Vai trò của thuế thuốc lá trong chính sách tài khóa và sức khỏe cộng đồng

Hoàng Ngân - 25/02/2025 17:43 (GMT+7)

(VNF) - Năm 2025, Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng rất cao, đây vừa là động lực cho việc cải tổ, nhưng cũng gặp không ít khó khăn và thách thức trong việc đưa ra các quyết sách quan trọng nhất là trong bối cảnh sau đại dịch và suy giảm kinh tế toàn cầu hiện nay. Trong đó, kiểm soát thuốc lá là một trong những mục tiêu hàng đầu.

Ngoài mục tiêu phát triển kinh tế đầy tham vọng, Việt Nam còn là quốc gia cam kết mạnh mẽ trong thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững thông qua việc ban hành Định hướng chiến lược phát triển bền vững Việt Nam năm 2004, Chiến lược phát triển bền vững Việt Nam giai đoạn 2011-2020 và Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự (CTNS) 2030 vì sự phát triển bền vững.

Mục tiêu 3.9 của Kế hoạch này nhằm Tăng cường việc thực hiện Công ước khung về kiểm soát thuốc lá bao gồm việc điều chỉnh thuế tiêu thụ đặc biệt đổi với thuốc lá. Thuế tiêu thụ đặc biệt không chỉ đơn thuần là một công cụ tài chính mà còn là một biện pháp quan trọng để điều chỉnh hành vi tiêu dùng, giảm sự phụ thuộc vào các sản phẩm có hại và khuyến khích người dân chuyển sang các lựa chọn tiêu dùng lành mạnh hơn.

Điều này không chỉ có lợi cho sức khỏe cộng đồng mà còn tạo điều kiện để các ngành công nghiệp sản xuất và dịch vụ khác phát triển, từ đó đóng góp vào tăng trưởng kinh tế bền vững.

Bằng cách giảm tỷ lệ tiêu thụ thuốc lá thông qua việc tăng thuế, chính phủ có thể giảm gánh nặng chi phí y tế cho quốc gia, giúp các nguồn lực được sử dụng hiệu quả hơn cho các mục tiêu phát triển khác.

Báo cáo mới nhất của WHO (2024) cho biết chi phí y tế và kinh tế hàng năm của việc sử dụng thuốc lá ở Việt Nam ước tính lên tới 108.000 tỷ đồng (khoảng 4,5 tỷ USD), tương đương 1,14% GDP (dựa trên số liệu năm 2022). Con số này lớn hơn năm lần so với đóng góp của nguồn thu thuế thuốc lá cho ngân sách quốc gia.

Tăng thuế thuốc lá góp phần tăng thu ngân sách quốc gia

Một trong những mục tiêu quan trọng của việc tăng thuế thuốc lá là bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm tỷ lệ hút thuốc và các bệnh lý liên quan đến thuốc lá. Sức khỏe người dân là một yếu tố quan trọng trong sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Khi sức khỏe cộng đồng được bảo vệ, chi phí y tế sẽ giảm, người lao động sẽ khỏe mạnh hơn và có năng suất làm việc cao hơn, đóng góp vào sự phát triển kinh tế lâu dài.

Tính toán của WHO cho thấy với phương án 2 của Bộ Tài Chính đưa ra trong dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt nếu năm 2026 tỷ lệ tính thuế là 75% cộng với mức thuế tuyệt đối là 5.000 đồng/bao, mỗi năm sau mức thuế tuyệt đối tăng thêm 1.000 đồng/bao và đến năm 2030, thuế tăng lên 10.000 đồng/bao sẽ giúp giảm 2,9 điểm phần trăm tỉ lệ người trưởng thành hút thuốc vào năm 2030 so với năm 2020 và đóng góp thêm 21,8 nghìn tỷ đồng tăng thu ngân sách.

Tuy nhiên, cũng theo tính toán của WHO thì để có thể đạt được mục tiêu của Chiến lược quốc gia về phòng chống tác hại của thuốc lá, ngoài mức thuế tỉ lệ 75%, mức thuế tuyệt đối cần thiết áp dụng đến năm 2030 là 15.000 đồng/bao và ngân sách nhà nước có thể tăng thu thêm 29 nghìn tỷ đồng.

