10 sự kiện nổi bật của ngành Tài chính năm 2024

Điều hành chính sách tài khóa chủ động, linh hoạt

Năm 2024, tổng quy mô gói hỗ trợ về thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất đạt khoảng 197.000 tỷ đồng.

Trong đó, Bộ Tài chính đã thực hiện nhiều chính sách nổi bật, có tác động lan tỏa lớn. Đối với thuế gia trị gia tăng (GTGT), nhà điều hành chính sách tài khoá đã thực hiện giảm 2% thuế suất đối với hầu hết các nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng mức thuế suất thuế GTGT 10%. Số tiền thuế được giảm khoảng 49.000 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng giảm thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn (giảm khoảng 42.500 tỷ đồng), giảm mức thu đối với 36 khoản phí, lệ phí (giảm 700 tỷ đồng), giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ đối với với ô tô lắp ráp trong nước (tương ứng 2.600 tỷ đồng), gia hạn thời hạn nộp thuế GTGT, thuế thu nhập doanh nghiệp,… dự kiến số tiền thuế, tiền thuê đất được xem xét gia hạn khoảng 98.000 tỷ đồng.

Thu ngân sách nhà nước về đích sớm, vượt cao so với dự toán

Năm 2024, Bộ Tài chính đã hoàn thành vượt mức nhiệm vụ thu ngân sách Nhà nước với số thu ước đạt 2,025 triệu tỷ đồng, tăng 324.000 tỷ đồng (tương ứng 19%) so với dự toán, tăng 15,5% so thực hiện năm 2023. Trong đó, thu ngân sách trung ương ước đạt 123,7% dự toán, thu ngân sách địa phương ước đạt 114,4% dự toán). Tỷ lệ động viên vào ngân sách đạt 17,8%GDP, riêng thuế, phí đạt 14,2%GDP.

Đáng chú ý là năm 2024, với việc thực hiện đồng bộ các chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất… đã thiết thực hỗ trợ người dân, doanh nghiệp phục hồi, ổn định và phát triển sản xuất; đồng thời ngành Tài chính đã rất quyết liệt đẩy mạnh các giải pháp quản lý thu ngân sách Nhà nước, bảo đảm thu đúng, thu đủ, thu kịp thời, mở rộng cơ sở thu và chống thất thu thuế; đặc biệt đã có nhiều giải pháp đổi mới quản lý thuế đối với kinh doanh thương mại điện tử, nền tảng số, thu tiền sử dụng đất; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nợ đọng thuế… nhờ đó thu ngân sách đã vượt cao.

Quyết liệt chuyển đổi số và ứng dụng AI trong quản lý

Tiên phong ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hóa trong các lĩnh vực quản lý, năm qua, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 837/QĐ-BTC về Kế hoạch Chuyển đổi số của Bộ Tài chính năm 2024. Kế hoạch tập trung triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ chuyển đổi số của Bộ Tài chính đảm bảo phù hợp với mục tiêu “Phát triển kinh tế số với 4 trụ cột công nghiệp công nghệ thông tin, số hóa các ngành kinh tế, quản trị số, dữ liệu số - Động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững”.

Trong đó, ngành Thuế dẫn đầu với việc ứng dụng công nghệ hiện đại, chuyển từ quản lý giấy tờ sang môi trường trực tuyến. Đột phá lớn nhất là triển khai trợ lý ảo trong quản lý nợ thuế (TLA) và Chatbot hỗ trợ người nộp thuế, tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) vào quản lý thuế.

Trong khi đó, cơ quan Hải quan thành công với mô hình “Hải quan số”, “Hải quan thông minh” và “Hải quan xanh”, đơn giản hóa thủ tục thông quan, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi.

Kho bạc Nhà nước cũng xuất sắc nhận giải thưởng chuyển đổi số, với việc chuyển từ mô hình giao dịch truyền thống sang Kho bạc điện tử, cung cấp dịch vụ công trực tuyến đến 100% đơn vị.

Khẩn trương sắp xếp tinh gọn bộ máy

Triển khai, tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII và các kết luận của Trung ương, Kế hoạch định hướng sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Chính phủ cũng như các nhiệm vụ được Ban Chỉ đạo Trung ương giao, Bộ Tài chính đã khẩn trương triển khai ngay với tinh thần trách nhiệm cao nhất, hoàn thành đúng thời hạn các công việc liên quan đến phương án cải cách, tinh gọn bộ máy, với tinh thần “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, “gác lại lợi ích riêng, vì lợi ích chung”.

Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 2879/QĐ-BTC thành lập Ban Chỉ đạo sắp xếp tổ chức bộ máy của Bộ Tài chính do Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng làm Trưởng ban.

Các đơn vị trong toàn ngành Tài chính xác định quyết tâm chính trị cao nhất trong thực hiện; quyết liệt, khẩn trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của đơn vị, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động theo Nghị quyết số 18-NQ/TW.

Đột phá về thể chế, kịp thời tháo gỡ điểm nghẽn, nút thắt

Năm 2024, Bộ Tài chính đã hoàn thành 70/71 đề án nhiệm vụ được giao, trong đó có 38 đề án, nhiệm vụ được giao bổ sung. Tính cả các đề án đã trình từ những năm trước chuyển sang, đã trình Chính phủ ban hành 23 Nghị định và 20 dự thảo Nghị định đang xem xét ban hành; Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 02 Quyết định và 02 dự thảo Quyết định đang xem xét ban hành. Đồng thời, Bộ Tài chính đã ban hành 86 Thông tư hướng dẫn trong lĩnh vực tài chính - NSNN.

Đặc biệt, chiều ngày 29/11/2024, Quốc hội đã biểu quyết thông qua 1 Luật sửa 9 Luật gồm: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Quản lý thuế, Luật Thuế thu nhập cá nhân, Luật Dự trữ quốc gia, Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Việc sửa đổi, bổ sung 9 Luật này đã kịp thời tháo gỡ ngay những điểm nghẽn, nút thắt về cơ chế, chính sách, tích cực tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi; tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, thu hút đầu tư; nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản công; bổ sung nguồn lực cho ngân sách nhà nước; ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát hiệu quả nợ công.

Xếp hạng tín nhiệm quốc gia được đánh giá tích cực

Trong bối cảnh thế giới và khu vực biến động phức tạp, kinh tế toàn cầu đối mặt nhiều thách thức, các tổ chức xếp hạng tín nhiệm lớn như Moody’s, S&P và Fitch tiếp tục khẳng định xếp hạng tín nhiệm quốc gia với những dự báo tích cực.

Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam cùng với triển vọng tăng trưởng kinh tế thuận lợi trong trung, dài hạn được đánh giá giá cao. Nợ Chính phủ ổn định và thấp hơn nhiều so với các quốc gia có cùng xếp hạng (34% GDP so với mức trung bình BB là 53% GDP). Chiến lược quản lý nợ chủ động giúp làm giảm thiểu rủi ro thanh khoản của Chính phủ. Cơ cấu nợ được cải thiện, giảm sự phụ thuộc vào vay bên ngoài, tỷ trọng nợ bằng ngoại tệ giảm dần giúp giảm rủi ro ngoại hối.

Theo các tổ chức xếp hạng tín nhiệm, điểm mạnh của Việt Nam hiện nay là thu hút được dòng vốn FDI mạnh mẽ hơn so với các nước trong khu vực, phân bổ đa dạng giữa các lĩnh vực; xuất khẩu ổn định và duy trì tốc độ tăng trưởng hàng năm ở mức cao. Thách thức trong lĩnh vực bất động sản và ngân hàng từng bước được giải quyết; lĩnh vực bất động sản đang dần phục hồi.

Quốc hội bầu, phê chuẩn bổ nhiệm các nhân sự cấp cao

Ngày 28/11/2024, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá XV, 100% đại biểu Quốc hội có mặt đã biểu quyết thông qua Nghị quyết phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng Chính phủ về việc bổ nhiệm Ông Nguyễn Văn Thắng giữ chức vụ Bộ trưởng Bộ Tài chính nhiệm kỳ 2021-2026.

Trước đó, chiều ngày 26/8, tại Kỳ họp bất thường lần thứ 8, Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng Chính phủ về việc bổ nhiệm Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc giữ chức Phó Thủ tướng Chính phủ nhiệm kỳ khoá XV.

Chủ động sẵn sàng cho tổng kiểm kê tài sản công

Ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 213/QĐ-TTg ngày 01/03/2024 phê duyệt Đề án tổng kiểm kê tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị, tài sản kết cấu hạ tầng do Nhà nước đầu tư, quản lý, Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 798/QĐ-BTC ngày 05/4/2024 về kế hoạch triển khai Quyết định 213/QĐ-TTg. Việc thực hiện tổng kiểm kê tài sản công trên phạm vi cả nước lần này xuất phát từ cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn để đáp ứng yêu cầu tăng cường công tác quản lý, nâng cao hiệu quả khai thác, sử dụng tài sản công là nguồn lực quan trọng để phát triển.

