Nơi làm việc có quán cà phê, lớp học khiêu vũ và yoga miễn phí trong khi hàng tháng các công nhân được tham gia các buổi team building để ăn uống cũng như tham gia các trò chơi như lái xe go-kart và bowling. Thật bất ngờ khi đây không phải là môi trường làm việc ở Google. Đó là một xưởng may tại Việt Nam.
Châu Á, công xưởng của thế giới từ lâu được biết đến với nguồn lao động giá rẻ, đang phải đối mặt với một vấn đề lớn – những người trẻ tuổi không muốn làm việc trong các nhà máy. Thực trạng này đã gióng lên hồi chuông cảnh báo cho các nhà sản xuất phương Tây vốn dựa vào nguồn lao động giá rẻ ở châu Á để sản xuất những mặt hàng tiêu dùng với giá cả phải chăng.
Theo WSJ, kỷ nguyên lao động giá rẻ tại châu Á đang dần đi đến hồi kết, ảnh hưởng trực tiếp đến mô hình sản xuất toàn cầu hóa mà các nhà sản xuất đã áp dụng trong suốt ba thập kỷ qua.
Nhờ việc đặt nhà máy sản xuất tại các quốc gia châu Á để tận dụng nguồn lao động giá rẻ, một lượng lớn hàng hóa đã được sản xuất với mức giá phải chăng cho người tiêu dùng trên toàn thế giới. Thế nhưng, điều này có thể sớm trở thành dĩ vãng.
Ông Paul Norriss, người đồng sáng lập của nhà máy may mặc UnAvailable có trụ sở tại TP. HCM, cho biết: “Không còn nơi nào trên hành tinh này có thể cung cấp cho bạn những gì bạn muốn. Mọi người sẽ phải thay đổi thói quen tiêu dùng của mình và các thương hiệu, cũng phải thay đổi thói quen của chính họ”.
Ông Norriss cho hay những công nhân ở độ tuổi 20, lực lượng lao động truyền thống của ngành may mặc, thường xuyên bỏ chương trình đào tạo của công ty. Những người khác thì chỉ làm việc trong một vài năm ít ỏi. Thay vì làm công nhân, người trẻ bây giờ đều muốn “trở thành một nhiếp ảnh gia, một nhà tạo mẫu, một KOL hay đơn giản chỉ là một nhân viên phục vụ tại quán cà phê”.
Giám đốc điều hành của Lovesac, một nhà sản xuất đồ nội thất có trụ sở tại Stamford cho biết, những người trẻ tuổi ở Trung Quốc và Việt Nam đang hòa nhập với văn hóa toàn cầu thông qua mạng Internet và ít quan tâm đến công việc tại các nhà máy. “Một khi họ nhìn thấy những người nổi tiếng trên mạng, họ không muốn làm công việc tại nhà máy nữa”, vị giám đốc cho hay.
Còn theo nhà sản xuất đồ chơi và trò chơi Hasbro, tình trạng thiếu lao động tại Việt Nam và Trung Quốc đã đẩy chi phí sản xuất lên cao.
Nhà sản xuất búp bê Barbie Mattel với cơ sở sản xuất lớn ở châu Á cũng đang vật lộn với cơn khủng hoảng tương tự. Cả hai công ty này buộc phải tăng giá của các sản phẩm trong thời gian qua. Nike, công ty sản xuất phần lớn giày ở châu Á, thừa nhận giá thành sản phẩm của hãng đã tăng lên do chi phí lao động cao hơn.
Thay đổi nhân khẩu học đóng vai trò không nhỏ dẫn đến sự biến đổi này. Những người trẻ tuổi ở châu Á đang có ít con hơn và có con ở độ tuổi muộn hơn. Điều này đồng nghĩa với việc họ chịu ít áp lực hơn trong việc tìm việc làm ổn định ở độ tuổi 20.
Bên cạnh đó, những người lao động trẻ được thừa hưởng nền giáo dục tốt hơn cha mẹ của họ. Chính vì thế, nhiều người không chấp nhận việc làm 8 tiếng/ngày gò bó trong những phân xưởng đông đúc, chật chội.
Lĩnh vực dịch vụ đang bùng nổ cũng tạo ra nhiều cơ hội việc làm nhẹ nhàng hơn cho người trẻ, như nhân viên cửa hàng hay lễ tân khách sạn.
Làn sóng “Trung Quốc +1” cũng khiến các nhà sản xuất đổ xô đi tìm thị trường mới thay thế cho Trung Quốc. Các công ty đa quốc gia đã và đang chuyển dây chuyền sản xuất từ Trung Quốc sang các quốc gia như Malaysia, Indonesia, Việt Nam và Ấn Độ. Tuy nhiên, khi lượng lớn nhà sản xuất gia nhập thị trường, nguồn cung lao động giá rẻ theo đó cũng dần cạn kiệt.
