Nâng mức miễn thuế cho hộ kinh doanh: Lên 400 triệu hay 1 tỷ đồng?

Theo bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA), ngưỡng doanh thu miễn thuế cho hộ, cá nhân kinh doanh 200 triệu/năm đã lạc hậu, cơ quan thuế cần nghiên cứu đưa ra mức hợp lý, từ đó khuyến khích hộ kinh doanh tuân thủ và kê khai doanh thu trung thực.

Bà Cúc phân tích, mức 200 triệu đồng/năm xây dựng trên cơ sở doanh thu của hộ kinh doanh nộp thuế khoán, chưa điều chỉnh lên, trong khi doanh thu thực tế của hộ kinh doanh nhiều khi rất khác. Mức này đề cập đến những cá nhân, hộ kinh doanh nhỏ lẻ như bán trà đá, hàng ăn nhỏ trong ngõ thì hợp lý.

“Nhưng đã hình thành sạp hàng, kể cả cửa hàng nhỏ bán mì ăn liền, con số này cũng lạc hậu rồi. Lạc hậu chủ yếu là do các hộ kinh doanh đang quen với nếp cố gắng dìm doanh thu xuống để được miễn thuế", bà Cúc nói.

Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam đề xuất, nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế với hộ kinh doanh lên thấp nhất là 500 triệu đồng/năm, thậm chí có thể nâng lên 1 tỉ đồng/năm.

Đại diện VCTA cho biết, quốc hội vừa thông qua nghị quyết điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh. Theo đó, mức giảm trừ cho người nộp thuế nâng lên 15,5 triệu đồng/tháng; người phụ thuộc là 6,2 triệu đồng/người/tháng… Giả sử, doanh thu của hộ kinh doanh là 1 tỉ đồng/năm, lãi suất bình quân là 16% thì thu nhập thực tế 1 năm khoảng 160 triệu đồng, chia trung bình mỗi tháng là 13,3 triệu đồng. So với cá nhân thu nhập từ tiền lương, tiền công được giảm trừ gia cảnh cho bản thân 15,5 triệu đồng/tháng, mức như trên cũng tương xứng.

Đặc biệt nhấn mạnh yếu tố hướng tới sự minh bạch, bà Cúc cho rằng, các hộ kinh doanh phải đưa ra doanh thu thực, sau khi kê khai, nắm được doanh thu thực tế của hộ kinh doanh thì mới điều chỉnh ngưỡng doanh thu miễn thuế.

Nói thêm về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Thức - Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH BCTC - Đại lý thuế BCTC nhìn nhận, nếu chỉ căn cứ vào một mức doanh thu chung để quy định rằng 100 triệu, 200 triệu hay 1 tỷ được miễn thuế… là điều rất khó và thiếu cơ sở thực tiễn.

Vị chủ tịch BCTC lý giải, mỗi ngành nghề có tỷ suất lợi nhuận hoàn toàn khác nhau. Có ngành chỉ cần doanh thu 500 triệu/năm đã có lãi, ngành phải đạt 1–2 tỷ mới hòa vốn và cũng có ngành phải từ 5–10 tỷ trở lên mới tạo được lợi nhuận.

Chính vì sự khác biệt này mà pháp luật thuế hiện hành mới áp dụng các mức thuế giá trị gia tăng và thu nhập cá nhân khác nhau theo từng lĩnh vực, để đảm bảo phù hợp với đặc thù của từng ngành.

Do đó, nếu muốn quy định ngưỡng doanh thu được miễn thuế, thì không thể lấy một con số chung áp cho tất cả, mà phải xác định theo từng nhóm ngành: Ngành này có thể 200 triệu, ngành khác 1 tỷ hoặc ngành đặc thù có thể 5 tỷ…

“Cách tiếp cận này mới khoa học, công bằng và đúng tính điều tiết, chắc chắn cũng được cộng đồng cá nhân kinh doanh, hộ kinh doanh đồng thuận, tuân thủ”, ông Thức cho hay.

Góp ý về ngưỡng miễn thuế này, Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín (Trọng Tín Tax) kiến nghị, nâng mức doanh thu không chịu thuế 1 tỷ đồng/năm để đảm bảo công bằng, bình đẳng giữa người nộp thuế.

