Sức bật của sản xuất chững lại: Dư địa nào cho tăng trưởng nửa cuối năm?

Nhiều chỉ số tích cực trong 5 tháng đầu năm

Báo cáo của Tổng cục Thống kê vừa công bố cho thấy, tình hình kinh tế - xã hội tháng 5 tiếp tục chuyển biến tích cực, tốt hơn so với tháng trước và cùng kỳ năm trước.

Cụ thể, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 9,4% so với cùng kỳ năm trước, nhờ ngành chế biến – chế tạo duy trì mức tăng 11%. Tổng doanh nghiệp bán lẻ hàng hoá và dịch vụ đạt 574,9 nghìn tỷ đồng, tăng 10,22 % so với cùng kỳ năm trước, được hỗ trợ bởi kỳ nghỉ 30/4 và 1/5 cùng với mùa hè khởi động sớm.

Dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) cũng là điểm sáng khi vốn đăng ký mới và tăng thêm gấp khoảng đôi so với cùng kỳ, tập trung vào chế biến–chế tạo và các dự án "xanh", phản ánh niềm tin dài hạn của nhà đầu tư nước ngoài đối với Việt Nam.

Đáng chú ý, tại báo cáo mới công bố, tình hình giải ngân vốn đầu tư công tăng tốc rõ rệt, trong tháng 5 là 199.300 tỷ đồng, đạt 24,13% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cao hơn 2,5% về tỷ lệ và 56.000 tỷ đồng về số tuyệt đối so với cùng kỳ.

Ngành du lịch tăng trưởng tích cực với 9,2 triệu khách quốc tế  đến Việt Nam, tăng 21,3% so với cùng kỳ.

Lạm phát tiếp tục nằm trong vùng an toàn với chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 5 chỉ tăng 0,16 % so với tháng trước và 3,24 % so với cùng kỳ năm trước, giữ dư địa thuận lợi cho điều hành chính sách hỗ trợ tăng.

Nhưng sức bật của ngành sản xuất đã chậm lại

Dù những con số trên báo cáo đang thể hiện sự tích cực nhưng những lo ngại về các khó khăn phía trước cũng là điều được các tổ chức quốc tế cũng như các chuyên gia trong nước lo ngại.

Trong cập nhật về dự báo tăng trưởng, Ngân hàng UOB (Singapore) cho rằng, hoạt động kinh tế khởi sắc trở lại nhờ giai đoạn tạm hoãn thuế 90 ngày, với kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu trong tháng 4 tăng mạnh hơn kỳ vọng so với cùng kỳ năm trước, lần lượt đạt mức 20% và 23%.

Đà tăng này chủ yếu đến từ việc các doanh nghiệp đẩy mạnh giao dịch trước thời điểm kết thúc thời gian hoãn áp thuế. Xuất khẩu sang thị trường lớn nhất là Mỹ tăng vọt 34% so với cùng kỳ, mức tăng nhanh nhất kể từ tháng 1.

Tuy nhiên, trong bối cảnh bất định xoay quanh chính sách thuế quan, nhóm nghiên cứu vẫn giữ quan điểm thận trọng đối với triển vọng của Việt Nam, do nền kinh tế phụ thuộc lớn vào thương mại, với kim ngạch xuất khẩu chiếm khoảng 90% GDP, trong đó riêng thị trường Mỹ chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu.

"Chúng tôi duy trì dự báo tăng trưởng kinh tế cả năm của Việt Nam ở mức 6% trong năm 2025 và 6,3% trong năm 2026. Riêng trong quý II và quý III/2025, tăng trưởng GDP dự kiến đạt lần lượt 6,1% và 5,8%", Ngân hàng UOB đánh giá.

Trong khi đó, Báo cáo vĩ mô tháng 5 “Kinh tế giữ đà tăng trước thách thức thương mại” của Chứng khoán KIS nhìn nhận dù nền tảng tăng trưởng vẫn ổn định, song sức bật của sản xuất đã có dấu hiệu chùng lại.

Cụ thể, hoạt động xuất – nhập khẩu tháng 5 vẫn tăng hai chữ số nhưng đã bộc lộ dấu hiệu hạ nhiệt sau giai đoạn "gom hàng sớm". Theo đó, đơn hàng sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc đã chững lại khi các tập đoàn tái phân bổ sản xuất. Với thời gian vận chuyển hơn một tháng, đà xuất khẩu dự kiến sẽ suy yếu rõ và có thể giảm trong các tháng tiếp theo nếu đàm phán thuế quan chưa rõ ràng.

Cùng với đó, chỉ số sản xuất công nghiệp tháng 5 đã thấp hơn mức của tháng 4, chỉ số Nhà quản trị mua hàng ngành sản xuất (PMI) Việt Nam vẫn dưới ngưỡng 50 cho thấy đơn hàng mới – đặc biệt đơn hàng xuất khẩu – tiếp tục co hẹp, buộc doanh nghiệp hạ giá bán và hạn chế tuyển dụng.

