Nghĩ về một 'Tuần lễ vàng' trong Kỷ nguyên mới

Từ câu chuyện lịch sử

Ngay sau khi giành được độc lập, trong khuôn khổ của Quỹ Độc lập, ngày 19/9/1945, “Tuần lễ Vàng” đã được phát động trong cả nước. Nhân dịp này, trong bức thư gửi đồng bào, Hồ Chủ tịch đã viết: “Ngày nay chúng ta cần củng cố nền tự do độc lập để chống lại với sự dã tâm xâm lǎng của bọn đế quốc Pháp. Muốn củng cố nền tự do độc lập ấy, chúng ta cần sức hy sinh phấn đấu của toàn quốc đồng bào; nhưng chúng ta cũng rất cần sức quyên giúp của nhân dân, nhất là những nhà giàu có. Ý nghĩa “Tuần lễ Vàng” là ở đó. Tuần lễ Vàng sẽ thu góp số vàng trong nhân dân và nhất là của các nhà giàu có để cúng vào việc cần cấp và quan trọng nhất của chúng ta lúc này là việc quốc phòng.

Tuần lễ Vàng sẽ tỏ cho toàn quốc đồng bào và cho toàn thế giới biết rằng trong lúc chiến sĩ Việt Minh trên các mặt trận quyết hy sinh giọt máu cuối cùng để giữ vững nền tự do độc lập của nước nhà, thì đồng bào ở hậu phương, nhất là những nhà giàu có, cũng có thể hy sinh được chút vàng để phụng sự Tổ quốc”. Đáp lại lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tuần lễ Vàng đã được tổ chức trên cả nước. Trong một tuần, từ 16/9 đến 22/9/1945, nhân dân cả nước, không phân biệt giai cấp, tôn giáo, người có nhiều góp nhiều, người có ít góp ít, đã tự nguyện góp được 370 cân vàng, 20 triệu đồng cho Quỹ độc lập, 40 triệu đồng vào Quỹ Đảm phụ Quốc phòng. Quy đổi theo tỷ giá 400 đồng Đông Dương 1 lạng vàng thì tuần lễ vàng 1945 đã quyên góp được tổng cộng 59.618 lạng vàng, bằng 10 lần số tiền trong nhà băng Đông Dương.

Cần thấy được bối cảnh lịch sử của Việt Nam lúc đó để hiểu được câu chuyện này một cách đầy đủ nhất. Từ đầu thế kỷ XX, người Pháp bắt đầu tiến hành các đợt khai thác thuộc địa với các hoạt động kinh tế, thương mại trên quy mô lớn tại Việt Nam. Quá trình này, vốn lâu nay vẫn được gọi là các “cuộc khai thác thuộc địa”, đã đưa tới những thay đổi hết sức quan trọng cho nền kinh tế Việt Nam. Dù là một nền kinh tế phụ thuộc, song các cuộc khai thác thuộc địa về thực chất cũng là các đợt đầu tư lớn của người Pháp vào Việt Nam, góp phần phát triển kinh tế Việt Nam trong giai đoạn này. Và cho dù tiến trình ấy chủ yếu phục vụ lợi ích của người Pháp, thì đồng thời cũng giúp tạo ra một đội ngũ các doanh nhân người Việt biết nắm bắt được cơ hội. Cho đến nay, sử sách đã ghi nhận những thành tựu kinh doanh đặc biệt cũng như những đóng góp quan trọng của họ cho nền kinh tế Việt Nam, và trên thực tế trước Cách mạng tháng 8 đã hình thành một cộng đồng doanh nhân thực sự.

Tích lũy tư bản của cộng đồng doanh nhân Việt Nam lúc đó rất đáng chú ý. Nếu không có sự tích lũy ấy, dù có yêu nước và tin tưởng vào Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh đến mấy, các doanh nhân cũng không thể có nguồn lực để đóng góp. Các tài liệu lịch sử ghi rằng riêng gia đình doanh nhân Trịnh Văn Bô đã đóng góp và vận động đóng góp tới hơn 5.000 lượng vàng cho cách mạng, trong khi doanh nhân Đỗ Đình Thiện cũng đóng góp 100 lạng vàng và 100 ngàn tiền Đồng Dương. Nguồn lực trong nhân dân đã được đánh thức đúng lúc để bổ sung cho nguồn lực quốc gia trong những ngày đầu, qua đó góp phần vô cùng quan trọng cho thành công của cách mạng.

