10 năm sau thảm họa động đất và sóng thần ở khu vực đông bắc, bức tranh năng lượng của Nhật Bản đang dần thay đổi một cách tích cực khi tỷ trọng năng lượng tái tạo trong tổng cung điện năng ở nước này đã tăng gấp đôi nhờ các chính sách hỗ trợ của Chính phủ, trong khi tỷ trọng điện hạt nhân đã giảm từ gần 30% năm 2010 xuống còn khoảng 6%.
Tuy nhiên, Nhật Bản chưa thể loại bỏ sự phụ thuộc vào điện hạt nhân, ít nhất là trong 30 năm tới.
Trước khi xảy ra trận động đất mạnh nhất trong lịch sử Nhật Bản vào ngày 11/3/2011, điện hạt nhân vẫn giữ vai trò quan trọng trong cơ cấu năng lượng ở nước này.
Với 54 lò phản ứng, các nhà máy điện hạt nhân đã cung cấp gần 30% tổng sản lượng điện năm 2009. Khi đó, Chính phủ Nhật Bản đã đặt mục tiêu nâng tỷ trọng điện hạt nhân trong tổng cung điện năng lên 50% vào năm 2030.
Tuy nhiên, các sự cố liên tiếp xảy ra tại nhà máy điện hạt nhân Fukushima số 1 sau trận động đất này đã khiến Nhật Bản phải thay đổi định hướng đó.
Tháng 5/2011, ông Naoto Kan, Thủ tướng Nhật Bản khi đó, đã đề nghị chuyển trọng tâm của chính sách năng lượng từ điện hạt nhân và các nguồn nhiên liệu hóa thạch sang các nguồn năng lượng tái tạo như điện Mặt Trời, điện gió và năng lượng sinh khối.
Mặc dù vậy, các chính quyền sau đó đã tỏ ra bế tắc trong việc thực hiện định hướng trên. Điều này thể hiện trong bản kế hoạch năng lượng năm 2015, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) khẳng định nước này không có lựa chọn nào khác ngoài việc phụ thuộc vào năng lượng hạt nhân, đồng thời đặt ra mục tiêu nâng tỷ trọng điện hạt nhân trong tổng cung điện năng lên 20-22% và năng lượng tái tạo lên 22-24% vào tài khóa 2030.
Theo tính toán của METI, điện hạt nhân vẫn là nguồn năng lượng rẻ nhất. Chi phí sản xuất điện hạt nhân tối thiểu sẽ tăng từ mức 8,9 yên/KWh vào năm 2011 lên 10,1 yen (0,08 USD) vào tài khóa 2030, chủ yếu do các công ty phải đầu tư để tăng độ an toàn cho các nhà máy điện hạt nhân.
Tuy nhiên, con số này vẫn thấp hơn nhiều so với giá thành sản xuất điện từ các nguồn năng lượng khác (điện mặt trời là khoảng 16,4 yen/KWh, điện gió 34,7 yen, nhiệt điện chạy than là 12,9 yen, nhiệt điện chạy LNG là 13,4 yen, thủy điện 27,1 yen và địa nhiệt là 16,8 yen).
Ba năm sau đó, trong kế hoạch năng lượng năm 2018, Nhật Bản vẫn giữ nguyên các mục tiêu về tỷ trọng điện hạt nhân và năng lượng tái tạo, đồng thời đặt mục tiêu giảm phụ thuộc vào nhiệt điện chạy than từ 32% xuống 26% vào tài khóa 2030.
Tuy nhiên, vào tháng 11/2020, Thủ tướng Yoshihide Suga khẳng định tại thời điểm hiện nay, Nhật Bản không có kế hoạch xây dựng thêm các nhà máy điện hạt nhân mới để thực hiện mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050.
Trong khi đó, Bộ trưởng METI Kajiyama Hiroshi cho biết Chính phủ sẽ tiếp tục các nỗ lực cải thiện độ an toàn để đảm bảo rằng nước này sẽ sử dụng năng lượng hạt nhân như một phương án lựa chọn vào năm 2050.
Trong bối cảnh chưa thể loại bỏ hoàn toàn sự phụ thuộc vào điện hạt nhân, các công ty điện lực Nhật Bản đã tìm cách nâng cao độ an toàn cho các lò phản ứng hiện có để tái khởi động chúng.
