'Trạm sạc, yếu tố tiên quyết để chuyển đổi sang xe điện thành công'

- Thực tế chuyển đổi xanh trong giao thông tại Việt Nam đang diễn ra như thế nào? Đâu là điểm vướng mắc, khó khăn trong quá trình trên, thưa bà?

Bà Nguyễn Thị Phương Hiền: Sau cam kết của Thủ tướng Chính phủ tại COP26 với mục tiêu đưa phát thải ròng về 0 vào 2030, tháng 7/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định 876 về chương trình chuyển đổi năng lượng xanh trong lĩnh vực GTVT, trong đó đã quy định toàn bộ lộ trình phát thải ròng bằng 0 của ngành GTVT bao gồm tất cả 5 phương thức vận tải đến năm 2050.

Tính đến thời điểm này, 57/63 tỉnh, thành phố đã ban hành kế hoạch hành động về thực hiện quyết định 876 của Chính phủ. Và 2 trong số 5 bộ ngành cũng đã ban hành kế hoạch hành động này. Còn lại, một số các bộ ngành và tỉnh, thành phố cũng đang khẩn trương xây dựng kế hoạch hành động.

Về khó khăn trong việc triển khai nỗ lực của chương trình hành động chuyển đổi xanh: Thực tế, chuyển đổi xanh là một nhiệm vụ tất yếu không phải của riêng Việt Nam mà là của tất cả các quốc gia trên thế giới, của toàn nhân loại. Trên thế giới, công cuộc chuyển đổi xanh đã được triển khai khoảng hơn 10 năm nay ở các mức độ khác nhau, còn ở Việt Nam đang ở những bước đầu tiên trong quá trình triển khai.

Vì vậy, chúng ta có rất nhiều việc phải làm, từ thể chế, chính sách cho đến nhận thức của toàn xã hội với nhiệm vụ chuyển đổi xanh. Vì vậy, chúng tôi nghĩ rằng thách thức lớn nhất chính là việc chúng ta cần phải hoàn thiện toàn bộ khung thể chế pháp lý và các cơ chế chính sách để khuôn khổ Chuyển đổi xanh được thực hiện.

- Việc ủng hộ phương tiện xanh như xe điện theo bà có ý nghĩa ra sao để giúp Việt Nam hoàn thành mục tiêu đưa phát thải ròng về 0 năm 2050?

Riêng trong lĩnh vực phát thải, trong toàn ngành giao thông vận tải tại thời điểm xây dựng quyết định 876 của Chính phủ thì lĩnh vực giao thông đường bộ là lĩnh vực chịu trách nhiệm về phát thải khí nhà kính lớn nhất trong 5 phương thức vận tải.

Theo công bố kiểm kê phát thải năm 2020 (mới nhất) của Bộ Tài nguyên và Môi trường, lĩnh vực giao thông vận tải đường bộ chịu trách nhiệm đến 85% lượng phát thải, tức là khoảng tương đương với 32 triệu tấn CO2 quy đổi trong tổng số gần 38 triệu tấn CO2 phát thải của nghành GTVT. Vì vậy, chuyển đổi năng lượng trong lĩnh vực giao thông vận tải đường bộ là rất quan trọng.

Bên cạnh việc phát thải lượng lớn nhất, GTVT đường bộ cũng là lĩnh vực khả thi nhất về mặt chuyển đổi bởi vì các công nghệ đã sẵn sàng. Việc chuyển đổi trong lĩnh vực giao thông vận tải đường bộ là một phần rất quan trọng trong việc thực thi nỗ lực giảm phát thải ròng về 0.

- Vậy cần có những chính sách hỗ trợ như thế nào để có thể thực hiện chuyển đổi xanh?

Cho đến nay, các chính sách hỗ trợ cho việc chuyển đổi năng lượng và quy trình chuyển đổi về xe điện của Chính phủ thì có thể nói là về mặt chủ trương rất mạnh mẽ và rõ ràng. Lộ trình chúng ta đã có.

Tuy nhiên, các chính sách hỗ trợ cho đến nay thì chúng ta mới dùng 1 số các chính sách hỗ trợ về thuế tiêu thụ đặc biệt và lệ phí trước bạ. Vì vậy, trong thời gian tới chúng ta biết rằng có rất nhiều việc phải làm về mặt chính sách để hỗ trợ chuyển đổi thành công.

- Cụ thể các các chính sách như thế nào?

Theo kinh nghiệm quốc tế, để chuyển đổi sang xe điện thành công thì yếu tố tiên quyết là hạ tầng trạm sạc. Vì vậy, các nỗ lực và chính sách để hỗ trợ chuyển đổi sang xe điện của Chính phủ nên tập trung vào hỗ trợ xây dựng các trạm sạc trước tiên.

Thứ 2, chúng ta sẽ cần có những chính sách để khuyến khích đối với các nhà sản xuất phương tiện xe điện, đặc biệt là nhà sản xuất trong nước.

Bên cạnh đó, cần có những chiến dịch tuyên truyền nhận thức cho xã hội có những thông tin đầy đủ, đúng đắn về hiệu quả của các phương tiện xe điện, từ đó họ sẽ ủng hộ chủ trương chuyển đổi xe điện của Chính phủ.

Sự chung tay của người dân đóng vai trò tiên quyết và quyết định trong công cuộc chuyển đổi xanh này của Chính phủ. Vì vậy, tôi nghĩ rằng về phía chính phủ cần sớm có một công bố về lộ trình dừng sản xuất và dừng lưu hành phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Bên cạnh đó, sớm cung cấp thông tin cho người dân về hiệu quả, lợi ích thực sự của các phương tiện thuần điện. Để từ đó thì người dân có những quyết định sáng suốt nhất trong việc lựa chọn phương tiện nào để sử dụng trong tương lai.

- Vậy những doanh nghiệp tiên phong đóng vai trò như thế nào trong hành trình chuyển đổi xanh nói chung của Việt Nam?

Có thể nói rằng, Việt Nam là một trong số ít quốc gia có nhà sản xuất xe thuần điện trong nước. Vì vậy, sự có mặt của VinFast cũng giúp cho Việt Nam có thể chủ động hơn trong toàn bộ lộ trình và kế hoạch chuyển đổi năng lượng xanh.

Nói rộng ra ở trên thế giới, trong quá trình mà chúng tôi làm việc với các tổ chức, các diễn đàn quốc tế đa phương, song phương VD như bên lề APEC, ASEAN hay khi làm việc với các chính phủ Hà Lan, Đức… về chuyên đề phát triển và chuyển đổi năng lượng điện thì họ đều hỏi và tìm hiểu các thông tin về VinFast. Phải nói rằng, thế giới, đặc biệt là các nước phát triển đánh giá rất cao vai trò của VinFast.

Do đó, ở Việt Nam không có lý do gì chúng ta không tự hào và cùng tiếp tục để phát triển công cuộc chuyển đổi điện của Việt Nam.