Ngày 3/1, hai cựu Bộ trưởng Chu Ngọc Anh và Nguyễn Thanh Long hầu tòa

Ngày mai (3/1), Tòa án nhân dân (TAND) TP. Hà Nội mở phiên xử 38 bị cáo trong vụ án Công ty Việt Á chiếm đoạt kết quả nghiên cứu của Nhà nước, sản xuất kit test Covid-19 rồi bán thương mại. Phiên tòa dự kiến diễn ra trong 20 ngày, với tổng cộng hơn 70 luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các bị cáo và Công ty Việt Á. 

Trong 38 bị cáo đưa ra xét xử vào ngày mai có 3 cựu Ủy viên Trung ương là ông Chu Ngọc Anh, ông Nguyễn Thanh Long, ông Phạm Xuân Thăng. Trong đó, 2 cựu Bộ trưởng là Chu Ngọc Anh (cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ) và Nguyễn Thanh Long (cựu Bộ trưởng Bộ Y tế) bị đưa ra xét xử về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí" và "Nhận hối lộ".

Bị cáo Phan Quốc Việt (43 tuổi, Tổng giám đốc Công ty Việt Á), chủ mưu vụ án cũng bị đưa ra xét xử về tội "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng" và "Đưa hối lộ". 

Các bị cáo còn lại bị đưa ra xét xử về các tội "Đưa hối lộ"; "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng"; "Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi".

Trước đó, từ ngày 27 - 29/12/2023, Tòa án Quân sự Thủ đô Hà Nội đã xét xử sơ thẩm 4 cựu sĩ quan của Học viện Quân y và 3 bị cáo khác, trong đó có Phan Quốc Việt và tuyên phạt bị cáo này 25 năm tù về 2 tội: "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” và “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”.

3 nhóm sai phạm của Phan Quốc Việt và đồng phạm

Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân, Phan Quốc Việt cùng đồng phạm có 3 sai phạm chính về nghiên cứu kit test COVID-19; đăng ký lưu hành kết quả nghiên cứu cho Công ty Việt Á và vi phạm đấu thầu tại nhiều tỉnh, thành phố.

Sai phạm đầu tiên xảy ra trong nghiên cứu thể hiện, năm 2020, dịch COVID-19 bùng phát nên Chính phủ giao Bộ Khoa học và Công nghệ tích cực nghiên cứu, chế tạo sinh phẩm phòng chống dịch. Việc nghiên cứu kit test COVID sau đó được giao Học viện Quân y chủ trì với kinh phí 18,9 tỷ đồng.

Phan Quốc Việt đã thông đồng với Trịnh Thanh Hùng (khi đó là Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ các ngành kinh tế - kỹ thuật, Bộ Khoa học và Công nghệ) tác động người liên quan để Công ty Việt Á được tham gia cùng Học viện Quân y. Bị cáo Chu Ngọc Anh, khi là Bộ trưởng Khoa học Công nghệ đã ký quyết định đồng ý việc này.

Kết quả nghiên cứu là tài sản Nhà nước, do bị cáo Chu Ngọc Anh đại diện sở hữu, nhưng bị cáo Chu Ngọc Anh cùng cấp dưới là bị cáo Phạm Công Tạc, khi đó là Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ để Công ty Việt Á mang đi đăng ký sở hữu.

Sau khi thực hiện những hành vi vi phạm pháp luật có lợi cho Công ty Việt Á, bị cáo Chu Ngọc Anh nhận từ Phan Quốc Việt 200.000 USD; bị cáo Phạm Công Tạc nhận từ Phan Quốc Việt 50.000 USD và bị cáo Trịnh Thanh Hùng nhận từ Phan Quốc Việt 350.000 USD.

Cáo trạng truy tố bị cáo Chu Ngọc Anh và bị cáo Phạm Công Tạc về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”. Riêng bị cáo Trịnh Thanh Hùng phạm tội “Nhận hối lộ” và vừa bị Tòa án Quân sự Thủ đô Hà Nội tuyên phạt 15 năm tù trong vụ án xảy ra tại Học viện Quân y.

