Tổng cục Hải quan kiến nghị Thủ tướng cho xuất khẩu các lô gạo đã vào cảng trước 24/3

Tại báo cáo này, Tổng cục Hải quan đã đề xuất các giải pháp gỡ khó cho các thương nhân xuất khẩu gạo.

Cụ thể, đối với các lô hàng gạo hiện đang tồn tại cảng chưa xuất khẩu, Tổng cục Hải quan kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép xuất khẩu các lô hàng gạo đã đưa vào cảng trước ngày 24/3/2020.

Điều kiện để được xuất khẩu là các lô hàng gạo này chưa đăng ký tờ khai hải quan trong tháng 4/2020. Việc chưa đăng ký này phải được xác nhận bởi doanh nghiệp, đơn vị kinh doanh cảng, cơ quan hải quan.

Số lượng gạo xuất khẩu sẽ trừ vào hạn ngạch xuất khẩu. Theo báo cáo của Hiệp hội Lương thực Việt Nam, số gạo này là 146.453 tấn.

Về việc quản lý hạn ngạch xuất khẩu gạo trong giai đoạn phòng chống dịch bệnh Covid-19, Tổng cục Hải quan kiến nghị Thủ tướng Chính phủ phê duyệt số lượng gạo được phép xuất khẩu (không bao gồm gạo nếp) và định hướng lộ trình, tiến độ xuất khẩu; trên cơ sở đó giao Bộ Công Thương lựa chọn phương án tối ưu để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Tổng cục Hải quan đề xuất 2 phương án. Phương án 1 là giao Bộ Công Thương tổ chức bán đấu giá hạn ngạch xuất khẩu gạo (tương tự như việc đấu giá hạn ngạch nhập khẩu đường đã và đang được Bộ Công Thương triển khai).

Theo đó, Bộ Công Thương công bố công khai hạn ngạch gạo được xuất khẩu và chia thành các gói đấu giá.

Các doanh nghiệp được phép tham gia đấu giá nếu đáp ứng các điều kiện sau: đáp ứng các điều kiện quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15/8/2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo; đã trúng thầu cung cấp gạo, đã ký hợp đồng và hoàn thành việc giao gạo cho Cục Dự trữ nhà nước khu vực; ký thỏa thuận với ít nhất là 01 hệ thống siêu thị về việc đảm bảo cung cấp lượng dự trữ lưu thông 5% khi được yêu cầu.

Doanh nghiệp đáp ứng các điều kiện nêu trên và được Bộ Công Thương thông báo doanh nghiệp đấu giá, cơ quan hải quan sẽ giải quyết thủ tục xuất khẩu theo quy định.

Phương án 2 là giao Bộ Công Thương phân bổ hạn ngạch xuất khẩu gạo cho các doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện kinh doanh gạo theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP.

Để đảm bảo công khai, minh bạch, cũng như cần có thời gian để Tổng cục Hải quan mở lại hệ thống (sau khi ngừng tiếp nhận tờ khai do hết hạn ngạch) khi ban hành Quyết định phân bổ hạn ngạch xuất khẩu, Bộ Công Thương cần thống nhất với Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) về thời điểm bắt đầu áp dụng để thông báo công khai cho các doanh nghiệp biết, thực hiện.

Để chuẩn bị cho việc xuất khẩu gạo sau khi chấm dứt dịch bệnh Covid-19, Tổng cục Hải quan đề nghị Bộ Công Thương, Bộ Nông nghệp & Phát triển nông thôn đánh giá tình hình sản xuất lúa gạo trong nước, nhu cầu dự trữ quốc gia và tiêu dùng trong nước.

Nếu cung cầu được đảm bảo ổn định thì 2 Bộ báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép các doanh nghiệp được tiếp tục thực hiện việc kinh doanh xuất khẩu gạo theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP; không áp dụng quản lý bằng hạn ngạch xuất khẩu.

Về biện pháp xử lý đối với các trường hợp vi phạm chính sách quản lý gạo xuất khẩu, Tổng cục Hải quan kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao cơ quan chức năng tiến hành điều tra, xác minh, làm rõ các tổ chức, cá nhân có liên quan không thực hiện nghiêm Nghị định số107/2018/NĐ-CP của Chính phủ, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 121/TB-VPCP ngày 23/3/2020 và công văn số 2827/VPCP-KTTH ngày 10/4/2020;

Làm rõ có hay không dấu hiệu trục lợi từ chính sách quản lý hạn ngạch xuất khẩu gạo để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Về việc đấu thầu mua gạo dự trữ quốc gia, Tổng cục Hải quan cho biết hiện nay theo quy định của Luật Đấu thầu, trường hợp nhà thầu trúng thầu nhưng từ chối ký kết hợp đồng thì bị thu bảo đảm dự thầu từ 1% đến 3% giá gói thầu.

Tổng cục Hải quan cho rằng mức quy định này “chưa đủ ràng buộc trách nhiệm của nhà thầu khi trúng thầu”.

Do đó, tổng cục kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành có liên quan nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Đấu thầu để bổ sung quy định chế tài xử lý đối với công tác đấu thầu.