Phát biểu bế mạc hội nghị Trung ương 5 khóa XIII vào chiều 10/5, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cho biết sau 6 ngày làm việc, hội nghị đã hoàn thành toàn bộ nội dung chương trình đề ra.
Cụ thể, Tổng bí thư cho biết Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã dành nhiều thời gian để nghiên cứu, thảo luận và đã thống nhất cao ban hành nghị quyết mới về "Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất; tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao".
Trung ương cho rằng cần phải kế thừa, bổ sung, phát triển Nghị quyết Trung ương 6 theo hướng tiếp tục khẳng định: đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước là đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào các mục đích quốc phòng, an ninh, phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và các dự án phát triển kinh tế - xã hội theo luật định, bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch.
Theo Tổng bí thư, quản lý và sử dụng đất phải bảo đảm lợi ích chung của toàn dân; nhân dân được tạo điều kiện tiếp cận, sử dụng đất một cách công bằng, hiệu quả và bền vững. Nhà nước thống nhất quản lý đất đai theo lãnh thổ quốc gia, cả về diện tích, chất lượng, giá trị kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh, môi trường...
Tổng bí thư nhấn mạnh quyền sử dụng đất là quyền sử dụng một loại tài sản và hàng hoá đặc biệt nhưng không phải là quyền sở hữu; quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất được pháp luật bảo hộ. Người sử dụng đất có quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật.
Nhà nước không thừa nhận việc đòi lại đất đã được Nhà nước giao cho các tổ chức, cá nhân khác sử dụng trong quá trình thực hiện chính sách, pháp luật về đất đai; không đặt vấn đề điều chỉnh lại đất nông nghiệp đã giao cho hộ gia đình, cá nhân; có chính sách để đất nông nghiệp được sử dụng một cách có hiệu quả cao nhất.
Theo Tổng bí thư, thể chế, chính sách về đất đai phải được hoàn thiện đồng bộ và phù hợp với thể chế phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trong đó có chính sách phù hợp đối với đối tượng, loại hình sử dụng đất để khơi dậy tiềm năng, phát huy cao nhất nguồn lực tài nguyên đất đai.
"Kiên quyết khắc phục tình trạng đầu cơ đất, sử dụng đất không đúng mục đích, lãng phí, tham nhũng, tiêu cực, gây khiếu kiện, bức xúc trong nhân dân", Tổng bí thư nhấn mạnh.
Tổng bí thư yêu cầu nâng cao hơn nữa hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước về đất đai; hiện đại hoá công tác quản lý đất đai và dịch vụ công về đất đai; củng cố, hoàn thiện hệ thống tổ chức bộ máy quản lý đất đai một cách tập trung, đồng bộ, thống nhất; nâng cao vai trò và năng lực của các cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan tư pháp trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, tranh chấp về đất đai.
Đất đai phải được điều tra, đánh giá, thống kê, kiểm kê, lượng hoá, hạch toán đầy đủ trong nền kinh tế; được quy hoạch sử dụng hợp lý, với tầm nhìn dài hạn, hài hoà lợi ích giữa các thế hệ, các vùng, miền; giữa trung ương và địa phương; giữa phát triển kinh tế - xã hội với bảo đảm quốc phòng, an ninh; bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu; bảo đảm an ninh lương thực quốc gia.
Đặc biệt, Tổng bí thư yêu cầu cần giải quyết tốt những bất cập, vướng mắc trong việc quản lý và sử dụng đất do lịch sử để lại và từ yêu cầu mới đặt ra của thực tiễn.
Cũng theo Tổng bí thư, hội nghị Trung ương lần này đã đi sâu phân tích, đánh giá và thống nhất cao về các giải pháp, chủ trương, định hướng tiếp tục đổi mới, hoàn thiện và tổ chức thực hiện tốt hơn nữa luật pháp, chính sách về đất đai, trước hết là sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai năm 2013 và các luật pháp có liên quan để khắc phục những hạn chế, yếu kém tồn tại kéo dài lâu nay, đặc biệt là những hạn chế, yếu kém liên quan đến công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, giao đất, cho thuê đất;
Hỗ trợ, bồi thường, tái định cư, thu hồi đất; chính sách tài chính đất đai và xác định giá đất; chế độ quản lý và sử dụng đất nông nghiệp; đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh, đất dành cho việc thờ tự, tôn giáo, nghĩa trang, nghĩa địa; quản lý nhà nước về đất đai...
Trung ương còn nhấn mạnh trong quá trình tổ chức thực hiện, cần thường xuyên tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước; phát huy vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và toàn dân để tạo sự đồng thuận, đưa chính sách, pháp luật về đất đai thực sự đi vào cuộc sống.
Về vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn, Trung ương nhận thấy, cả nước đạt được nhiều thành tựu, nhất là cơ cấu lại nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, đẩy nhanh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Nông nghiệp duy trì tăng trưởng khá cao, là trụ đỡ của nền kinh tế. Việt Nam trở thành một trong những nước xuất khẩu nông sản lớn.
