Ngân hàng chuyển đổi số: Bao giờ mới dừng sa thải nhân sự?

Số hóa = Cắt giảm nhân sự, tinh gọn bộ máy

Số lượng chi nhánh rộng lớn, nhân sự đông từng được coi là lợi thế cạnh tranh trực tiếp của các ngân hàng lớn. Nhưng giờ đây, nền tảng đó không còn là yếu tố quan trọng số một. Xu hướng áp dụng công nghệ đang thể hiện vai trò to lớn ở nhiều ngành nghề. Tác động của trí tuệ nhân tạo (AI) khiến những ngành nghề mang tính chất truyền thống như ngân hàng cũng cần phải thích nghi nhanh và mạnh nhằm đáp ứng yêu cầu cấp thiết. Hàng loạt ngân hàng đã công bố kế hoạch đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ và ứng dụng AI trong quản trị và điều hành. Cùng với đó, các nhà băng dự kiến "mạnh tay" cắt giảm nhân sự, thu hẹp mạng lưới các phòng giao dịch truyền thống, đồng thời đẩy mạnh giao dịch trên nền tảng số nhằm tối ưu hóa chi phí vận hành.

Làn sóng cắt giảm nhân sự tại các ngân hàng bắt đầu từ năm 2023 và tiếp tục gia tăng trong năm nay. Nhiều nhà băng ghi nhận lượng lao động giảm tới hàng nghìn người khi quá trình chuyển đổi số được đẩy mạnh. Theo khảo sát của Ngân hàng Nhà nước, quý I/2025, hơn 21% ngân hàng tiếp tục cắt giảm nhân sự trong bối cảnh đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và AI.

LPBank là nơi biến động nhân sự mạnh nhất ngành ngân hàng khi giảm hơn 1.600 người trong quý đầu năm, thu hẹp quy mô còn 9.570 nhân sự. Sacombank đứng thứ hai về quy mô tinh gọn nhân sự trong quý I khi giảm 930 nhân viên, còn khoảng 16.100 người. VIB và TPBank cũng "mạnh tay" thu gọn bộ máy trong 3 tháng đầu năm. Cụ thể, VIB giảm 4% nhân sự, tương đương 500 người. TPBank giảm gần 130 nhân sự, còn khoảng 7.750 người.

Việc tinh gọn bộ máy được đặt ra trong bối cảnh các nhà băng tìm cách tiết giảm chi phí đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động thông qua việc ứng dụng công nghệ. Lãnh đạo nhiều ngân hàng cho biết sẽ ứng dụng số hóa vào quá trình hoạt động, tinh gọn hệ thống nhân sự.

Đặc điểm chung của những vị trí được tinh giản là tính chất công việc thủ công, lặp lại, có thể tự động hóa cao như vận hành và giao dịch viên tại quầy. Ngân hàng dùng robot tự động hóa nhằm thay thế các tác vụ đơn giản, để nhân viên tập trung vào những công việc đòi hỏi sáng tạo và giá trị gia tăng cao hơn cho khách hàng.

Cùng với việc cắt giảm nhân sự, nhiều nhà băng cũng tiến hành thu hẹp mạng lưới các phòng giao dịch truyền thống.

Điển hình, "ông lớn" VietinBank vừa thông báo chấm dứt 7 phòng giao dịch. Cuối tháng 3, ngân hàng này cũng chấm dứt hoạt động 25 phòng giao dịch tại các tỉnh, thành.

Tại đại hội đồng cổ đông năm 2025, ông Trần Minh Bình, Chủ tịch HĐQT VietinBank, cho biết VietinBank là ngân hàng đầu tiên trong nhóm 4 ngân hàng thương mại nhà nước nghiên cứu việc cắt giảm điểm giao dịch vật lý. VietinBank dự kiến cắt vài trăm điểm giao dịch và thay thế bằng ứng dụng nền tảng số nhằm nâng cao sự trải nghiệm của khách hàng.

Ông Bình cho hay VietinBank đang thử nghiệm mô hình trung tâm dịch vụ khách hàng (contact center) ứng dụng AI, có thể thay thế đến 70% nhân sự vận hành. Trong 2 năm gần đây, VietinBank hầu như không tuyển dụng nhân sự cho các hoạt động kinh doanh truyền thống, bao gồm tín dụng, nguồn vốn.

Không chỉ VietinBank, nhiều ngân hàng cũng có xu hướng đóng cửa bớt phòng giao dịch hoặc phân bổ lại mạng lưới điểm giao dịch, song song với việc thúc đẩy chuyển đổi số, ứng dụng dữ liệu lớn (Big data) và AI.

Trong bối cảnh hiện nay, ngân hàng có nhiều hình thức để tiếp cận khách hàng nhanh chóng và hiệu quả hơn bằng công nghệ. Có những giao dịch trước đây phải đến phòng giao dịch hay các chi nhánh thì giờ đây khách hàng có thể thao tác trên điện thoại thông minh.

