Đại biểu Quốc hội gửi thư phản ánh tiêu cực trong đào tạo phi công tại Vietnam Airlines

Ông Nguyễn Sỹ Cương cho biết đã tiếp xúc với một số phi công (trong đó có cả người nhà) đang làm việc trong đoàn bay của Vietnam Airlines vì thế nhận được rất nhiều ý kiến trái chiều.

Bất cập “xã hội hoá” phi công

Theo ông Nguyễn Sỹ Cương, việc xã hội hóa đào tạo phi công đã dẫn đến nhiều bất cập, kéo theo nhiều ràng buộc trong chính sách khi phi công muốn nghỉ việc. Ngoài ra, trước đây, trong thời kỳ bao cấp, phi công học ở Pháp, Úc thì việc tuyển chọn “đầu vào” rất khắt khe, từ sức khoẻ, kiến thức đến kỹ năng bay. Nhưng kể từ khi xã hội hoá việc tuyển chọn chỉ mang tính hình thức, gần như bất kỳ đối tượng nào đủ tiền đóng học (của 1 danh sách các trường do Vietnam Airlines chọn, Cục hàng không Việt Nam phê chuẩn) là có thể đi học.

Đối với các trường được chọn, ông Cương phản ánh, đa số các trường dạy bay là các trường nhỏ lẻ, ít tên tuổi tại Mỹ, với chi phí học thấp nên chất lượng giảng dạy cũng thấp theo. Có một số trường học viên phi công rất kém, chỉ cần đóng tiền là có thể thi qua môn học, thậm chí đóng tiền để được ghi là đã đủ giờ bay.

Ví dụ, vụ lùm xùm lớn nhất vào khoảng cuối năm 2015, trường AHART bị phá sản và học viên phải về nước nửa chừng, mất tiền, mất thời gian. Việc phá sản của trường này có yếu tố lừa đảo.

Sau khi học các trường này về, học viên được phỏng vấn, kiểm tra kiến thức và chuyển loại máy bay Airbus A321 – bay Simulator (buồng lái mô phỏng). Đây là loại máy bay rất khó để theo học vì đòi hỏi thời gian cũng như trình độ khá trở lên.

Ở các nước phương tây, để được học loại máy bay này họ đòi hỏi rất cao. Ví dụ phải có tối thiểu khoảng 1.000 giờ bay (tuỳ hãng). Vì vậy, thường xuyên các học viên bị kéo dài thời gian huấn luyện, hoặc trượt các kỳ kiểm tra.

Tiếp theo là quá trình huấn luyện thực tiễn, kết hợp chuyên chở hành khách. Quá trình huấn luyện này liên tục bộc lộ những điểm yếu của quá trình học tập, kỹ năng, khả năng quản lý chuyến bay cũng như kỹ năng hạ cánh máy bay. Thang điểm đánh giá các quá trình huấn luyện từ 1 đến 5 điểm. Nhưng đa số học viên tốt nghiệp chỉ đạt 3 điểm. “Gần đây nhất, tháng 4/2018 có đơn tố cáo của 1 học viên phi công về một số tiêu cực xảy ra trong quá trình huấn luyện”, thư của ông Nguyễn Sỹ Cương nêu rõ.

Muốn chuyển loại máy bay phải “bôi trơn”?

Cũng theo ông Nguyễn Sỹ Cương, hiện có nhiều bất cập trong quá trình huấn luyện, kiểm tra, phỏng vấn, chuyển loại phi công. Thậm chí, hiện tượng ra giá 20.000-25.000 USD cho 1 lần phỏng vấn ngày càng trắng trợn (phỏng vấn học viên từ Mỹ về để chuyển loại máy bay A321; phỏng vấn để chuyển loại từ lái phụ A321 sang lái phụ loại máy bay khác như A350, hoặc B787, phỏng vấn để nâng cấp lái phụ trở thành Cơ trưởng....).

Đa số các phi công thuộc diện phỏng vấn này sẽ nhận được điện thoại trực tiếp, đề cập tới việc nộp tiền. Sự việc trên không thể do 1 cá nhân mà phải có tổ chức. Vietnam Airlines lên danh sách học viên dự phỏng vấn, đoàn bay 919 thực hiện phỏng vấn.

Những tồn tại trên khiến cho chất lượng phi công giảm sút rất nhiều. Trong khi đó, người giỏi muốn “nhảy việc” cũng không dễ vì “vướng” phải thông tư từ Bộ Giao thông vận tải.

Theo ông Nguyễn Sỹ Cương, nếu theo quy định của Bộ luật lao động, thì người lao động có quyền nghỉ việc và báo trước 45 ngày. Tuy nhiên, tại Thông tư 41/2015/TT-BGTVT ngày 12/8/2015 về việc chấp dứt lao động có ghi: “Nhân viên hàng không trình độ cao có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trước thời hạn nhưng phải thông báo bằng văn bản cho người khai thác tàu bay, tổ chức bảo dưỡng tàu bay 120 ngày trước ngày dự kiến chấm dứt hợp đồng...”.

Tuy nhiên, quy định nói trên đã bãi bỏ theo Thông tư số 21/2017/TT-BGTVT ngày 30/6/2017 của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải (điều 2). Như vậy, việc giữ lại 120 ngày của Vietnam Airlines và Cục hàng không Việt Nam không cấp bằng cho phi công vì chưa chấm dứt hợp đồng là chưa hợp lý.

Ngoài ra, Vietnam Airlines còn yêu cầu thực hiện bồi hoàn 2 nội dung: Chi phí đào tạo và chi phí phá vỡ hợp đồng. Mức bồi hoàn tuỳ thuộc vào các trường hợp cụ thể. Như vậy, phi công phải chịu 120 ngày báo trước và chi phí phá vỡ hợp đồng là chưa hợp lý.

“Thiết nghĩ, nghề phi công là một nghề đặc biệt nên cần có quy định sao cho phù hợp là cần thiết. Tuy nhiên, việc đặt ra các quy định trái với Bộ luật Lao động cần được xem xét lại. Đề nghị Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cho ý kiến giải quyết”, ông Cương kiến nghị.

Ngày 29/7, trao đổi với VietnamFinance, ông Nguyễn Trí Đức, Chánh văn phòng Bộ Giao thông vận tải cho biết: Nội dung bức thư của Đại biểu quốc hội Nguyễn Sỹ Cương gửi tới Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể là có thực. Văn phòng Bộ Giao thông vận tải đã tiếp nhận ý kiến trên và yêu cầu Vietnam Airlines thẩm tra, xác minh lại nội dung trên.