Nhằm triển khai Đề án thuận lợi, hiệu quả, đảm bảo tiến độ, Bộ Tài chính với vai trò là đơn vị chủ trì đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, tổ chức tập huấn, triển khai thử nghiệm công tác kiểm kê tài sản công tại các Bộ ngành, địa phương trên cả nước, đảm bảo các điều kiện sẵn sàng cho công tác tổng kiểm kê tài sản công thực hiện từ 0h ngày 01/01/2025.

Phát triển thị trường tài chính đồng bộ, hiện đại, minh bạch và bền vững

Trong năm 2024, thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam duy trì tăng trưởng ổn định, khẳng định là kênh dẫn vốn trung, dài hạn quan trọng của nền kinh tế. Tính đến ngày 27/12/2024, chỉ số VNIndex đạt 1.275,14 điểm, tăng 12,9% so với cuối năm 2023. Mức vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt gần 7,2 triệu tỷ đồng, tăng 21,2% so với cuối năm 2023, tương đương 70,4% GDP ước tính năm 2023; giá trị giao dịch bình quân đạt 21.100 tỷ đồng/phiên, tăng 19,9% so với bình quân năm trước.

Đáng chú ý, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 68/2024/TT-BTC sửa đổi, bổ sung một số điều của các Thông tư quy định về giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch chứng khoán; bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán; hoạt động của công ty chứng khoán và công bố thông tin trên thị trường chứng khoán. Đây là bước tiến quan trọng trong công tác hội nhập, tạo đà thực hiện mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ “cận biên” lên “mới nổi”.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) tiếp tục phục hồi mạnh mẽ, năm 2024, có 96 doanh nghiệp phát hành TPDN riêng lẻ với với khối lượng 396.700 tỷ đồng, tăng 33,6% so với năm 2023; khối lượng mua lại trước hạn khoảng 187.000 tỷ đồng; có 1.431 mã trái phiếu của 326 tổ chức phát hành đã thực hiện đăng ký giao dịch. Tổng giá trị giao dịch TPDN đạt hơn 1 triệu tỷ đồng, giá trị giao dịch bình quân phiên đạt khoảng 4.224,8 tỷ đồng/phiên.

Thị trường bảo hiểm tiếp tục phát triển ổn định, hiện có 85 doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm và 01 chi nhánh doanh nghiệp phi nhân thọ nước ngoài. Tổng tài sản năm 2024 ước đạt khoảng 1 triệu tỷ đồng (tăng 10,9% so với năm trước); đầu tư trở lại nền kinh tế đạt 850 nghìn tỷ đồng, tăng 13,2%.

Năm 2024 cũng ghi lại nhiều dấu ấn đậm nét của ngành Tài chính với chuỗi Hội nghị xúc tiến đầu tư tài chính tại các trung tâm tài chính lớn của thế giới, bao gồm Hàn Quốc và Nhật Bản (tháng 3/2024), Úc và Singapore (tháng 8/2024) cùng những thông điệp mạnh mẽ của Bộ Tài chính tới các doanh nghiệp và nhà đầu tư nước ngoài.

Điều hành giá linh hoạt, góp phần kiểm soát lạm phát

Năm 2024 là năm thứ 11 tiếp tục ghi nhận sự thành công trong công tác quản lý, điều hành giá, góp phần kiểm soát lạm phát theo mục tiêu Quốc hội đề ra.

Kết quả công tác quản lý, điều hành giá bám sát theo đúng kịch bản điều hành, giá cả thị trường cơ bản ổn định, chỉ số CPI bình quân 11 tháng tăng 3,69% so cùng kỳ, lạm phát cơ bản tăng 2,7%; ước cả năm CPI bình quân tăng dưới 4%, thấp hơn mục tiêu (4-4,5%). Con số này thấp hơn so với nhiều nước, khu vực trên thế giới đã góp phần quan trọng vào việc hỗ trợ các doanh nghiệp phục hồi sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Bên cạnh đó, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về giá đã được hoàn thiện đồng bộ với Luật Giá (năm 2023), qua đó đã đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đảm bảo minh bạch, hiệu quả, kiểm soát lạm phát, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.