Thương hiệu vang bóng một thời: Phích nước Rạng Đông và hành trình ‘giữ nhiệt’ suốt hơn 60 năm

Biểu tượng văn hóa thời bao cấp

Những năm 60 của thế kỷ trước, Nhà máy Bóng đèn Phích nước Rạng Đông khi đó là 1 trong 13 nhà máy đầu tiên được lựa chọn xây dựng, đặt nền móng cho nền công nghiệp nhẹ Việt Nam thời kỳ xây dựng xã hội chủ nghĩa (XHCN).

Năm 1958, nhà máy Bóng đèn Phích nước Rạng Đông được khởi công xây dựng tại Hạ Đình, Thanh Xuân, Hà Nội. Đến năm 1963 thì chính thức khánh thành. Đây là nhà máy đầu tiên ở Việt Nam và ở cả Đông Dương sản xuất bóng đèn và phích nước.

Ngay từ đầu, sản phẩm phích nước của Rạng Đông đã có chất lượng tốt, được nhân dân ưa chuộng và tin cậy. Thậm chí, nó được coi là một biểu tượng văn hóa gắn với thời bao cấp.

Thời điểm mới ra mắt, việc sản xuất phích nước còn khá thủ công. Để sản xuất được những chiếc bình phích, người thợ phải đưa một cái ống dài hơn 1 mét và thổi bằng miệng, rất vất vả và độc hại. Chất lượng của phích có tốt hay không, phụ thuộc rất lớn ở khâu thổi bình phích. Do vậy, đòi hỏi người thợ thổi bình phích phải được lựa chọn rất kỹ, là những người có sức khỏe tốt, có tay nghề cao, có khi phải đào tạo cả hơn năm mới làm được nghề.

Về thiết kế, chiếc phích Rạng Đông bao giờ cũng có nắp dập nổi biểu tượng của công ty, đó là hình ảnh vầng mặt trời đang lên với rất nhiều tia sáng. Trên thân phích có dòng chữ Rạng Đông màu đỏ. Cùng với đó là hình ảnh trang trí con chim đậu cành cây, hoa hồng, hoa mẫu đơn… mang văn hóa Á Đông. Ngoài ra, còn có thêm một số mẫu thiết kế rất châu Âu, ví dụ như sử dụng những đường thẳng đen ngang dọc làm nền tảng đúng chất danh họa Mondrian. Phích có thể thay ruột khi ruột cũ bị hỏng.

Thời đó, mặc dù phích nước Rạng Đông là vật dụng cần thiết trong mỗi gia đình nhưng việc mua bán nó rất khó. Có nơi, cán bộ công nhân viên còn phải bốc thăm mới có quyền mua chiếc phích này. Vì thế người ta lại càng trân quý sản phẩm này hơn.

Trước năm 1988 là thời kì hoàng kim của Rạng Đông. Hình ảnh phích nước Rạng Đông đã đi sâu vào tiềm thức của nhiều người thuộc thế hệ 6X, 7X.

Cuối những năm 80, khi Việt Nam bắt đầu mở cửa, hàng Liên Xô, Trung Quốc giá rẻ đổ vào ổ ạt tràn vào Việt Nam khiến kết quả sản xuất kinh doanh của Rạng Đông sụt giảm nghiêm trọng.

Tìm lại ánh hào quang

Bằng việc đổi mới cơ chế điều hành, nâng cao chất lượng sản phẩm, phích nước Rạng Đông dần lấy lại được thị phần. Năm 1993, lần đầu tiên phích nước Rạng Đông lọt top “10 mặt hàng Việt Nam được yêu thích nhất” và là 1 trong số ít sản phẩm Việt Nam đánh bại hàng Trung Quốc, giành lại thị trường và được người tiêu dùng đặc biệt tin tưởng.

Nếu như hồi mới ra mắt, công suất thiết kế của nhà máy chỉ đạt 300.000 sản phẩm/năm thì đến năm 2001, sau khi nhà máy chuyển từ sản xuất thủ công sang sản xuất bình phích bằng máy, sản lượng tăng lên hơn 5 triệu sản phẩm/năm. Đến năm 2003, sản lượng phích tăng lên hơn 7 triệu sản phẩm/năm.

Sau khi cổ phần hóa, đầu năm 2007, Rạng Đông mở rộng qui mô sản xuất, sản lượng phích nước đến nay đạt hơn 18 triệu sản phẩm/năm. Phích nước Rạng Đông không còn là thứ sản phẩm “ hiếm có – khó mua” nữa, mà đã trở thành sản phẩm phổ biến, ai cũng có thể có được.

Không còn nữa những dây chuyền sản xuất cũ, không còn nữa những người thợ phải sản xuất thủ công. Tất cả giờ đã được thay bằng những dây chuyền sản xuất mới, công nghệ mới: dây chuyền sản xuất phích theo công nghệ nối thân hiện đại; Dây chuyền mạ bạc theo công nghệ Nhật Bản, Hệ thống thiết bị công nghệ phụ trợ mới, Máy ép nhựa hiện đại sản xuất thân phích và vỏ phích. Thủy tinh bình phích được nấu bằng lò thủy tinh đốt điện hoàn toàn, điều khiển hoàn toàn tự động.

Do đó, việc sản xuất phích nước Rạng Đông đạt năng suất cao hơn, khả năng kiểm soát công nghệ tốt hơn,chất lượng tốt hơn, sản xuất sạch hơn, thân thiện với môi trường.

Sản phẩm phích nước Rạng Đông hiện nay kế thừa những ưu điểm của phích nước ngày xưa, có độ bền, độ giữ nhiệt cao. Đồng thời, kiểu dáng, màu sắc, mẫu mã được thiết kế đa dạng hơn, tính năng tiện ích hơn: phích đựng nước nóng, phích pha trà, phích cá nhân giữ nhiệt với dung tích từ 0,5 lít đến 3,2 lít.

Năm 2017,  phích nước Rạng Đông được vinh danh Top 10 “Nhãn hiệu hàng đầu Việt Nam - Sản phẩm vàng, dịch vụ vàng Việt Nam”.

Trải qua nhiều thăng trầm lịch sử từ những năm 60, phích nước Rạng Đông vinh dự là một trong số ít thương hiệu Việt xưa đến nay vẫn đứng vững và phát triển mạnh mẽ.

Phích nước Rạng Đông đã xuất khẩu được sang thị trường các nước Trung Quốc, Brazil, Indonexia, Nhật Bản, Ai Cập, Hàn Quốc,…đưa được nét văn hóa của Rạng Đông, văn hóa của Việt Nam đến với người tiêu dùng trong nước và nước ngoài, tự hào sản phẩm mang thương hiệu Việt.

Hiện nay, bình đun nước siêu tốc và bình giữ nhiệt tiện lợi ra đời đã giảm đi sự cần thiết của phích nước. Nhưng nhiều người vẫn tìm mua chiếc phích nước Rạng Đông như một thói quen hoặc như một cách để hoài niệm về quá khứ xưa cũ. Bên cạnh đó, họ còn sử dụng vật dụng này để trang trí quán cafe, nhà hàng hoặc nơi làm việc, bởi nó mang nét đẹp cổ điển, khá ấn tượng và thú vị.