Âm ỉ sốt, chờ thời điểm bùng lên
Kết thúc tháng 1/2024, giá vàng trong nước tăng vọt, tiến sát mốc 78 triệu đồng/lượng. Cụ thể, giá vàng SJC được niêm yết ở mức 75,4 triệu đồng/lượng chiều mua vào và 77,92 triệu đồng/lượng chiều bán ra.
So với đầu tháng 1, giá vàng đã tăng 4,4 triệu đồng/lượng chiều mua vào và 3,9 triệu đồng/lượng chiều bán ra. Tuy nhiên, chênh lệch giữa mua vào và bán ra đã giảm từ khoảng 3 triệu đồng/lượng xuống còn 2,5 triệu đồng/lượng.
Trong tháng đầu tiên của năm 2024, phần lớn thời gian giá vàng chỉ đi ngang. Chỉ trong 2 ngày cuối cùng của tháng, giá vàng mới bắt đầu bật tăng và quay trở lại mốc 78 triệu đồng/lượng. Sau thời gian dài “án binh bất động” đợi thay đổi Nghị định 24, có lẽ đã đến lúc thị trường vàng nóng trở lại.
Trước đó, trong họp báo triển khai nhiệm vụ ngân hàng năm 2024 vào ngày 3/1, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đào Minh Tú khẳng định những vướng mắc liên quan đến thị trường vàng trong nước như chênh lệch với giá vàng thế giới hay giá vàng SJC chênh lệch so với các loại vàng khác sẽ được giải quyết trong Nghị định 24 sửa đổi trong tháng 1/2024.
Chỉ đạo của Thủ tướng cũng yêu cầu NHNN trình báo cáo tổng kết Nghị định 24, trong đó có đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định quản lý thị trường vàng ngay trong tháng 1.
Khi đó, thị trường kỳ vọng Nghị định 24 sẽ nhanh chóng được sửa đổi. Tuy nhiên, đến nay, động thái mới nhất của NHNN là đề nghị Bộ Tài chính, Bộ Công an cùng vào cuộc chấn chỉnh thị trường vàng miếng còn việc sửa đổi Nghị định 24 vẫn còn đang trạng thái chờ.
Trước đó, nhiều chuyên gia đã sớm đoán trước việc sửa đổi Nghị định 24 không thể nhanh được và khó có thể kịp sửa đổi trong tháng 1/2024 bởi còn phải lấy ý kiến các bộ, ban ngành liên quan trước khi trình Thủ tướng ký ban hành.
Điều chỉnh khi thị trường đã có nhiều thay đổi
Trong hơn 10 năm qua, Nghị định số 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng đã thành công trong việc ngăn chặn và chấm dứt tình trạng vàng hóa nền kinh tế.
Tại tọa đàm Giải pháp phát triển thị trường vàng an toàn và bền vững, chuyên gia kinh tế, TS Trần Thọ Đạt khẳng định “Nghị định 24 đã có những thành công rất lớn trong việc góp phần ổn định an toàn của nền tài chính quốc gia, ổn định các biến số của nền kinh tế vĩ mô”. Sau hơn 10 năm, Nghị định được ban hành đã giúp chấm dứt tình trạng định giá tài sản dùng vàng làm phương tiện thanh toán, từ đó góp phần ổn định tỷ giá và lãi suất.
Tuy vậy TS Trần Thọ Đạt cho rằng đã đến lúc để Nghị định 24 khép lại sứ mệnh lịch sử của mình và cần có sự thay đổi. Khi tình trạng vàng hóa trong nền kinh tế gần như chấm dứt thì cách quản lý thị trường vàng hiện tại theo Nghị định 24 của NHNN khá chặt chẽ và hơi mang tính hành chính, ông nói.
Đồng quan điểm, GS.TS Hoàng Văn Cường cũng cho rằng với nhiều thay đổi trong kinh tế vĩ mô, quan hệ tài chính, tiền tệ, quan hệ quốc tế,…, Nghị định 24 không còn phù hợp.
Đầu tiên, theo các chuyên gia, cần thay đổi để phá vỡ thế độc quyền của vàng miếng SJC. Ông Nguyễn Thế Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cho biết, các ngân hàng Trung ương trên thế giới đều không quản lý trực tiếp về kinh doanh vàng bởi họ quan niệm vàng là một loại hàng hóa thông thường. Trong khi đó, Nghị định 24 lại đề cập đến vàng vật chất, đặc biệt vàng miếng được chọn là thương hiệu quốc gia và được Nhà nước độc quyền sản xuất và kinh doanh.
Thực tế đã chứng minh rằng việc duy trì việc độc quyền SJC dẫn đến sự chênh lệch rất lớn về giá vàng. Chính vì vậy, GS.TS. Hoàng Văn Cường gợi ý có thể cho nhiều doanh nghiệp tham gia vào quá trình sản xuất vàng miếng để đáp ứng nhu cầu của người dân. “Khi cung được tự do, được cạnh tranh bình đẳng thì người dân tiếp cận vàng tích lũy sẽ dễ hơn, sẽ không còn tình trạng khan hiếm nữa”, ông nói.
Tiếp đến, cần có liên thông giữa thị trường trong nước và quốc tế. Tình trạng giá vàng trong nước và giá vàng thế giới chênh lệch quá nhiều sẽ sinh lợi cho việc nhập lậu vàng trong khi người dân lại phải chịu thiệt khi phải mua vàng trong nước với giá cao hơn nhiều so với giá vàng thế giới.
Ông Cường cho rằng: “Chúng ta cần phải bỏ các công cụ để liên thông thị trường vàng trong nước với quốc tế, chẳng hạn như xuất nhập khẩu. Tất nhiên, xuất nhập khẩu ở đây phải có phương thức quản lý phù hợp, tránh tình trạng ồ ạt dùng ngoại tệ nhập vàng vào cho mục đích khác, làm mất cân đối ngoại tệ, mất khả năng điều hành tỷ giá”.
Cuối cùng, cần phải có các phương thức giao dịch đa dạng hơn. Trên thực tế, Nghị định số 24 có một điều xác định vấn đề kinh doanh vàng trên tài khoản. Tuy nhiên, toàn bộ nội dung không hề mở ra một chút nào về vấn đề kinh doanh tài khoản nên hiện trong nước chỉ có chuyện mua bán vàng vật chất.
Trong khi đó, xu thế giao dịch của thế giới là mở ra phương thức kinh doanh trên sàn kinh doanh thông qua hợp đồng kinh doanh, thông qua các tín chỉ về vàng hay quỹ tín thác (ETF) vàng.
Nếu lập sàn vàng, tâm lý giữ vàng của người dân sẽ thay đổi. Khi giao dịch vàng trên tài khoản, sẽ không còn cảnh người dân mua vàng về xong để trong nhà tích trữ. “Vàng sẽ được lưu thông ở trên thị trường, sinh lợi và tạo nguồn vốn đưa vào lưu thông, từ đó, mang lại nhiều tác động tốt cho nền kinh tế cũng như đảm bảo lợi ích của mỗi người dân”, GS.TS. Hoàng Văn Cường nhận định.
