ sở tập luyện cho thấy ngành golf ở Việt Nam vẫn đang phát triển quá thận trọng.

Tất nhiên, có một vấn đề cơ bản hơn ở đây. Đất đai ở Hoa Kỳ thuộc sở hữu tư nhân, trong khi hình thức sở hữu đất đai hiện nay ở Việt Nam là sở hữu toàn dân, doanh nghiệp và cá nhân được giao quyền sử dụng có thời hạn. Đối với sự phát triển của các sân golf, đây là sự khác biệt quan trọng nhất giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.

Giai đoạn phát triển đầu tiên (những năm 1920)

Năm 1913, tay golf nghiệp dư người Mỹ 20 tuổi Francis Ouimet vô địch U.S. Open với số điểm 72, đánh bại hai tay golf nổi tiếng người Anh là Harry Vardon và Ted Ray. Trước đó, những ngôi vô địch US Open kể từ khi thành lập năm 1895 luôn thuộc về những người Anh vượt đại dương sang Mỹ so gậy.

Kỳ tích của các tay golf trong nước tại U.S. Open giống như một chất xúc tác, và tiềm năng của thị trường golf Hoa Kỳ dần được khai thác. Từ năm 1923 đến 1929, trung bình có khoảng 600 cơ sở chơi golf được mở ra mỗi năm. Và tốc độ tăng trưởng này đạt đến đỉnh điểm vào năm 1930, khi có khoảng 5.600 cơ sở chơi golf và số người chơi golf đạt từ 1,1 đến 1,5 triệu người ở Hoa Kỳ.

Cho đến thời điểm này, golf ở Mỹ vẫn hoạt động dưới hình thức các câu lạc bộ tư nhân. Đối với các môn thể thao nói chung, golf là môn thể thao đặc biệt, và nó đã được dựng lên như một rào cản đối với giới thượng lưu dưới hình thức “câu lạc bộ tư nhân”.

Giai đoạn phát triển thứ hai (1970)

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, môi trường kinh tế toàn cầu bắt đầu phát triển nhanh chóng sau một đợt phục hồi, đặc biệt là ở Hoa Kỳ. Sự phát triển nhanh chóng và lành mạnh của nền kinh tế đã làm tăng đều đặn sức mạnh tổng thể quốc gia và thu nhập bình quân đầu người của Hoa Kỳ, và một số lượng lớn các nhóm “tầng lớp trung lưu” đã xuất hiện.

Từ năm 1953 đến năm 1961, Hoa Kỳ được lãnh đạo bởi Eisenhower, một tổng thống thích chơi golf. Ngoài ra, những tay golf xuất sắc như Arnold Palmer, Gary Player và Jack Nicklaus nổi lên trong làng golf thế giới gần như cùng lúc.

Nguồn cảm hứng từ golf đòi hỏi sự lan tỏa từ các phương tiện truyền thông. Ngoài những con số được gọi là tiêu điểm, các công cụ phổ biến thông tin đóng một vai trò quan trọng. Tại thời điểm này, Hoa Kỳ có hai lợi thế này. Theo một cuộc khảo sát, tại Hoa Kỳ vào năm 1963, truyền hình đã vượt qua báo chí và trở thành nguồn tin tức chính của người dân. Hơn nữa, vào năm 1960, Nhóm Quản lý golf Quốc tế (IMG) được thành lập. Sự trỗi dậy của tập đoàn truyền thông này bắt đầu với việc ký hợp đồng với vận động viên chơi golf Arnold Palmer. Có thể thấy trước rằng sự phổ biến của truyền hình và sự phát triển của ngành truyền thông thể thao đã cung cấp đủ sức mạnh truyền thông cho sự phát triển của môn golf.

Dưới tác động tổng hợp của các yếu tố này, kể từ những năm 1960, số lượng sân và cơ sở chơi golf ở Hoa Kỳ đã tăng 380 cơ sở mỗi năm. Đến năm 1970, báo cáo của NGF cho thấy có hơn 10.200 cơ sở sân golf ở Hoa Kỳ, thu hút 12,5 triệu người chơi golf. Điều đáng nói là hầu hết trong số 3.800 cơ sở chơi golf được mở vào những năm 1960 là các sân công cộng, điều này đã thay đổi tỷ lệ giữa các câu lạc bộ tư nhân và các sân công cộng từ 60/40 năm 1950 thành 50/50, và đến năm 1970, tỷ lệ này đã trở thành 45/55. Sự xuất hiện ngày càng nhiều các sân công cộng (bao gồm cả các sân trả phí hàng ngày và các sân công cộng của thành phố) đã giải phóng nhu cầu chơi golf của tầng lớp trung lưu. Golf ở Hoa Kỳ đã thay đổi từ môn thể thao của tầng lớp thượng lưu sang môn thể thao dành cho tầng lớp trung lưu và từng bước được đại chúng hóa.

