'Việt Nam cần áp dụng thuế tuyệt đối cao với thuốc lá'

- Là người có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu quốc tế về thuế thuốc lá và buôn lậu thuốc lá. Xin bà cho biết việc điều chỉnh thuế thuốc lá có tác dụng như thế nào trong việc giảm tỷ lệ hút thuốc?

Các nghiên cứu đã cho thấy rằng việc tăng giá bán các loại thuốc lá là cách tốt nhất để ngăn chặn việc sử dụng thuốc lá của các đối tượng tiềm năng. Bằng cách tăng thuế, giới trẻ không những giảm hút mà còn giảm tỷ lệ bắt đầu hút thuốc lá.

Như chúng ta đã biết, mặc dù ngày nay có các loại thuốc lá mới, như là thuốc lá điện tử, nhưng do giá đắt nên giới trẻ thường không dùng loại sản phẩm đó. Do đó, việc điều chỉnh thuế thuốc lá làm tăng giá bán có tác động rất đáng kể đến việc giảm tỷ lệ hút thuốc.

- Có ý kiến cho rằng việc tăng thuế đối với mặt hàng thuốc lá để hạn chế thanh thiếu niên tiếp cận với thuốc lá là không hiệu quả. Đây còn là vấn đề liên quan đến chính sách quốc gia về xã hội, giáo dục của gia đình và nhà trường đối với thanh thiếu niên. Ý kiến của bà về vấn đề này như thế nào?

Mặc dù tăng thuế không phải cách duy nhất để hạn chế thanh thiếu niên tiếp cận thuốc lá, nhưng rõ ràng nó là một trong những giải pháp hiệu quả nhất. Hiện nay, xu hướng của các nước là không chỉ áp thuế suất tỷ lệ cao mà còn áp dụng thuế tuyệt đối đối với thuốc lá.

Khi áp dụng thuế tuyệt đối, mức tăng thuế đối với thuốc lá sẽ rất cao, đây là cách tốt để quản lý việc sử dụng thuốc lá. Áp dụng thuế tuyệt đối không những giảm tỷ lệ người hút thuốc mà còn làm tăng nguồn thu cho ngân sách để sử dụng cho các mục tiêu phát triển xã hội khác.

Nhiều nghiên cứu đã chứng tỏ về lợi ích của việc áp dụng thuế tuyệt đối trong giảm hút thuốc lá. Đây cũng là kinh nghiệm mà Việt Nam rất nên áp dụng để có hệ thống thuế kết hợp, cả thuế tuyệt đối và thuế tỷ lệ (%) đối với thuốc lá. 

- Xin bà cho biết một vài ví dụ của các nước gần đây đã điều chỉnh thuế thuốc lá, kết hợp với các biện pháp chống buôn lậu thuốc lá hiệu quả?

Chúng ta có thể thấy nhiều ví dụ ở các nước có điều kiện tương ứng với Việt Nam, tức là họ cũng có tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao và giới trẻ hút thuốc cao như là Philipines và Ukraina. Ở cả hai nước này, chính phủ đã tăng thuế rất cao so với mức thuế trước đây. Vì vậy, tỷ lệ hút thuốc đã giảm đáng kể ở mức 20%. Chúng tôi coi đây là những kinh nghiệm rất phù hợp với Việt Nam.

- Thưa bà, hiện Việt Nam đang có kế hoạch sửa đổi, bổ sung Luật thuế tiêu thụ đặc biệt. Tại dự thảo lấy ý kiến có đề xuất áp dụng bổ sung thuế tuyệt đối đối với thuốc lá sản xuất trong nước và nhập khẩu, bên cạnh thuế tỷ lệ hiện hành. Quan điểm của bà thế nào về đề xuất này?

Chúng tôi rất hoan nghênh và khuyến khích nỗ lực Chính phủ Việt Nam trong việc tăng thuế với thuốc lá. Chúng tôi tin rằng nếu thực hiện tăng thuế, bao gồm cả việc áp dụng mức thuế tuyệt đối bên cạnh tăng thuế tỷ lệ, thì sẽ rất tốt cho việc thực hiện cam kết chiến lược về y tế.

Tuy nhiên, theo các nghiên cứu ở các quốc gia, mức tăng thuế tuyệt đối này nên là 5.000 đồng thay vì 1.000 đồng như đề xuất ở dự thảo. Điều này sẽ giúp Việt Nam sớm đạt được các mục tiêu về y tế.

Bên cạnh việc sớm đạt các mục tiêu về y tế, chúng tôi cũng tin rằng áp thuế tuyệt đối 5.000 đồng sẽ giúp Việt Nam có nguồn thu tốt hơn để thực hiện các mục tiêu phát triển xã hội. Chúng tôi rất mong muốn được làm việc với các tổ chức trong và ngoài nước để hỗ trợ Việt Nam trong việc tăng thuế lên mức cao hơn.