Quốc hội Việt Nam: Tiên phong kiến tạo thể chế, đặt nền móng cho phát triển đất nước

Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 không chỉ là dịp để dân tộc ta nhìn lại một chặng đường lịch sử hào hùng, mà còn để suy ngẫm về tương lai.

Trong dòng chảy ấy, việc nhìn lại vai trò của Quốc hội mang ý nghĩa đặc biệt khi Quốc hội không chỉ là nơi thực hiện chức năng lập pháp mà còn là Ngôi nhà chung của Nhân dân, nơi lắng đọng trí tuệ, ý chí và khát vọng dân tộc.

Nơi thể chế khát vọng toàn dân

Từ ngày đầu thành lập đến nghị trường hôm nay, Quốc hội luôn khẳng định vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, đồng thời là biểu tượng sinh động của ý chí, khát vọng độc lập và phát triển.

Trong tiến trình ấy, Quốc hội không chỉ làm nhiệm vụ lập pháp, giám sát, quyết định những vấn đề hệ trọng quốc gia, mà còn đóng vai trò tiên phong trong kiến tạo thể chế, đặt nền móng cho Nhà nước pháp quyền và nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Cuộc Tổng tuyển cử ngày 6/1/1946 có thể coi là mốc son mở đầu cho hành trình dân chủ của dân tộc. Lần đầu tiên trong lịch sử, người dân Việt Nam được trực tiếp đi bầu những đại biểu của mình vào Quốc hội, một thiết chế chính trị mới mẻ, đánh dấu bước chuyển từ chế độ phong kiến và thuộc địa sang một nhà nước dân chủ nhân dân. Quốc hội khóa I đã nhanh chóng thể hiện vai trò lập hiến khi ban hành Hiến pháp năm 1946, bản Hiến pháp dân chủ đầu tiên, khẳng định nguyên tắc “mọi quyền lực đều thuộc về nhân dân”.

Từ đó, Quốc hội trở thành nơi thể chế hóa khát vọng của toàn dân, vừa là nền tảng chính trị, vừa là điểm tựa pháp lý cho nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà ra đời.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Quốc hội là cơ quan hợp pháp hóa những quyết sách trọng đại, từ việc củng cố Chính phủ Liên hiệp kháng chiến, ban hành các sắc lệnh về quốc phòng, tài chính, cho đến giám sát các hoạt động kháng chiến.

Có thể nói, trong giai đoạn gian khổ ấy, nghị trường là hiện thân của ý chí toàn dân tộc: quyết tâm bảo vệ độc lập, thống nhất đất nước. Sau ngày thống nhất, Quốc hội lại gánh trên vai trọng trách ban hành Hiến pháp 1980, tổ chức bộ máy nhà nước và định hình mô hình phát triển phù hợp với tình hình mới.

Dựng xây thể chế: Tạo nền tảng cho đổi mới, phát triển

Bước vào công cuộc Đổi mới từ năm 1986, vai trò của Quốc hội càng được khẳng định đậm nét. Là cơ quan lập pháp, Quốc hội đã ban hành hàng loạt đạo luật nền tảng, từ Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Đất đai đến Luật Thương mại, Luật Chứng khoán. Những khung khổ pháp lý này đã mở đường cho quyền tự do kinh doanh, cho sự hình thành và phát triển của các loại hình doanh nghiệp, đồng thời bảo vệ quyền tài sản, khẳng định nguyên tắc cạnh tranh bình đẳng – những trụ cột của kinh tế thị trường hiện đại.

Quốc hội cũng là cơ quan phê chuẩn những hiệp định thương mại quốc tế quan trọng, đưa Việt Nam hội nhập sâu vào nền kinh tế toàn cầu: từ việc gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), đến tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP. Đây không chỉ là hành động mang tính pháp lý, mà còn là sự lựa chọn chiến lược, khẳng định quyết tâm mở cửa, gắn nền kinh tế Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Song song với các quyết sách kinh tế, Quốc hội cũng chú trọng ban hành hệ thống luật pháp về an sinh xã hội, giáo dục, y tế, bảo vệ môi trường. Đây chính là điểm khác biệt của thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa – một nền kinh tế không chỉ đề cao hiệu quả, mà còn đặt trọng tâm vào công bằng và phát triển bao trùm.