Nếu như trước đây các nhà sản xuất chỉ đơn giản là chuyển nhà máy tới các địa điểm ít tốn kém hơn thì giờ đây, ngày càng có nhiều yếu tố khiến họ phải cân nhắc.
Những quốc gia tại châu Phi và Nam Á dù có lực lượng lao động giá rẻ dồi dào nhưng lại không ổn định về chính trị hoặc thiếu cơ sở hạ tầng tốt cũng như lực lượng lao động chưa qua đào tạo đã khiến các nhà sản xuất không yên tâm.
Để đối phó với khủng hoảng thiếu lao động trẻ tuổi, các nhà máy ở châu Á đang cố gắng làm cho mình trở nên hấp dẫn hơn trong mắt người trẻ. Các chiến lược từ cơ bản như tăng lương đến “nâng cao” như cải thiện về đồ ăn, cơ sở vật chất hay thậm chí là xây dựng cả trường mẫu giáo cho con cái của công nhân đều được áp dụng.
Theo dữ liệu từ Tổ chức Lao động Quốc tế của Liên hợp quốc, tiền lương của các công nhân tại nhà máy ở Việt Nam đã tăng gấp đôi kể từ năm 2011, lên mức 320 USD/tháng và gấp 3 lần tốc độ tăng tại Mỹ. Tại Trung Quốc, tiền lương của các công nhân tại nhà máy đã tăng 122% trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2021.
Đầu năm nay, Nguyễn Anh Tuấn, 25 tuổi, tốt nghiệp trung học đã từ bỏ công việc thợ máy tại một nhà máy sản xuất phụ tùng ô tô ở ngoại thành Hà Nội để chuyển sang làm tài xế xe ôm cho Grab. Mặc dù mức lương theo giờ thấp hơn mức thu nhập anh từng kiếm được ở nhà máy nhưng với Tuấn, sự thay đổi này là xứng đáng bởi hiện anh được làm “ông chủ của chính mình”.
“Những người quản lý tại các nhà máy thường đưa ra các lời nhận xét khó chịu và khiến tôi căng thẳng”, anh Tuấn chia sẻ. Anh cũng khẳng định rằng sẽ chỉ quay lại làm việc tại nhà máy nếu mức lương cũ 400 USD/tháng được tăng gấp đôi.
Cải thiện cơ sở vật chất cũng là ưu tiên hàng đầu của nhiều công ty. Tại Malaysia, các nhà máy về chất bán dẫn và điện tử đã loại bỏ yêu cầu mặc đồng phục, điều mà các công nhân trẻ không yêu thích cũng như thiết kế lại cơ sở vật chất của mình.
Chủ tịch Liên đoàn người sử dụng lao động Malaysia – tổ chức đại diện cho các nhà sản xuất cho biết: “Chúng tôi đang cố gắng làm cho các nhà máy của mình hấp dẫn hơn một chút bằng cách mở rộng các vách ngăn, cung cấp nhiều ánh sáng tự nhiên, trồng thêm cây xanh và tạo ra một môi trường kiểu Apple”.
Không thể không thừa nhận rằng bối cảnh thị trường lao động đã khác nhiều so với hai thập kỷ trước, khi việc tìm kiếm công nhân đơn giản chỉ là mở cổng nhà máy và đợi dòng người đến xin việc. Trước thay đổi này, các nhà sản xuất cũng phải thay đổi chính mình, nếu không muốn bị người lao động bỏ rơi.
Tags:
(VNF) - Ngày càng nhiều phụ nữ trẻ ở Trung Quốc sẵn sàng chi từ 20 đến 50 nhân dân tệ (tương đương 3–7 USD) để được những người đàn ông gọi là “man mums” ôm trong vòng 5 phút, giúp giải tỏa căng thẳng và cảm giác cô đơn.
(VNF) - Trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng suy yếu, các trung tâm thương mại ở Trung Quốc tìm cách thu hút khách bằng những “chiêu trò” gây tò mò như nhà vệ sinh có đàn piano hay bồn cầu bằng vàng. Câu hỏi đặt ra là liệu các biện pháp mang tính bề nổi này có thể giải quyết được tận gốc bài toán tiêu dùng hay không.