Thời gian tới, Trung ương chủ trương phát triển nông thôn bền vững với quá trình đô thị hóa theo hướng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh. Nông dân là chủ thể, trung tâm của quá trình phát triển nông nghiệp, được nâng cao trình độ theo hướng toàn diện, văn minh. Nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn được khuyến khích phát triển. Sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ sẽ chuyển sang gắn với nhu cầu thị trường, nâng cao giá trị cạnh tranh.
Nông thôn được xây dựng theo hướng hiện đại, phồn vinh, hạnh phúc, dân chủ, văn minh; hạ tầng đồng bộ, kết nối với đô thị; đời sống văn hóa phong phú; môi trường xanh, sạch, đẹp.
Về phát triển kinh tế tập thể, Trung ương cho rằng có nhiều nguyên nhân dẫn đến hạn chế, yếu kém, đầu tiên là nhận thức của các tổ chức đảng, chính quyền, người dân về vai trò của kinh tế tập thể, hợp tác xã trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa "chưa thật đầy đủ, thiếu thống nhất". Nhiều cấp ủy đảng, chính quyền lãnh đạo mô hình này còn hình thức, lúng túng, "hoài nghi về sự thành công của kinh tế tập thể".
Chính sách ưu đãi, hỗ trợ kinh tế tập thể dàn trải, phân tán. Bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế tập thể chưa được kiện toàn, còn nhiều bất cập. Đánh giá về hiệu quả kinh tế tập thể còn phiến diện, thiên về mặt kinh tế, chưa chú ý đúng mức đến mặt chính trị, văn hóa, xã hội, môi trường... dẫn đến hạ thấp vị trí của mô hình này trong nền kinh tế cả nước. Kinh tế tập thể, hợp tác xã phần lớn quy mô nhỏ, năng lực nội tại yếu; cán bộ chưa được đào tạo chuyên sâu; thành viên còn ỷ lại, trông chờ trợ cấp của Nhà nước.
Vì vậy, Trung ương yêu cầu đổi mới, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, nòng cốt là hợp tác xã kiểu mới; coi đây là thành phần kinh tế quan trọng, cùng với kinh tế nhà nước là nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân. Kinh tế tập thể là xu thế tất yếu khách quan, dựa trên sở hữu riêng của các thành viên và sở hữu chung của tổ chức; phân phối theo giá dịch vụ, lao động, vốn góp.
Kinh tế tập thể lấy lợi ích kinh tế là chính, bao gồm cả lợi ích của thành viên, tập thể, xã hội, của Nhà nước. Thành viên kinh tế tập thể bao gồm cá nhân, pháp nhân; thành viên chính thức và thành viên liên kết, người ít vốn và nhiều vốn, cùng góp vốn, góp sức trên cơ sở tự nguyện, bình đẳng, cùng có lợi, và quản lý dân chủ.
Về xây dựng tổ chức cơ sở đảng và đảng viên, Trung ương thống nhất coi trọng chất lượng phát triển đảng viên, với phương châm "quý hồ tinh bất quý hồ đa". Những người không còn đủ tư cách sẽ bị sàng lọc, kiên quyết đưa ra khỏi Đảng. Từng đảng viên "xác định bổn phận và trách nhiệm thiêng liêng, cao cả khi đứng trong hàng ngũ của Đảng". Các đảng viên vi phạm pháp luật và kỷ luật đảng sẽ bị xử lý nghiêm.
Về báo cáo kết quả kiểm điểm, tự phê bình và phê bình của Bộ Chính trị, Ban Bí thư năm 2021, Trung ương đánh giá Bộ Chính trị, Ban Bí thư, lãnh đạo chủ chốt là "một tập thể đoàn kết, thống nhất, trên dưới đồng lòng, phát huy những bài học kinh nghiệm được rút ra tại Đại hội lần thứ XIII của Đảng"; chỉ đạo quyết liệt công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; xây dựng Nhà nước và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
Bộ Chính trị, Ban Bí thư, lãnh đạo chủ chốt thực hiện nghiêm túc quan điểm dân là gốc; lãnh đạo, chỉ đạo với quyết tâm chính trị cao, hành động quyết liệt, có bước đi phù hợp; chủ động nghiên cứu, nắm bắt, dự báo đúng tình hình; kiên quyết bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; khai thác, sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực để phát triển đất nước.
Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã chỉ đạo, điều hành khoa học, phối hợp nhịp nhàng, thống nhất, không có tình trạng chồng chéo hoặc trống đánh xuôi, kèn thổi ngược. Phương thức lãnh đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư có đổi mới, phân công, phân nhiệm cụ thể, rõ ràng.
Trung ương cũng thống nhất cao chủ trương lập Ban chỉ đạo cấp tỉnh về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, coi đây là việc cần thiết, đúng đắn, phù hợp với tình hình thực tế hiện nay.
