Dự án TISCO II, hệ lụy khó gỡ

Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên (Dự án TISCO II) được phê duyệt tổng mức đầu tư tổng mức đầu tư ban đầu là 3.843 tỷ đồng, sau tăng lên 8.104 tỷ đồng, khởi công xây dựng từ năm 2007 đến nay vẫn chưa xong và đang để lại nhiều hệ lụy khó gỡ.

Tổng nợ phải trả 7.133 tỷ đồng

Theo báo cáo mới nhất, Dự án TISCO II đã dừng thi công từ quí I/2013 và gặp khó khăn trong thu xếp vốn để tiếp tục triển khai đầu tư, xây dựng; Hợp đồng EPC giữa  TISCO và Tổng thầu MCC của Trung Quốc có nhiều vướng mắc chưa giải quyết được; Tổng công ty Thép Việt Nam phải bảo lãnh đối với khoản vay của Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên (TISCO) cho Dự án, Ngân hàng Vietinbank từ chối việc giải phóng nghĩa vụ bảo lãnh của Tổng công ty Thép Việt Nam đối với khoản vay này. 

Đến hết năm 2019, theo báo cáo tài chính trước kiểm toán vốn chủ sở hữu là 1.890 tỷ đồng, tổng tài sản là 9.097 tỷ đồng, tổng nợ phải trả là 7.133 tỷ đồng, lãi 52 tỷ đồng. 

Mặc dù Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 vẫn còn xây dựng dở dang nhưng về tổng thể, Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên (TISCO) vẫn có lợi nhuận, nộp ngân sách, giải quyết được công ăn việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, do bị ảnh hưởng từ Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 nên kết quả sản xuất, kinh doanh của TISCO ngày một giảm dần.

Nếu như năm 2017, doanh thu đạt 9.824 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế 121,2 tỷ đồng, nộp ngân sách 394 tỷ đồng thì đến 2018, doanh thu 12.254 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế 35,95 tỷ đồng, nộp ngân sách 186 tỷ đồng. 

Hiện nay, cơ quan Cảnh sát Điều tra, Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố vụ án Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí xảy ra tại dự án; khởi tố, bắt tạm giam đối với 5 bị can.

Quá trình điều tra, bước đầu Cơ quan Cảnh sát điều tra xác định số thiệt hại khoảng trên 850 tỷ đồng.

Không dễ thoái vốn

Theo Đề án 1468, có 3 phương án xử lý được đề ra đối với Dự án TISCO II, bao gồm:  Bán dự án; Kêu gọi doanh nghiệp, nhà đầu tư góp vốn đầu tư Dự án và cuối cùng là phương án thoái vốn nhà nước và tái cơ cấu TISCO. Ưu tiên với dự án này là lựa chọn Phương án 3 (thoái vốn nhà nước, tái cơ cấu TISCO) và đang thực hiện tái cơ cấu theo hướng này.

Tại Thông báo số 132/TB-VPCP ngày 08/4/2019 của Văn phòng Chính phủ, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ chỉ đạo Tổng công ty Thép Việt Nam chỉ đạo hoàn thiện phương án thoái vốn nhà nước tại TISCO theo hai trường hợp: trường hợp giải quyết xong tranh chấp hợp đồng EPC và giải chấp được bảo lãnh của Tổng công ty Thép Việt Nam cho TISCO tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam và trường hợp không giải quyết được hai vướng mắc này.

Tuy nhiên, theo báo cáo của Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước, Tổng công ty Thép Việt Nam và TISCO, đến nay việc giải quyết tranh chấp hợp đồng EPC với Tổng thầu MCC của Trung Quốc không thực hiện được; Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam đã từ chối giải chấp nghĩa vụ bảo lãnh của Tổng công ty Thép Việt Nam cho TISCO tại Ngân hàng này.

Để thực hiện Phương án thoái vốn của Vnsteel tại TISCO theo trường hợp thứ 2 ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ (thoái vốn trong trường hợp không giải quyết được vướng mắc về EPC và giải chấp của ngân hàng, cần làm rõ: Văn bản pháp lý áp dụng cho việc thoái vốn (Nghị định số 91/2015/NĐ-CP, Nghị định số 32/2018/NĐ-CP, Điều 31 Luật số 69/2014/QH13); Thẩm quyền quyết định việc thoái vốn; Việc xử lý đối với các mỏ sắt mà Tisco đang quản lý.

Trong Phiên họp lần thứ 9 của Ban Chỉ đạo, Phó Thủ tướng Thường trực - Trưởng ban Chỉ đạo giao Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp hoàn thiện Tờ trình riêng đối với hai dự án của Tổng công ty Thép Việt Nam (Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO) và dự án Nhà máy thép Việt Trung), trong đó xem xét việc mời Công ty Mua bán nợ Việt Nam cùng tham gia phương án tái cơ cấu, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Được biết, phương án đang được dự thảo, hoàn thiện để báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Dự kiến trong tháng 6, Ban Chỉ đạo họp phiên thứ 10 tập trung vào việc xem xét đối với dự án TISCO II và Thép Việt Trung.