(VNF) - Hãng xe điện Tesla của Elon Musk vừa bất ngờ ra mắt chiếc vợt pickleball trị giá 350 USD, đánh dấu bước mở rộng danh mục sản phẩm phong cách sống. Động thái này phản ánh chiến lược của công ty trong việc không chỉ dừng lại ở ô tô mà còn khai thác thị trường tiêu dùng cao cấp và sản phẩm giải trí – thể thao.
(VNF) - Nền kinh tế Trung Quốc đang bước vào một sự chuyển biến mang tính lịch sử khi tình trạng suy thoái đầu tư ngày càng trở nên rõ nét. Trong năm nay, đầu tư vào 3 lĩnh vực trụ cột gồm sản xuất, cơ sở hạ tầng và bất động sản được dự báo sẽ đồng loạt suy giảm. Đây được xem là một bước ngoặt đáng chú ý đối với nền kinh tế từng định hình lại trật tự toàn cầu bằng nhiều thập kỷ tăng trưởng dựa vào vốn đầu tư.
(VNF) - Từng được xem là thú chơi gắn với tuổi thơ của thế hệ 8X–9X, thẻ bài sưu tầm như Pokémon hay Yu-Gi-Oh! đang chứng kiến sự trở lại mạnh mẽ trên các nền tảng thương mại điện tử. Dữ liệu từ eBay cho biết Gen Z Mỹ đang chi tiêu ngày càng nhiều cho thẻ bài và các vật phẩm sưu tầm, biến một trào lưu văn hoá thành thị trường kinh doanh và đầu tư có quy mô đáng kể.
(VNF) - Quyết định hạ lãi suất của Fed trong tuần qua đã kích hoạt làn sóng tăng mạnh trên Phố Wall và củng cố sức hấp dẫn của vàng. Cùng lúc, Trung Quốc và Nga tăng dự trữ vàng, trong khi EU đóng băng vô thời hạn tài sản Nga, phản ánh xu hướng dịch chuyển dòng tiền và tái cơ cấu dự trữ trong bối cảnh kinh tế – địa chính trị toàn cầu đầy biến động.
(VNF) - Năm 2025 chứng kiến biến động lớn về tài sản của giới tỷ phú trên toàn cầu khi tổng giá trị tài sản đạt mức cao kỷ lục, chủ yếu nhờ đà tăng của cổ phiếu công nghệ và trí tuệ nhân tạo. Tại Việt Nam, số lượng tỷ phú không thay đổi nhiều, song tài sản của một số cá nhân, đặc biệt người giàu nhất Việt Nam, tăng mạnh theo diễn biến thị trường chứng khoán.
(VNF) - Ở tuổi 27, CEO của nền tảng thị trường dự đoán Polymarket Shayne Coplan đã trở thành tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới khi công ty được định giá 9 tỷ USD. Hành trình của chàng trai bỏ học để xây dựng startup trong phòng tắm đến gương mặt nổi bật ngành crypto toàn cầu phản ánh sức mạnh của ý tưởng táo bạo, trí tuệ đám đông và bước chuyển mình của cả một lĩnh vực công nghệ.
(VNF) - Mỹ là nơi khai sinh các mô hình trí tuệ nhân tạo mạnh mẽ nhất và nắm quyền kiểm soát các loại chip máy tính tiên tiến nhất. Thế nhưng, giữa cuộc cạnh tranh AI toàn cầu, Trung Quốc lại sở hữu một lợi thế mang tính quyết định: một lưới điện khổng lồ và rẻ nhất thế giới.
(VNF) - Liên minh châu Âu (EU) ngày 12/12 quyết định đóng băng vô thời hạn khoảng 210 tỷ euro (tương đương 246 tỷ USD) tài sản nhà nước của Nga, thay vì tiếp tục cơ chế gia hạn 6 tháng một lần như trước đây.
(VNF) - Ngày 11/12, doanh nhân người Hàn Quốc Do Kwon, nhà sáng lập Terraform Labs, đơn vị đứng sau hai đồng tiền TerraUSD và Luna, đã bị tòa án liên bang Mỹ tuyên phạt 15 năm tù. Bản án được đưa ra gần 3 năm sau cú sập gây thiệt hại ước tính 40 tỷ USD, được thẩm phán mô tả là “một vụ gian lận mang tính thế hệ”.
(VNF) - Mỹ tiếp tục gia tăng sức ép đối với chính quyền Tổng thống Nicolás Maduro khi áp đặt lệnh trừng phạt lên ba cháu trai của ông, cùng nhiều cá nhân, doanh nghiệp và tàu vận tải bị cáo buộc tham gia vận chuyển dầu cho Caracas. Động thái này là một phần trong chiến dịch siết nguồn thu tài chính của Venezuela và mở rộng nỗ lực trấn áp hoạt động buôn lậu ma túy tại khu vực Caribe.