Lãnh đạo LPBank cho biết ngân hàng đã và đang áp dụng nhiều giải pháp nhằm tối ưu hóa chi phí, trong đó có việc tinh gọn hệ thống, tinh giản quy trình, áp dụng công nghệ để tăng năng suất. PGBank cũng tuyên bố mục tiêu của ngân hàng này trong năm 2025 là giảm 50% giao dịch tại quầy, nâng cao trải nghiệm của khách hàng trên kênh số.

Theo các chuyên gia, việc đẩy mạnh chuyển đổi số, tái cấu trúc hoạt động sẽ khiến số phòng giao dịch vật lý và nhân sự ngân hàng tiếp tục giảm mạnh thời gian tới. Báo cáo của VPBankS cho biết các ngân hàng đang giảm số lượng nhân sự tại các điểm tiếp xúc vật lý và thu hẹp diện tích mặt bằng vận hành.

AI mở ra cơ hội việc làm mới cho ngành ngân hàng

Theo lãnh đạo các ngân hàng, làn sóng cắt giảm nhân sự trong xu hướng chuyển đổi số là quá trình phát triển tất yếu dưới sự tác động của số hóa. Tuy nhiên, việc cắt giảm nhân sự ở bất kỳ bộ phận nào cũng được các ngân hàng tính toán rất kỹ, để đảm bảo không bị giảm chất lượng dịch vụ khách hàng mà còn nâng cao hơn trong bối cảnh thị trường cạnh tranh khốc liệt.

Bên cạnh việc thay thế các công việc truyền thống, chuyển đổi số cũng tạo ra các vị trí công việc mới đòi hỏi ngân hàng phải tăng cường tuyển dụng và đào tạo để phù hợp với yêu cầu phát triển. Cụ thể, quá trình chuyển đổi số đã làm phát sinh một số công việc mới như quản lý hệ thống AI, phát triển thuật toán, hoặc phân tích dữ liệu. Việc áp dụng AI đòi hỏi nhân viên phải nâng cao trình độ công nghệ và phát triển kỹ năng mới để thích nghi với các công cụ hiện đại. 70% nhân sự làm trong mảng số không có chuyên môn về ngân hàng như thiết kế, big data, bảo mật… sẽ phải đào tạo lại để thích ứng.

Với công việc truyền thống như giao dịch viên, các ngân hàng sẽ yêu cầu trình độ và năng lực cao hơn. Những vị trí này không chỉ đếm tiền hay nhập liệu mà được kỳ vọng kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ như tư vấn về công nghệ số hoặc tối ưu hóa dòng tiền cho khách hàng như một chuyên gia tư vấn tài chính.

Ông Nguyễn Hưng - Tổng giám đốc TPBank, cho biết dù số lượng nhân sự tại ngân hàng đang giảm nhưng điều đó không có nghĩa là "dừng tuyển dụng". Trái lại, ngân hàng này vẫn cần nhiều nhân sự chất lượng cao trong các lĩnh vực như công nghệ, dữ liệu, AI, an ninh mạng và các vị trí chiến lược để đáp ứng nhu cầu phát triển của ngân hàng số. Ngoài ra, các công việc liên quan đến lực lượng bán, tiếp xúc trực tiếp với khách hàng vẫn cần tăng thêm, tương ứng với quy mô tăng trưởng.

Lãnh đạo Sacombank thừa nhận tuyển dụng nhân sự chất lượng cao đang là "thách thức lớn". Ngân hàng này đang tuyển dụng nhân sự chất lượng cao từ nhiều nguồn, trong đó có việc hợp tác với các hãng công nghệ, quản trị dữ liệu và AI…

Nhìn về dài hạn, lãnh đạo một số ngân hàng cho rằng xu hướng tinh gọn kéo dài ít nhất đến năm 2030, khi các nhà băng đạt mức độ tự động hóa tối ưu và tích hợp sâu các công nghệ mới như AI hay blockchain. Khi đó, nhiều chức danh công việc hoàn toàn có thể thay bằng AI và robot. Những bộ phận chịu ảnh hưởng nhiều nhất là giao dịch truyền thống, xử lý hồ sơ thủ công và một phần quản trị hành chính. Nhưng ngược lại, các vị trí về công nghệ, dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng... vẫn không ngừng tuyển thêm.

Việc các ngân hàng triển khai nhiều giải pháp đồng bộ như đào tạo và nâng cao kỹ năng cho nhân viên, tái cấu trúc lực lượng lao động, tăng cường đầu tư vào hạ tầng công nghệ, thay đổi chiến lược quản trị nhân lực cũng như xây dựng môi trường làm việc hài hòa giữa con người và AI được đánh giá là rất cần thiết… Những biện pháp này sẽ giúp ngành ngân hàng giảm thiểu tác động tiêu cực, tăng cường khả năng thích ứng và phát huy tiềm năng của AI, hướng tới sự phát triển bền vững và hiện đại hóa trong kỷ nguyên số.

Biến động nhân sự ngành ngân hàng gần đây cũng được xem là chuông báo động cho những người sắp bước vào ngành. Những sinh viên hoặc nhân sự có ý định chuyển sang ngành ngân hàng buộc phải trang bị thêm kỹ năng mới hoặc nâng cấp kỹ năng cũ để thích ứng với đòi hỏi ngày càng cao của các nhà băng.