Vào cuối tháng 12/2020, Nhật Bản có 9 lò phản ứng đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn mới và được phép nối lại hoạt động, trong đó chỉ có 3 lò phản ứng của Công ty Điện lực Kyushu (KEPCO) đang hoạt động, 3 lò khác tạm dừng hoạt động để kiểm tra định kỳ, và 3 lò còn lại chưa thể khởi động do đơn vị vận hành chưa hoàn thành triển khai các biện pháp chống khủng bố theo quy định mới.
Mặc dù vậy, năm ngoái, điện hạt nhân chỉ chiếm khoảng 6,2% trong tổng cung điện năng ở Nhật Bản.
Do tỷ trọng của điện hạt nhân sụt giảm mạnh trong cơ cấu điện năng, Nhật Bản phải bù đắp sự thiếu hụt về nguồn cung bằng nhiệt điện. Trong tài khóa 2018, nguồn năng lượng này chiếm tới hơn 76% tổng cung năng lượng ở Nhật Bản, trong đó nhiệt điện chạy than chiếm khoảng 32%.
Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, ngày càng có nhiều tổ chức và cá nhân lên tiếng kêu gọi Chính phủ Nhật Bản giảm bớt hoặc đóng cửa các nhà máy nhiệt điện chạy than để thực hiện Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu.
Vì vậy, Chính phủ Nhật Bản đang lên kế hoạch trong thời gian từ nay tới tài khóa 2030 sẽ đóng cửa hoặc tạm ngừng hoạt động 100 trong tổng số 140 nhà máy nhiệt điện chạy than có hiệu suất phát điện thấp và phát thải nhiều khí CO2.
Nếu được triển khai, đây là một bước tiến mới trong chính sách năng lượng của Nhật Bản theo hướng giảm thiểu các nguồn năng lượng gây ô nhiễm môi trường.
Đối với các nhà máy nhiệt điện chạy dầu và chạy bằng khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG), do tình hình chính trị ở các quốc gia Trung Đông, khu vực cung cấp tới 90% lượng dầu mỏ nhập khẩu của Nhật Bản, thường xuyên bất ổn nên Nhật Bản phải đối mặt không ít rủi ro khi sử dụng nguồn nhiên liệu này.
Do đó, trong dài hạn, nhiều khả năng Nhật Bản cũng sẽ cắt giảm sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng này.
Sự sụt giảm đột ngột của điện hạt nhân và xu hướng giảm dần sự phụ thuộc vào nhiệt điện đã mở ra cơ hội cho năng lượng tái tạo. Trong 10 năm qua, tỷ trọng của nguồn năng lượng đã tăng gần gấp đôi, từ 9,5% vào năm 2010 lên 18% vào năm 2020.
Sự gia tăng nhanh chóng của nguồn năng lượng này một phần là nhờ việc Chính phủ đưa vào vận hành hệ thống feed-in tariff (FIT - giá bán điện năng từ nguồn năng lượng tái tạo cung cấp cho lưới điện) vào năm 2012 nhằm khuyến khích các nhà đầu tư tham gia vào lĩnh vực này.
Cùng với đó là việc Nhật Bản đã thực hiện cải tổ nhằm điều chỉnh hệ thống năng lượng cũ mà trong đó, các công ty điện lực khu vực có quy mô lớn thường kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng, từ việc phát điện cho đến khâu phân phối và bán lẻ.
Kết quả là về cơ bản, sự tham gia và rút lui khỏi ngành sản xuất và kinh doanh điện đã được tự do hóa, và hệ thống truyền tải và phân phối điện năng đã được tách ra khỏi các công ty độc quyền khu vực.
Trên cơ sở kết quả đã đạt được, trong chiến lược tăng trưởng xanh công bố tháng 12/2020, Chính phủ Nhật Bản đã đặt ra mục tiêu là nâng tỷ trọng năng lượng tái tạo trong tổng cung điện năng lên 50-60% vào năm 2050. Ở chiều ngược lại, tỷ trọng điện hạt nhân và nhiên liệu hóa thạch sẽ chỉ còn 30-40%.
Mặc dù vậy, theo giới phân tích, Nhật Bản đang gặp không ít khó khăn trong việc thực hiện mục tiêu đầy tham vọng đó.
Nguyên nhân là do trước hết, đối với địa nhiệt, Nhật Bản là nước có tiềm năng lớn thứ 3 thế giới về nguồn năng lượng này nhưng nhiều địa điểm có tiềm năng địa nhiệt lại ở khu vực miền núi, nơi hệ thống truyền tải điện dễ bị hư hỏng, hoặc ở các công viên quốc gia, nơi bị quản lý chặt chẽ bởi các quy định về bảo tồn thiên nhiên.