(VNF) - Ukraine ngày 11/12 cho biết máy bay không người lái tầm xa của họ đã tấn công một giàn khoan dầu lớn ngoài khơi Biển Caspi trong tuần này. Chiến dịch này phản ánh nỗ lực mở rộng mục tiêu của Kyiv nhằm bóp nghẹt nguồn thu từ năng lượng - nguồn lực quan trọng nhất giúp Nga duy trì cuộc chiến.
(VNF) - Các chuyên gia quốc tế nhận định thị trường chứng khoán Việt Nam đã bùng nổ trong năm 2025, và dư địa tăng trưởng còn rất rộng mở trong thời gian tới.
(VNF) - Mexico nâng thuế nhập khẩu lên 50% khiến Trung Quốc phản ứng gay gắt, gọi đây là hành động bảo hộ “mang tính xúc phạm” và cảnh báo tác động tiêu cực tới thương mại song phương.
(VNF) - Trung Quốc ghi nhận thặng dư thương mại kỷ lục 1.000 tỷ USD, đặt ra câu hỏi liệu sức mạnh xuất khẩu có che giấu những điểm yếu ngày càng lớn của nền kinh tế hay không?
(VNF) - Sau tin Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) hạ lãi suất, Phố Wall tăng điểm mạnh. Trong khi đó, giá vàng cũng bật tăng nhưng cuối cùng vẫn quay trở về vùng 4.205 USD/ounce, gần như không đổi so với trước đó.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 10/12 cho rằng quyết định mới nhất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) về việc hạ lãi suất chuẩn thêm 0,25 điểm phần trăm là chưa đủ mà lẽ ra phải “mạnh tay gấp đôi”.
(VNF) - Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã cắt giảm lãi suất xuống mức thấp nhất trong vòng 3 năm sau một cuộc họp căng thẳng, phơi bày những rạn nứt sâu sắc giữa các nhà hoạch định chính sách về việc nên ưu tiên xử lý thị trường lao động suy yếu hay lạm phát vẫn ở mức cao.
(VNF) - Giới đầu tư đặt cược tới 90% vào khả năng Fed tiếp tục hạ lãi suất 0,25 điểm phần trăm. Nếu kịch bản này xảy ra, quyết định của Fed có thể tạo ra hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ lên USD, vàng, Bitcoin và toàn bộ thị trường tài chính toàn cầu trong những tháng tới.
(VNF) - Thặng dư thương mại kỷ lục của Trung Quốc một lần nữa phơi bày sức mạnh công nghiệp của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, đồng thời phản ánh mức độ mất cân đối đang gia tăng trong cấu trúc tăng trưởng của nước này.
(VNF) - Thỏa thuận thương mại giữa Indonesia và Washington đang đối mặt nguy cơ sụp đổ khi các quan chức Mỹ ngày càng thất vọng trước điều họ cho là Jakarta "bội ước" những điều khoản đã thống nhất hồi tháng 7.
(VNF) - Bạc đang cạnh tranh quyết liệt với vàng. Kim loại quý này đã tăng giá hơn gấp đôi kể từ đầu năm và vừa lập kỷ lục mới trong ngày 9/12 khi lần đầu tiên vượt mốc 60 USD/ounce trên Sàn giao dịch hàng hóa New York. Tính từ đầu năm 2025, giá bạc đã tăng 102% bỏ xa vàng khi “chỉ” tăng 59%.
(VNF) - Một vụ hỏa hoạn nghiêm trọng bùng phát tại tòa nhà văn phòng ở trung tâm Jakarta khiến ít nhất 22 người thiệt mạng, trong đó có một phụ nữ mang thai. Lực lượng chức năng Indonesia huy động hàng trăm nhân viên cùng gần 30 xe chữa cháy để dập lửa, song thiệt hại về người vẫn ở mức đặc biệt nghiêm trọng.
(VNF) - Ngày 9/12, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo sẽ cho phép Nvidia xuất khẩu chip AI H200 sang Trung Quốc và áp thuế 25% trên các giao dịch.
(VNF) - Ngày càng nhiều phụ nữ trẻ ở Trung Quốc sẵn sàng chi từ 20 đến 50 nhân dân tệ (tương đương 3–7 USD) để được những người đàn ông gọi là “man mums” ôm trong vòng 5 phút, giúp giải tỏa căng thẳng và cảm giác cô đơn.
(VNF) - Dự án cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng có tổng mức đầu tư lên đến 11.029 tỷ đồng dự kiến sẽ chính thức thông tuyến vào ngày 19/12.