Không chỉ ở vai trò lập pháp, trong suốt hơn 80 năm qua, Quốc hội còn là “người gác cửa” quyền lực, với chức năng giám sát tối cao. Trong nhiều năm qua, các phiên chất vấn được truyền hình trực tiếp đã trở thành một trong những điểm nhấn quan trọng, thể hiện tinh thần dân chủ và trách nhiệm giải trình. Mỗi kỳ họp, nghị trường không chỉ là nơi cử tri gửi gắm nguyện vọng, mà còn là nơi buộc các thành viên Chính phủ, lãnh đạo ngành phải đối diện trực tiếp, công khai trước nhân dân. Đây là thành tựu lớn, phản ánh tiến trình dân chủ hóa đời sống chính trị của đất nước.

TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, nhận định: “Thành tựu lớn nhất của Quốc hội trong 80 năm qua là đã đặt được những viên gạch nền móng cho Nhà nước pháp quyền hiện đại, tạo lập khung khổ pháp lý cho nền kinh tế thị trường và đảm bảo rằng mọi quyền lực đều thuộc về nhân dân, phải được kiểm soát bằng pháp luật”.

Trọng trách đi trước mở đường

Nhìn lại 80 năm, có thể khẳng định Quốc hội Việt Nam đã và đang làm tròn sứ mệnh lịch sử: khẳng định quyền làm chủ của nhân dân, kiến tạo nền tảng pháp quyền, bảo đảm tính chính danh và minh bạch cho mọi quyết sách. Song hành với sự phát triển của đất nước, Quốc hội cũng không ngừng đổi mới, thích ứng và vươn tới những chuẩn mực của nghị viện tiên tiến.

Chặng đường phía trước chắc chắn còn nhiều thách thức, nhưng cũng mở ra cơ hội để Quốc hội khẳng định vị thế cơ quan quyền lực cao nhất, là trụ cột của Nhà nước pháp quyền và khát vọng phát triển hùng cường của dân tộc.

Như Tổng Bí thư Tô Lâm từng nhấn mạnh, Quốc hội phải “đi trước một bước về thể chế; dám mở đường, dám sửa đường, dám quyết định những vấn đề mới của đất nước”. Đó cũng chính là sứ mệnh lịch sử mà Quốc hội Việt Nam mang trên vai trong hành trình hướng tới một kỷ nguyên mới.

“Quốc hội không thể đi sau, về muộn. Trước những thách thức của thời đại, Quốc hội phải dám đi trước mở đường. Từ chính phủ số, kinh tế số, năng lượng tái tạo, công nghiệp bán dẫn, công nghệ sinh học, đến nông nghiệp xanh, y tế toàn dân – mọi lĩnh vực đều đòi hỏi một thể chế linh hoạt, minh bạch và tiên phong”, Tổng bí thư nhấn mạnh.

Tám mươi năm qua, Quốc hội là nơi “kết tinh trí tuệ, ý chí, khát vọng của dân tộc”. Tám mươi năm tới, Quốc hội phải tiếp tục là điểm tựa niềm tin, động lực đổi mới, hiện thân sinh động của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, kỷ niệm 80 năm độc lập, chúng ta nhớ về chân lý “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”, đồng thời khẳng định khát vọng “Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, hạnh phúc”. Trên hành trình nối dài khát vọng ấy, Quốc hội phải đi trước một bước về thể chế – dám nghĩ, dám làm, dám mở đường cho tương lai.

Với bản lĩnh, trí tuệ và truyền thống vẻ vang, Quốc hội Việt Nam sẽ tiếp tục đồng hành cùng dân tộc, để đất nước không chỉ giàu mạnh, mà còn trở thành một hình mẫu phát triển bền vững trong thế kỷ XXI.