Thời kỳ phát triển thứ ba (1990-2000)

Việc phát triển chuyên sâu và phổ biến một môn thể thao chủ yếu thông qua hai cách. Đầu tiên, thông qua một số thay đổi hoặc luân phiên có thể dự đoán được mà không có sự can thiệp từ bên ngoài, chúng tôi gọi đó là tăng trưởng tự phát không có sự quản lý. Thứ hai, cần sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để hướng dẫn những người mới không thuộc nhóm người này tham gia môn thể thao mà chúng tôi gọi là tăng trưởng dưới sự quản lý.

Nếu trước là kiểu ngồi “ôm cây đợi thỏ” thì sau phải là kiểu “cày sâu cuốc bẫm”. Thực tiễn ở nước Mỹ cho thấy, thời kỳ phát triển golf thứ nhất và thứ hai ở Hoa Kỳ hầu hết đều sử dụng phương pháp cày sâu đào xới, tức là thông qua các phương tiện khác nhau (lãnh đạo, truyền thông, sự kiện đặc biệt...) để khám phá quần thể chơi golf hoặc để tìm những người phù hợp với môn thể thao này. Sau thời kỳ này, golf có một nhóm người đam mê tương đối đầy đủ, được gọi là “những người đàn ông trung niên có gia đình khá giả”.

Cơ hội cho giai đoạn phát triển thứ ba của Hoa Kỳ là do sự gia tăng đáng kể dân số tham gia. Trong 18 năm từ 1946 đến 1964, hơn 80 triệu trẻ em được sinh ra ở Hoa Kỳ. Vào năm 2000, những người này đã thành lập một nhóm lớn những người chơi golf ở độ tuổi 36-54. Nhóm này “có thời gian, tiền bạc và mong muốn chơi golf nhiều hơn”. Chính sự xuất hiện của nhóm người này đã thúc đẩy thời kỳ phát triển thứ ba của môn golf ở Mỹ.

Ngành công nghiệp golf ở Hoa Kỳ đã đạt đến đỉnh cao trong những năm gần đây. Trong 10 năm từ 1990 đến 2000, số lượng sân golf mới trung bình mỗi năm tăng lên 400. Số người chơi golf năm 2000 đạt 30 triệu. Ngoài ra, tính đến năm 2000, số lượng sân golf công cộng đã tăng hơn gấp đôi so với số lượng câu lạc bộ golf tư nhân.

Golf được coi là “môn thể thao dành cho lứa tuổi trung niên”, thì ở Việt Nam đã có mảnh đất phù hợp để phát triển. Khi Việt Nam có tỷ lệ dân số “tầng lớp trung lưu” tương đương với tỷ lệ dân số của Hoa Kỳ cách đây trăm năm thì số lượng người chơi golf tiếp tục bùng nổ.

Nhìn lại lịch sử, có thể thấy sự phát triển của golf, bên cạnh môi trường kinh tế, chịu tác động chính của 3 yếu tố sau: sự xuất hiện của các nhân vật/sự kiện chủ chốt (quyền lực của người lãnh đạo), sự mở rộng của các kênh truyền thông và sự mở rộng đối tượng tham gia.

Năm 2012, HSBC đã công bố báo cáo về môi trường golf thế giới năm 2020 (Golf’s 2020 Vision). Trọng tâm của báo cáo là không gian để golf phát triển trở lại trong 10 năm tới nằm ở châu Á. HSBC hiện là một trong những ngân hàng và tổ chức tài chính lớn nhất thế giới, có sự hiểu biết sâu sắc về châu Á và thế giới phương Tây. Người ta tin rằng các báo cáo mà họ xuất bản có thể phản ánh các xu hướng phát triển trong tương lai. Từ ba điểm trên có thể thấy rằng tiềm năng phát triển của ngành công nghiệp golf ở Việt Nam là rất lớn.