Từ 2026, giá rượu bia sẽ tăng cao đột biến?

Mức thuế với rượu 50-100% (tùy nồng độ dưới hay trên 20 độ). Với lộ trình này, giá bán các mặt hàng này sẽ tăng 20% vào năm 2026 và thêm 2-3% ở các năm tiếp theo.

Nhận định về vấn đề này, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế đánh giá sắc thuế này với bia rượu của Việt Nam đang ở mức thấp so với nhiều nước. Ông Thịnh nhìn nhận chính sách tăng thuế với rượu, bia là bài toán lâu dài để đảm bảo lượng tiêu thụ ở mức thấp.

"Doanh nghiệp sản xuất nên tái cấu trúc để đáp ứng yêu cầu của xã hội và vì lợi ích lâu dài của thế hệ mai sau", ông Thịnh nêu quan điểm.

Một số chuyên gia cũng cho rằng mục tiêu hàng đầu của tăng thuế với rượu, bia là sức khỏe người dân, an toàn xã hội, sự phát triển người Việt trong tương lai. "Nhà nước cần đánh thuế cao để tạo khoảng cách về giá, giúp họ tăng nhận thức, sử dụng ít hơn", một chuyên gia nói.

Ở góc nhìn doanh nghiệp, bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) cho biết, trong giai đoạn từ năm 2020 tới nay ngành rượu bia đã bị sụt giảm mạnh về sản lượng. Chỉ số tồn kho toàn ngành đồ uống năm 2023 ước tính tăng 120% so với năm 2022 và Quý II cũng ghi nhận chỉ số tồn kho ngành đồ uống tăng gần 128,9%.

Về đề xuất đánh thuế bà Vân Anh cho rằng tuy chưa thể đánh giá hết được các tác động “khủng” vì điều này đòi hỏi thời gian, số liệu thống kê chính thống đầy đủ, mô hình tình toán tác động thuế khoa học và các yếu tố về độ co giãn, phản ứng người tiêu dùng và hành vi chuyển đổi các sản phẩm thay thế, song đây chắc chắn là cú tăng “sốc” lớn nhất chưa từng có trong lịch sử tăng thuế tiêu thụ đặc biệt.

Theo bà, các doanh nghiệp trong ngành cũng chưa rõ cơ sở đề xuất này do Bộ Tài chính chỉ để cập tới việc thuế suất tăng như vậy để đảm bảo giá bán sẽ tăng ít nhất 10% trong năm đầu tiên và khoảng 2 - 3% trong năm tiếp theo theo khuyến nghị của WHO.

Điều này nằm ngoài sức tưởng tượng của các doanh nghiệp bởi vì, ngay cả vào mùa cao điểm, dịp lễ Tết, các doanh nghiệp cũng chỉ dám tăng 0,5 - 1,5%.

Do đó, việc tăng thuế sẽ làm tăng giá bán sản phẩm và dẫn đến giảm mạnh nhu cầu tiêu thụ do độ co giãn của cầu theo giá sẽ rất nhạy cảm trong bối cảnh thu nhập của người tiêu dùng giảm trong giai đoạn năm 2024 - 2025

“Thời điểm hiệu lực của Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) từ năm 2027. Đối với sản phẩm rượu, bia xem xét giảm mức tăng thuế và giãn lộ trình tăng một cách hợp lý để tránh gây “sốc”, ổn định thị trường, tạo điều kiện để doanh nghiệp thích nghi với việc tăng thuế trong trong thời gian tới”, bà Vân Anh kiến nghị.

Còn theo ông Nguyễn Thanh Phúc, Giám đốc Quan hệ Đối ngoại Heineken chỉ ra, biểu thuế TTĐB hiện tại, có sự bất hợp lý khi rượu có nồng độ cồn dưới 20% chỉ chịu mức thuế TTĐB 35%, trong khi bia với nồng độ cồn dưới 12% lại phải nộp thuế TTĐB 65%. Sự chênh lệch này không chỉ gây khó khăn cho các doanh nghiệp bia mà còn thể hiện sự thiếu công bằng trong chính sách thuế.

Việc quy định như trên là chưa đảm bảo tính nhất quán của biểu thuế. Căn cứ Luật Phòng chống tác hại của rượu bia và Luật Quảng cáo, thì các văn bản pháp luật này đã tách bia thành các nhóm rượu, bia có độ cồn dưới 15 độ và dưới 5,5 độ.

Vì vậy, doanh nghiệp kiến nghị, cải cách biểu thuế TTĐB đối với bia, chia theo các mức nồng độ cồn gồm mức thuế 65% áp dụng đối với sản phẩm bia có nồng độ cồn từ 5,5% trở xuống; mức thuế 70% áp dụng đối với sản phẩm bia có nồng độ cồn trên 5,5% đến dưới 15%; và mức thuế 75% áp dụng đối với sản phẩm bia có nồng độ cồn trên 15%.

Về về mức tăng và lộ trình tăng thuế, ông Phúc kiến nghị thuế suất đối với bia sẽ giữ ổn định ở mức 65% trong vòng 3 năm đầu tiên kể từ ngày Luật Thuế TTĐB (sửa đổi) có hiệu lực, sau đó 3 năm thì tăng một lần và tăng không quá 3 - 5% mỗi lần.