"Khi thời hạn áp thuế đến gần và tồn kho của khách hàng Quốc tế còn cao, nguy cơ suy yếu thương mại có thể kéo sang quý ba, làm quá trình phục hồi của khu vực sản xuất – xuất khẩu thêm mong manh và đòi hỏi chính sách linh hoạt cùng tiến độ giải ngân đầu tư công quyết liệt để bảo vệ quỹ đạo tăng trưởng", báo cáo nêu rõ.

Đầu tư công và đầu tư nước ngoài tiếp tục là dư địa

Ông Shantanu Chakraborty - Giám đốc quốc gia ADB tại Việt Nam đánh giá tăng trưởng thương mại mạnh, phục hồi sản xuất xuất khẩu và dòng vốn FDI tích cực là động lực chính thúc đẩy kinh tế Việt Nam.

“Tuy nhiên, chính sách thuế mới từ Hoa Kỳ và những bất ổn toàn cầu hiện nay sẽ có thể đặt ra thách thức lớn cho tăng trưởng trong năm nay”, ông Chakraborty cho biết.

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Mai Hạnh, Trưởng ban Ban Hệ thống tài khoản quốc gia, Cục Thống kê, với mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 đạt 8% trở lên, tăng trưởng 3 quý cuối năm phải tăng trên 8,3% (trong đó quý II tăng 8,2%, quý III và quý IV lần lượt là 8,3% và 8,4%).

Về dư địa tăng trưởng thời gian tới, theo bà Hạnh, đầu tư công và đầu tư nước ngoài tiếp tục là cánh tay đắc lực cho tăng trưởng kinh tế.

Theo đó, chính sách và giải pháp thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công cũng như thu hút mạnh mẽ vốn đầu tư nước ngoài đang được Chính phủ, các bộ ngành, địa phương triển khai quyết liệt sẽ là cầu nối cũng như bước đệm quan trọng thúc đẩy sản xuất kinh doanh và xuất khẩu.

Cùng với đó, chuyển đổi số và đổi mới công nghệ đang trong giai đoạn bùng nổ sẽ mở ra các cơ hội cho doanh nghiệp tiếp cận và ứng dụng công nghệ AI trong hoạt động sản xuất để giảm chi phí nâng cao năng suất lao động, tăng năng lực cạnh tranh.

Tăng trưởng tín dụng phấn đấu mục tiêu đạt 16% trong năm 2025 được kỳ vọng là cú hích lớn cho thị trường bất động sản. Cùng với các chính sách tháo gỡ pháp lý, mở ra cơ hội cho thị trường bất động sản vượt qua khó khăn, từ đó kích thích phát triển ngành xây dựng.

Đặc biệt, tiêu dùng được hỗ trợ bởi các chính sách giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) và các chính sách thương mại kích cầu tiêu dùng trong nước và tăng cường chính sách miễn thị thực cho nhiều quốc gia và chiến lược quảng bá du lịch sẽ giúp Việt Nam phát triển và thu hút khách du lịch đặc biệt trong mùa du lịch sắp tới.

Về giải pháp, bà Hạnh cho rằng, cần nhanh chóng thực hiện đàm phán với Chính quyền Mỹ để giảm thuế đối với hàng hòa nhập khẩu tử Việt Nam, tận dụng các hiệp định thương mại tự do như EVFTA, CPTPP, RCEP để mở rộng thị trường và giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

Tiến hành xúc tiến thương mại có trọng tâm, trọng điểm, kết nối hệ sinh thái doanh nghiệp xuất khẩu với các sàn thương mại điện tử quốc tế; thúc đẩy tiêu dùng trong nước.

Tiếp tục hỗ trợ tiêu dùng trong nước thông qua kéo dài chính sách giảm thuế VAT, mở rộng phạm vi giảm thuế để kích thích tiêu dùng, đặc biệt là đối với các mặt hàng thiết yếu và hàng hóa có tính lan tỏa cao.

"Đẩy nhanh đồng thời kiểm soát tiến độ giải ngân đầu tư công. Cải thiện môi trường đầu tư, giảm thủ tục hành chính để thu hút thêm FDI . Khuyến khích đầu tư vào các ngành công nghệ cao, công nghiệp xanh để phát triển bền vững", bà Hạnh nêu rõ.

Các chuyên gia khuyến nghị Việt Nam cần tiếp tục nâng cao giá trị gia tăng trong chuỗi cung ứng toàn cầu nhằm giảm thiểu rủi ro kinh tế. Trong bối cảnh cục diện kinh tế thế giới thay đổi, vai trò của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu cũng đang dịch chuyển. Chính vì vậy, việc xác định rõ các thách thức và rào cản là yếu tố then chốt để hoạch định chiến lược phát triển dài hạn.