Sai phạm thứ hai xảy ra tại Bộ Y tế trong quá trình cấp phép lưu hành sản phẩm kit test cho Công ty Việt Á thể hiện, Phan Quốc Việt dùng kết quả nghiên cứu cùng Học viên Quân y đi đăng ký tại Bộ Y tế, để Công ty Việt Á sản xuất thương mại và bán ra thị trường.

Bị cáo Nguyễn Văn Trịnh (cựu Trợ lý Phó Thủ tướng) khi đó đã lợi dụng chức vụ, hướng dẫn Phan Quốc Việt soạn thảo các văn bản liên quan cấp phép, tác động đến người của Bộ Y tế để giúp Phan Quốc Việt. Sau đó, bị cáo Nguyễn Văn Trịnh được Phan Quốc Việt cảm ơn 200.000 USD. Với hành vi trên, bị cáo Nguyễn Văn Trịnh bị truy tố về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi hành công vụ”.

Một số bị cáo khác ở Bộ Y tế cũng bị cáo buộc có hành vi nhận hối lộ, làm sai quy định giúp Công ty Việt Á được phép sản xuất kit test để bán thương mại. Trong số này có bị cáo Nguyễn Thanh Long khi giữ chức Thứ trưởng (nhận 2,25 triệu USD); Nguyễn Huỳnh (cựu Phó trưởng Phòng giá, Cục Quản lý Dược) nhận 4 tỷ đồng; Nguyễn Minh Tuấn (cựu Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị công trình) nhận 300.000 USD; Nguyễn Nam Liên (cựu Vụ trưởng Vụ Tài chính - kế hoạch) nhận 100.000 USD.

Sai phạm thứ ba vi phạm quy định về đấu thầu xảy ra khi Công ty Việt Á bán kit test với giá cao cho nhiều cơ quan trên địa bàn cả nước. Thời điểm đó, Phan Quốc Việt cũng hối lộ nhiều bị cáo là những người có chức vụ, quyền hạn.

Cáo trạng xác định, một kit test của Công ty Việt Á chỉ có giá 143.000 đồng, gồm tất cả chi phí kèm theo 5% lợi nhuận. Nhưng Phan Quốc Việt bán với giá cao hơn nhiều, trong đó tại Hải Dương là 470.000 đồng một kit test... Tổng cộng, có hơn 4,5 triệu kit test được Công ty Việt Á bán ra thị trường, gây thiệt hại 1.235 tỷ đồng, trong đó 402 tỷ đồng thuộc về Nhà nước.

Trong số 402 tỷ thiệt hại của Nhà nước, có 222 tỷ đồng do CDC các tỉnh: Hải Dương, Bắc Giang, Nghệ An, Bình Dương gây ra trong quá trình mua, tiêu thụ kit test của Công ty Việt Á. Còn 15 tỉnh, thành phố khác gây thiệt hại 180 tỷ đồng.

Phiên tòa lần này sẽ xử lý các bị cáo về những hành vi: đưa hối lộ, nhận hối lộ và vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng của các bị cáo là người trong Công ty Việt Á, hoặc cơ quan Nhà nước các tỉnh: Hải Dương, Bắc Giang, Bình Dương, Nghệ An. Hành vi phạm tội của bị cáo Phan Quốc Việt và Công ty Việt Á tại các tỉnh thành khác được công an các địa phương giải quyết.

Một sai phạm khác thuộc vụ án này liên quan đến quá trình mua bán kit test thuộc về bị cáo Nguyễn Thị Thanh Thủy (cựu chuyên viên Nhà xuất bản Giáo dục) và bị cáo Nguyễn Bạch Thùy Linh (Giám đốc Công ty SNB Holdings).

Hai bị cáo Thủy và Linh bị cáo buộc lợi dụng ảnh hưởng của mình với người có thẩm quyền trong cơ quan Nhà nước để yêu cầu Công ty Capital (của Singapore) mua số kit test trị giá 1 triệu USD (23,5 tỷ đồng) từ Công ty Việt Á để tặng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, dùng cho phòng chống dịch.

Qua đây, Phan Quốc Việt đã chi 40% hoa hồng cho Thủy và Linh, tương đương hơn 8 tỷ đồng. Hai bị cáo Thủy và Linh bị truy tố về tội “Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi”.