Tăng thuế thuốc lá không làm gia tăng buôn lậu

Trong khi các công ty thuốc lá luôn tìm cách trì hoãn việc tăng thuế với các diễn ngôn như nó làm tăng buôn lậu, nhưng thực tế không phải như vậy bởi đã có nhiều bằng chứng nghiên cứu chỉ ra rằng tăng thuế thuốc lá không làm tăng buôn lậu.

Tiêu thụ thuốc lá lậu ở Việt Nam ước tính giảm từ 20,7% năm 2012 xuống còn 13,7% vào năm 2017, được xác định là nhờ các nỗ lực tăng cường thực thi chống buôn lậu mạnh hơn. Đây cũng là một trong những giai đoạn mà Việt Nam đã tiến hành điều chỉnh tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm thuốc lá.

Việc trì hoãn tăng thuế sẽ càng làm trầm trọng thêm tình trạng hút thuốc tại Việt Nam, đặc biệt đối với nhóm đối tượng thanh thiếu niên khi mà Nghị quyết về việc cấm thuốc lá điện tử/thuốc lá nung nóng đã được Quốc hội ban hành thì việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm thuốc lá truyền thống là cần thiết để có thể ngăn chặn việc gia tăng tỉ lệ hút thuốc.

Nguồn thu từ tăng thuế TTĐB với thuốc lá góp phần giảm tỉ lệ hộ nghèo và bất bình đẳng

Tăng thuế thuốc lá là một phần của chiến lược phát triển bền vững, nơi các chính sách không chỉ tập trung vào tăng trưởng kinh tế ngắn hạn mà còn hướng đến bảo vệ và phát triển xã hội trong dài hạn.

Các kịch bản mô phỏng tác động của việc tăng thuế TTĐB đối với các sản phẩm thuốc lá được thực hiện bởi nhóm nghiên cứu đến từ Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) đều cho thấy việc tăng thu thuế TTĐB từ thuốc lá sẽ đảm bảo khả năng chi trả cho các sáng kiến phát triển bền vững (SDG) mới và đặc biệt giúp giảm tỉ lệ hộ nghèo và giảm tỉ lệ bất bình đẳng.

Một quốc gia với một cộng đồng khỏe mạnh sẽ có nền kinh tế vững mạnh hơn, vì vậy, việc tăng thuế thuốc lá là một bước đi đúng đắn trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững.

Ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng ban Nghiên cứu Tổng hợp – Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết:“Việt Nam cần vững tin rằng tăng thuế tiêu thụ đặc biệt là một chiến lược then chốt và hiệu quả để giảm tiêu thụ thuốc lá, đặc biệt là đối với những người có thu nhập thấp và trẻ em.

Tăng thuế thuốc lá sẽ góp phần cải thiện sức khỏe của người lao động, qua đó tăng năng suất, giảm chi phí y tế, tạo điều kiện tăng chi cho giáo dục, gia tăng tiết kiệm để phục vụ cho các hoạt động đầu tư và kinh doanh.

Ngoài ra, các nguồn thu từ tăng thuế thuốc lá còn giúp bổ sung nguồn lực để Nhà nước có thể thực hiện các chương trình phát triển kinh tế bền vững, trong đó có giảm tỉ lệ hộ nghèo và bất bình đẳng thu nhập”.

Tags:

thuế thuốc lá

chính sách tài khóa

sức khỏe cộng đồng

Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương

Tima đoạt giải ‘Sản phẩm - Dịch vụ Hàng đầu Việt Nam 2025’

(VNF) - Giải pháp tài chính minh bạch, nhanh chóng dành cho chủ sở hữu ô tô của Tima vừa được vinh danh tại một trong những giải thưởng uy tín nhất trong năm, đánh dấu bước phát triển vượt bậc của công ty trong lĩnh vực công nghệ tài chính (Fintech).