“Tuần lễ Vàng” của Kỷ nguyên mới

Kỷ niệm 80 năm ngày quốc khánh năm nay, cả nước đang đứng trước một giai đoạn phát triển mới đã được Đảng và Nhà nước xác định là một ‘Kỷ nguyên mới – Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”. Nếu năm xưa cả nước tiến hành cuộc cách mạng để đánh đuổi thực dân Pháp, dành lại độc lập chủ quyền cho đất nước thì ngày nay, cũng không quá khi nói rằng Đảng và Nhà nước ta đang tiến hành một cuộc “cách mạng” mới vì sự phát triển với mục tiêu vượt qua tình trạng trì trệ, đưa đất nước vào một giai đoạn phát triển mới. Gần đây, hàng loạt chính sách quan trọng đã được ban hành với định hướng rất rõ ràng trong việc giải quyết các nút thắt của nền kinh tế từ thể chế chính sách, cơ sở hạ tầng, bộ máy hành chính… Tất cả các chính sách này, về mặt nội hàm, đều thể hiện một tinh thần “cách mạng”.

Nhưng để thực hiện các mục tiêu này, tìm đâu nguồn lực thực hiện là điều không đơn giản. Và trong thời điểm này, chúng tôi đang nghĩ về một “Tuần lễ Vàng” khác của đất nước, trong ý niệm về việc làm thế nào để khơi dậy dòng chảy vốn vẫn đang nằm trong dân ở trạng thái tích trữ. Sau hơn 40 năm Đổi Mới, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam đã có sự phát triển vô cùng mạnh mẽ và nhờ đó đã có sự tích lũy nhất định, đang cần những cơ chế mới thông thoáng và an toàn để bung sức.

Cần thấy được một câu chuyện đầy nhân văn những cũng cho thấy tiềm lực của nhân dân và các doanh nghiệp Việt Nam vài năm trước, khi đại dịch Covid 19 ập đến. Cộng đồng doanh nghiệp tuy rất khó khăn nhưng đã đồng lòng nhất trí đóng góp rất lớn cho công cuộc chống dịch với số tiền lên tới hàng chục ngàn tỷ đồng, góp phần rất quan trọng để chống dịch thành công. Trong số đó, Vingroup là một điển hình khi đã đóng góp tới hơn 320 triệu USD (tương đương 7.360 tỷ đồng) để hỗ trợ công tác phòng chống dịch, chỉ tính đến đầu năm 2022.

Việt Nam đã trải qua một thế kỷ 20 đầy bất trắc. Ít hay nhiều thì tâm lý tích trữ, “có của ăn của để” là một phương châm ứng xử của người Việt để đảm bảo sự an toàn. Làm gì để khơi thông dòng vốn trong dân chúng, để dòng vốn ấy thực sự chảy vào thị trường là bài toán mới trong kỷ nguyên mới, mà để giải được, trên hết cần có lòng tin. Lòng tin về một môi trường kinh doanh minh bạch, chính trực, nơi tài sản của người dân cần được tôn trọng và bảo vệ. Chỉ khi đó, nền kinh tế mới có thể tăng trưởng nhanh chóng và hiệu quả. Do đó, đang rất cần một tinh thần “Tuần lễ Vàng” theo một nghĩa mới: không phải là đóng góp trực tiếp vào ngân sách mà là thúc đẩy các hoạt động sản xuất kinh doanh để tạo doanh thu, lợi nhuận, nhờ đó có thể đóng góp nhiều hơn cho ngân sách.

Điều đó cũng đúng với chính tinh thần của bức thư mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi cho giới Công Thương trong những ngày đầu độc lập: “Trong lúc các giới khác trong quốc dân ra sức hoạt động để giành lấy nền hoàn toàn độc lập của nước nhà thì giới công thương phải hoạt động để xây dựng một nền kinh tế và tài chính vững vàng và thịnh vượng. Chính phủ, nhân dân và tôi sẽ tận tâm giúp đỡ giới thương nhân trong công cuộc kiến thiết này. Việc nước và việc nhà bao giờ cũng đi đôi với nhau. Nền kinh tế quốc dân thịnh vượng nghĩa là các sự kinh doanh của các nhà doanh nghiệp thịnh vượng”. Lúc này đây, trong kỳ vọng lớn lao về một kỷ nguyên mới, cộng đồng doanh nghiệp và người dân cũng kỳ vọng rất nhiều từ sự “tận tâm giúp đỡ” của chính quyền, trên tinh thần hướng tới sự thịnh vượng chung của đất nước.