VNDirect: Nợ xấu sẽ tăng nhanh trong lĩnh vực tài chính tiêu dùng nhưng không lan ra toàn ngành

Covid-19 bùng phát đã làm gián đoạn hoạt động kinh doanh ở nhiều lĩnh vực khác nhau do sự đóng cửa tạm thời của các doanh nghiệp nội địa và của các nền kinh tế lớn. Sự gián đoạn này đã khiến tăng trưởng tín dụng giảm tốc, với mức tăng trưởng tín dụng toàn ngành ngân hàng ở mức 1,3% vào cuối quý I/2020, thấp nhất trong sáu năm.

Trong báo cáo nhận định về ngành ngân hàng mới đây, Công ty Chứng khoán VNDirect dự báo tăng trưởng tín dụng năm 2020 có thể đạt 11%, với kịch bản dịch sẽ kết thúc trong quý II/2020 và do đó tín dụng sẽ tăng trong nửa cuối năm.

VNDirect dự báo dịch bệnh Covid-19 sẽ làm giảm tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM - biểu thị mức độ hưởng lợi ích chênh lệch giữa lãi suất huy động đầu vào và lãi suất tín dụng đầu ra) do lợi suất tài sản giảm nhiều hơn chi phí vốn.

Lợi suất tài sản giảm, theo công ty chứng khoán này, bởi hai lý do. Một là ngân hàng giảm lãi suất cho vay đối với các khoản vay mới để thúc đẩy tín dụng trong bối cảnh nhu cầu thấp. Hai là việc miễn giảm lãi đối với các khoản nợ hiện hữu dẫn tới việc thoái thu thu nhập lãi, do đó làm giảm thu nhập từ hoạt động này.

Đánh giá về xu hướng giảm lãi suất, VNDirect cho rằng lãi suất huy động khó giảm sâu do ngân hàng cần duy trì nguồn vốn huy động dài hạn để đảm bảo tỷ lệ vốn ngắn hạn sử dụng cho vay trung/dài hạn.

Đối với lãi suất cho vay, một số ngân hàng đã giảm lãi suất tới 2%. Tuy nhiên, lãi suất ưu đãi thường được áp dụng cho khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh và mức độ giảm lãi suất khác nhau giữa mỗi khách hàng.

"Chúng tôi kỳ vọng lãi suất sẽ giảm trung bình 1% cho các khách hàng bị ảnh hưởng, nhưng lãi suất sẽ dần tăng trở lại sau khi dịch bệnh qua đi", chuyên gia của VNDirect ước tính.

Do mức độ điều chỉnh giảm của lãi suất cho vay lớn hơn lãi suất huy động, NIM của các ngân hàng được dự báo sẽ đi xuống trong năm 2020. Bên cạnh đó, việc miễn giảm lãi vay sẽ tạo thêm áp lực cho NIM.

Ngoài ra, việc thoái thu thu nhập lãi có thể sẽ tiếp diễn trong năm 2021 do hiện nay ngân hàng được phép giãn nợ tới tối đa 12 tháng, vì thế sẽ có độ trễ trong việc hình thành nợ xấu.

Công ty chứng khoán này dự đoán sau khi dịch bệnh kết thúc, xu hướng của NIM sẽ khác nhau giữa các ngân hàng. Theo đó, các ngân hàng có tỷ lệ thâm nhập thấp trong phân khúc bán lẻ, có tỷ lệ cho vay/huy động thấp hoặc/và có khẩu vị rủi ro thấp sẽ ít chịu áp lực về NIM hơn.

Lý do là việc tiếp tục mở rộng mảng cho vay cá nhân với lãi suất cao hơn sẽ giúp cải thiện lợi suất tài sản, nhờ đó giảm áp lực lên NIM gây ra bởi dịch bệnh. Bên cạnh đó, các ngân hàng có tỷ lệ cho vay/huy động thấp thường có thanh khoản tốt hơn và đây là yếu tố quan trọng trong thời kỳ khó khăn. Những ngân hàng này chịu ít áp lực hơn trong việc huy động thêm nguồn vốn mới để đảm bảo thanh khoản khi khách hàng không trả được nợ đúng hạn

Với các ngân hàng có khẩu vị rủi ro thấp, nợ xấu sẽ tăng chậm hơn, do đó giảm nguy cơ phải thoái thu thu nhập lãi.

Theo VNDirect, nợ xấu là vấn đề cần theo dõi chặt chẽ vì khi nợ xấu tăng nhanh, điều này có thể ảnh hưởng rộng ra nền kinh tế và ảnh hưởng tới lợi nhuận ngân hàng trong nhiều năm. Sau khi dịch bệnh qua đi, tăng trưởng tín dụng sẽ dần phục hồi và NIM có thể được cải thiện nhờ thay đổi cơ cấu cho vay và huy động, nhưng nợ xấu chỉ có thể được giải quyết nhanh gọn nếu ngân hàng thận trọng trong cho vay, xếp hạng nợ và dự phòng.

Chuyên gia của VNDirect lưu ý đến nguy cơ nợ xấu tăng nhanh trong mảng tín dụng tiêu dùng. "Các công ty tài chính tiêu dùng cung cấp các khoản cho vay tín chấp và thẻ tín dụng cho phân khúc khách hàng đại chúng, trong khi phân khúc này có thu nhập thấp và bị ảnh hưởng nhiều bởi dịch bệnh", chuyên gia nêu lý do.

Trên thực tế, dịch bệnh đã khiến các công ty nhỏ, các hộ kinh doanh phải tạm thời đóng cửa, hoặc thu hẹp quy mô, dẫn tới việc cắt giảm lương và tăng số lượng người mất việc. Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, số người nộp đơn hưởng bảo hiểm thất nghiệp trong tháng 2/2020 đã tăng 70% so với cùng kỳ, lên 47.000 người.

"Do thu nhập bị ảnh hưởng, chúng tôi dự báo nợ xấu sẽ tăng nhanh trong lĩnh vực tài chính tiêu dùng. Tuy nhiên, việc nợ xấu tăng trong lĩnh vực này sẽ không mở rộng tới toàn bộ ngành ngân hàng do tỷ lệ thâm nhập của ngành trong lĩnh vực này còn thấp và hiện nay chỉ có 4 ngân hàng tích cực tham gia mảng tài chính tiêu dùng", VNDirect nhận định.

Ngoài ra, chính phủ Việt Nam đã có một số biện pháp để giúp đỡ người thu nhập thấp, bao gồm một gói hỗ trợ 62 nghìn tỷ cho người lao động bị mất việc, cho vay không lãi suất bởi các ngân hàng cho doanh nghiệp với mục đích trả lương, giảm giá điện 10%.

"Chúng tôi dự báo nợ xấu sẽ tăng nhanh trong lĩnh vực tài chính tiêu dùng nhưng sẽ không hình thành rủi ro cho toàn ngành, tuy nhiên nó sẽ có ảnh hưởng tới các ngân hàng có dư nợ lớn trong lĩnh vực này", báo cáo của VNDirect tái nhận định.