Điều này khiến cho việc khai thác nguồn năng lượng địa nhiệt trở nên cực kỳ tốn kém và mất thời gian.
Mặt khác, Nhật Bản cũng có trữ lượng sinh khối rất lớn nhưng nguồn tài nguyên này không đủ để cung cấp cùng lúc cho nhiều nhà máy điện. Riêng với thủy điện, các địa điểm có tiềm năng nhất về phát triển thủy điện quy mô lớn ở Nhật Bản đều đã được đưa vào khai thác. Vì vậy, Nhật Bản có rất ít cơ hội để phát triển thêm nguồn năng lượng này.
Trong bối cảnh đó, nhiều người cho rằng các nguồn năng lượng quan trọng trong tương lai của Nhật Bản là điện Mặt Trời và điện gió. Tuy nhiên, khó khăn đầu tiên trong việc khai thác các nguồn năng lượng này là vấn đề giá cả.
Mặc dù FIT đã tạo cơ hội cho nhiều nhà đầu tư tham gia vào thị trường năng lượng nhưng nhược điểm của hệ thống này là chuyển gánh nặng chi phí sản xuất lên người dân.
Chỉ tính riêng trong tài khóa 2019, gánh nặng chi phí mà người sử dụng điện ở nước này phải gánh ước tính lên tới 2.400 tỷ yen (khoảng 22 tỷ USD). Nếu tính từ khi hệ thống FIT được đưa vào áp dụng vào tháng 7/2012, gánh nặng chi phí mà người dân nước này phải chịu lên tới 10.000 tỷ yen.
Do vậy, mặc dù nằm ở vĩ độ cao hơn nhưng hiện tại, giá điện Mặt Trời ở Nhật Bản cao gần gấp đôi so với Đức. Đây là nhân tố cản trở sự phát triển của loại năng lượng này.
Mặt khác, do việc phát điện phụ thuộc nhiều vào điều kiện thời tiết nên sản lượng điện gió hay điện Mặt Trời thường không ổn định, trong khi khả năng lưu giữ điện từ các nguồn điện này vẫn còn hạn chế. Đây là bài toán nan giải không chỉ đối với Nhật Bản mà còn đối với hầu hết các nước trên thế giới.
Nói tóm lại, trong 10 năm qua, bức tranh năng lượng của Nhật Bản đã có nhiều thay đổi tích cực. Tuy nhiên, việc đưa năng lượng tái tạo trở thành nguồn năng lượng chủ lực vẫn là một nhiệm vụ không hề dễ dàng.
Dù vậy, nhiều người vẫn kỳ vọng rằng Nhật Bản giải bài toán hóc búa này nếu chính phủ có chính sách khuyến khích và hỗ trợ đầu tư phát triển các công nghệ về pin trữ năng lượng, phát điện bằng hydrogen và các công nghệ khác.
Tags:
(VNF) - Công ty SpaceX của tỷ phú Elon Musk lần đầu tiên lọt vào danh sách 100 nhà sản xuất vũ khí hàng đầu thế giới của SIPRI. Doanh thu từ vũ khí của hãng tăng gấp đôi so với năm trước, đạt 1,8 tỷ USD, phản ánh tầm ảnh hưởng ngày càng tăng của công nghệ không gian và viễn thông trong lĩnh vực quốc phòng toàn cầu.
(VNF) - Do nhu cầu leo thang từ các cuộc xung đột ở Ukraine và Gaza cùng xu hướng gia tăng chi tiêu quốc phòng của nhiều quốc gia, doanh thu từ bán vũ khí và dịch vụ quân sự của các tập đoàn quốc phòng lớn trên thế giới đã tăng 5,9% trong năm ngoái, theo báo cáo công bố ngày 1/12 của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI).
(VNF) - Công ty bảo hiểm Asahi Mutual Life Insurance của Nhật Bản sẽ mua lại toàn bộ cổ phần của MVI Life. Thương vụ dự kiến hoàn tất vào năm 2026.
(VNF) - Doanh nghiệp cuối cùng còn trụ vững trong ngành bất động sản đang lao đao của Trung Quốc có lẽ cũng sắp gục ngã.