Trọng Tín Tax đánh giá, quy định sắp áp dụng là bất bình đẳng cho người nộp thuế chỉ là hộ kinh doanh so với người có thu nhập từ tiền lương tiền công. Đặc biệt là những người nộp thuế có hai nguồn thu nhập từ kinh doanh và tiền lương tiền công thì được nhận hai ưu đãi là giảm trừ gia cảnh và doanh thu không phải nộp thuế.

Để làm rõ phương án ngưỡng 1 tỷ này, Trọng Tín Tax giả thuyết xây dựng cách tính toán và số liệu theo bảng cụ thể sau.

Theo phương án nêu trên, mức doanh thu miễn thuế được tính bằng giá trị gia tăng của hộ kinh doanh tạo ra tương ứng với mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế là 186 triệu đồng/năm và bằng: Mức giảm trừ gia cảnh trong năm (186 triệu) chia (:) tỷ lệ thuế GTGT tương ứng từng lĩnh vực (1%, 3% và 5%) sau đó được nhân (x) với mức thuế suất thuế GTGT cơ bản là 10%.

Cụ thể, doanh thu miễn thuế của hộ kinh doanh trong hoạt động thương mại là: (186,000,000 : 1%) x 10% = 1,860,000,000 đồng, giả thuyết có 85% hộ kinh doanh hoạt động lĩnh vực thương mại trong nền kinh tế, khi đó mức doanh thu miễn thuế với cơ cấu này là: 1,860,000,000 đồng x 85% = 1,581,000,000 đồng.

Tương tự, doanh thu miễn thuế đối với các hoạt động còn lại là: Sản xuất, dịch vụ có bao thầu nguyên vật liệu (NVL) là 620,000,000 đồng với cơ cấu 10% trong nền kinh tế có doanh thu miễn thuế là: 62,000,000 đồng.

Sản xuất, dịch vụ không bao thầu nguyên vật liệu là 372,000,000 đồng với cơ cấu 5% trong nền kinh tế có doanh thu miễn thuế là: 18,600,000 đồng.

Như vậy, có thể tính ra mức doanh thu miễn thuế trung bình theo phương án này của nền kinh tế là 950,666,667 đồng và tính trung bình theo cơ cấu hộ kinh doanh là 553,866,667 đồng.

Từ những số liệu tính toán trên, Trọng Tín Tax đề xuất 3 phương án.

Thứ nhất, áp dụng giảm trừ gia cảnh cho tiền lương, tiền công là 186 triệu đồng/năm và không áp dụng doanh thu miễn thuế 01 tỷ đồng cho hoạt động kinh doanh, hoặc

Thứ hai, áp dụng doanh thu miễn thuế 01 tỷ đồng cho hoạt động kinh doanh và không áp dụng giảm trừ gia cảnh cho tiền lương tiền công 186 triệu đồng/năm hoặc;

Thứ ba, xây dựng phương án tính gộp thu nhập chịu thuế thuế Thu nhập cá nhân từ tiền lương tiền công và thu nhập từ kinh doanh, áp dụng mức giảm trừ gia cảnh như chính sách thuế TNCN trước năm 2015 đã thực hiện.

"Thực hiện phương án doanh thu miễn thuế 1 tỷ đồng là hoàn toàn khả thi, không ảnh hưởng lớn đến thu ngân sách nhà nước, đồng thời tiết giảm lớn chi phí hành thu, sử dụng hiệu quả nguồn lực của cơ quan thuế trong hoạt động kiểm soát và phòng ngừa rủi ro, chuyển giá. Song song đó, tiết kiệm chi phí tuân thủ cho người nộp thuế cũng như giảm chi phí xã hội, tạo động lực thúc đẩy và hỗ trợ thiết thực cho người dân đặc biệt là đối tượng hộ kinh doanh nhỏ, lẻ, yếu thế tại vùng sâu, vùng xa nơi có điều kiện kinh tế khó khăn và đặc biệt khó khăn", Trọng Tín Tax nêu rõ.