(VNF) - Dưới lòng siêu núi lửa cổ đại, một trữ lượng lithium trị giá hàng nghìn tỷ USD được đánh giá như “kho báu” có thể thay đổi cán cân năng lượng và chuỗi cung ứng pin toàn cầu.
(VNF) - Nga chuẩn bị phát hành trái phiếu chính phủ bằng nhân dân tệ lần đầu tiên, tạo động lực quan trọng cho chiến lược quốc tế hóa đồng tiền Trung Quốc. Quyết định này không chỉ giúp Moscow tối ưu hóa nguồn vốn nội địa mà còn góp phần mở rộng tầm ảnh hưởng toàn cầu của nhân dân tệ.
(VNF) - Tổng thống Donald Trump cho biết ông sẽ chỉ định Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) vào cuối năm nay, trong bối cảnh Nhà Trắng thúc đẩy chiến lược hạ lãi suất để củng cố tăng trưởng. Quyết định này đang được giới đầu tư theo sát, bởi nó có thể định hình đường hướng chính sách tiền tệ của Mỹ trong nhiệm kỳ mới và tác động trực tiếp tới thị trường tài chính toàn cầu.
(VNF) - Trong nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thực hiện một loạt lệnh ân xá và giảm án mang tính chất phi truyền thống, mở rộng từ những chính khách đến các doanh nhân và tỷ phú có tầm ảnh hưởng trong các lĩnh vực kinh tế mới như tiền điện tử. Gây chú ý cả về khía cạnh pháp lý lẫn tác động tài chính.
(VNF) - Ngày 30/11, cử tri Thụy Sĩ đã bác bỏ sáng kiến thu thuế thừa kế 50% đối với giới tỷ phú. Kết quả này có tác động trực tiếp tới niềm tin nhà đầu tư và môi trường kinh tế Thụy Sĩ.
(VNF) - Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) khẳng định lập trường nghiêm ngặt với tiền điện tử, nhấn mạnh kinh doanh tài sản kỹ thuật số là bất hợp pháp trong phạm vi lãnh thổ nước này. Cơ quan này cũng cảnh báo nguy cơ các stablecoin tiềm ẩn rủi ro tài chính và khả năng bị lợi dụng cho các hoạt động phi pháp như rửa tiền, huy động vốn gian lận và chuyển vốn xuyên biên giới bất hợp pháp.
(VNF) - Hoạt động sản xuất của Trung Quốc cải thiện nhưng vẫn thu hẹp trong tháng 11, kéo dài chuỗi suy giảm lên mức kỷ lục khi nền kinh tế tiếp tục đối mặt với đà giảm tốc.
(VNF) - 25 năm sau bong bóng Dot-Com, thị trường AI 2025 đứng trước nguy cơ bong bóng 10 nghìn tỷ USD. Liệu lịch sử có lặp lại?
(VNF) - Chính phủ Indonesia triển khai chiến dịch quy mô lớn nhằm đóng cửa khoảng 1.400 mỏ vàng trái phép tại Vườn quốc gia Halimun Salak. Đánh dấu một trong những chiến dịch mạnh tay nhất của quốc đảo trong nhiều năm với lĩnh vực tài nguyên khoáng sản.
(VNF) - Khi mới 16 tuổi, Zames Chew bỏ ra 23 USD (khoảng 600.000 đồng) mua một tên miền trên Internet - quyết định ngẫu hứng mà chính anh không ngờ sẽ trở thành nền tảng cho sự nghiệp sau này. 9 năm trôi qua, khoản đầu tư nhỏ ấy đã dẫn đường để chàng trai 26 tuổi xây dựng Repair.sg, doanh nghiệp sửa chữa - dọn dẹp quy mô với doanh thu khoảng 1,3 triệu USD (33 tỷ đồng) mỗi năm.
(VNF) - Thị trường toàn cầu ghi nhận nhiều biến động trước kỳ vọng Fed hạ lãi suất. Trên thị trường tiền điện tử, Bitcoin phục hồi nhẹ nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro, gây thiệt hại hàng tỷ USD cho TT Trump. Thế giới cũng rung chuyển sau vụ cháy chung cư nghiêm trọng ở Hong Kong, phơi bày cuộc khủng hoảng nhà ở và BĐS trầm trọng ở Trung Quốc.
(VNF) - Các hãng hàng không Trung Quốc ra thông báo sẽ hủy hơn 900 chuyến bay tới Nhật Bản trong tháng 12, do căng thẳng ngoại giao giữa hai nước. Sự kiện này gây áp lực lớn lên các sân bay tại Nhật Bản, đồng thời tác động mạnh tới du lịch và kinh tế Tokyo với thiệt hại ước tính 1,2 tỷ USD.
(VNF) - Nhà sản xuất dầu lớn nhất của Nga Rosneft ngày 28/11 cho biết lợi nhuận ròng từ tháng 1 đến tháng 9 đã giảm 70% so với cùng kỳ năm trước, xuống còn 277 tỷ rúp (tương đương 3,57 tỷ USD), trong bối cảnh lãi suất cao, giá dầu giảm và đồng rúp mạnh hơn.
(VNF) - Giá bạc vượt mốc lịch sử khi chạm ngưỡng 55 USD/ounce, đánh dấu một giai đoạn tăng nóng hiếm thấy trên thị trường kim loại quý. Diễn biến này vừa phản ánh tình trạng thiếu hụt nguồn cung kéo dài, vừa cho thấy dòng vốn lớn tiếp tục đổ vào thị trường, củng cố kỳ vọng bạc sẽ bước vào chu kỳ tăng giá mạnh mẽ và bền vững trong nhiều năm tới.
(VNF) - Một gia đình Canada đã mất 1,6 triệu USD Bitcoin sau khi bị một nhóm nghi phạm đột nhập, trói giữ và cưỡng ép suốt nhiều giờ. Vụ việc không chỉ thu hút sự chú ý về mức độ bạo lực mà còn phản ánh xu hướng gia tăng các tấn công nhắm vào chủ sở hữu crypto, cảnh báo rủi ro với tài sản kỹ thuật số.
(VNF) - Thụy Sĩ từ lâu đã được xem là thiên đường của giới siêu giàu, nơi 300 cư dân giàu nhất sở hữu tổng tài sản lên tới 850 tỷ franc Thụy Sĩ (tương đương hơn 1.000 tỷ USD), theo tạp chí kinh doanh Bilanz. Tuy nhiên, vào ngày 30/11 tới, cử tri nước này sẽ bỏ phiếu về một loại thuế thừa kế mới đang gây chấn động trong cộng đồng tài phiệt.
(VNF) - CEO OpenAI Sam Altman muốn dùng AI để chữa ung thư, tỷ phú Elon Musk nói robot AI sẽ xóa đói giảm nghèo, còn Trung Quốc lại đặt mục tiêu thực tế hơn: vận hành các nhà máy tốt hơn bằng AI.
(VNF) - Airbus thông báo triệu hồi khẩn cấp trên toàn cầu 6.000 máy bay dòng A320 nguy cơ lỗi phần mềm do liên quan đến bão từ khiến dữ liệu điều khiển bay bị sai lệch.
(VNF) - Indonesia được cho là đang phản đối nỗ lực của Mỹ nhằm đưa cái gọi là điều khoản “thuốc độc” vào một thỏa thuận thương mại thuế quan đang được hai bên đàm phán, hãng tin Financial Times dẫn nguồn tin am hiểu quá trình thảo luận cho hay.
(VNF) - Gần 1/4 doanh nghiệp niêm yết tại Trung Quốc báo cáo lỗ ròng trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 9, ghi nhận tỷ lệ cao nhất kể từ năm 2002, trong bối cảnh công suất dư thừa và nhu cầu nội địa tiếp tục yếu ớt.
(VNF) - Cổ phiếu China Taiping Insurance Holdings từng lao dốc 8% trong phiên 27/11, khi lo ngại về khoản bảo hiểm hơn 200 triệu USD cho khu chung cư Hồng Kông – nơi xảy ra vụ hỏa hoạn khiến ít nhất 94 người thiệt mạng và gần 300 người mất tích.
(VNF) - Công ty SpaceX của tỷ phú Elon Musk lần đầu tiên lọt vào danh sách 100 nhà sản xuất vũ khí hàng đầu thế giới của SIPRI. Doanh thu từ vũ khí của hãng tăng gấp đôi so với năm trước, đạt 1,8 tỷ USD, phản ánh tầm ảnh hưởng ngày càng tăng của công nghệ không gian và viễn thông trong lĩnh vực quốc phòng toàn cầu.
(VNF) - Gần 3ha đất nông nghiệp của Tân Á Đại Thành ở quận Hoàng Mai cũ (Hà Nội) được chuyển đổi mục đích sử dụng để thực hiện tổ hợp nhà ở, văn phòng.