Lần đầu chạm mốc 900 tỷ USD, xuất khẩu Việt Nam đối diện yêu cầu tăng trưởng bền vững

5 mẫu xe ngừng bán tại thị trường Việt Nam trong năm 2025

Sinh kế bền vững: Hiện thực giấc mơ thoát nghèo nơi biên giới Gia Lai

3 chuyến bay nào sẽ 'chào sân' Long Thành ngày khai trương 19/12?

Giá vàng hôm nay 16/12: Bất ngờ giảm mạnh, ‘bốc hơi’ cả triệu đồng/lượng

Vietjet được vinh danh giải Vàng phát triển bền vững tại Đài Loan

15/12/25 18:44 (GMT+7)

(VNF) - Vietjet được vinh danh giải Vàng tại Giải thưởng Phát triển bền vững Giao thông vận tải chuẩn ESG (ESG Transport Sustainability Award) năm 2025 tại Đài Loan (Trung Quốc), thành tựu quan trọng đánh dấu 11 năm hãng thực hiện chuyến bay đầu tiên đến đây.

Khát vọng bầu trời và tầm nhìn của Bầu Hiển

15/12/25 18:35 (GMT+7)

(VNF) - Ngành hàng không Việt Nam đang bước vào chu kỳ tăng trưởng mới. Theo Cục Hàng không, sản lượng hành khách năm 2025 có thể đạt 84 triệu lượt và chạm mốc 95 triệu vào năm 2026, trong khi hàng hóa hàng không vẫn giữ mức tăng trưởng 2 chữ số, vượt 1,6 triệu tấn.

Nghệ thuật bán hàng: Khám phá giá trị và sức mạnh bản thân

15/12/25 17:49 (GMT+7)

(VNF) - Tác phẩm “Nghệ thuật bán hàng: Khám phá giá trị & sức mạnh bản thân” khắc họa những tư duy, bài học và lời ngợi ca nghề bán hàng, đúc kết từ trải nghiệm thực tế của tác giả Thu Minh Lâm.

FDI lập kỷ lục, Taseco Land tăng tốc phát triển bất động sản khu công nghiệp tại phía Bắc

15/12/25 17:00 (GMT+7)

(VNF) - Trong bối cảnh làn sóng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục gia tăng tại Việt Nam, cùng với xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, bất động sản công nghiệp đang nổi lên như một trong những phân khúc hấp dẫn. Nhanh chóng nắm bắt xu thế này, Taseco Land từng bước khẳng định vai trò là nhà phát triển khu công nghiệp có tầm nhìn dài hạn và chiến lược rõ ràng.

Giá vàng lập đỉnh mọi thời đại, lời khuyên thận trọng khi quyết định đầu tư

15/12/25 13:30 (GMT+7)

(VNF) - Thời gian gần đây, giá vàng thế giới và trong nước lên mức cao chưa từng thấy. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có trao đổi với chuyên gia Nguyễn Quang Huy, Giám đốc điều hành Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi về nguyên nhân giá vàng lên cao. Đồng thời đưa ra lời khuyên, người dân cần thận trọng khi đưa ra quyết định đầu tư vàng vào lúc này.

TrenD by DOJI đồng hành cùng mọi khoảnh khắc tỏa sáng của phái đẹp hiện đại

15/12/25 08:30 (GMT+7)

(VNF) - Từ nguồn cảm hứng về phái đẹp hiện đại, TrenD by DOJI đã trở thành tuyên ngôn giúp người phụ nữ kể câu chuyện của chính mình.

VinFast Hải Phòng dự kiến đóng ngân sách hơn 2.230 tỷ đồng trong năm 2025

15/12/25 07:15 (GMT+7)

(VNF) - Năm 2024, Công ty cổ phần Sản xuất và kinh doanh VinFast Hải Phòng đóng góp cho ngân sách nhà nước gần 1.920 tỷ đồng; dự kiến năm 2025 là hơn 2.230 tỷ đồng.

Giá vàng hôm nay 15/12: Tiếp tục tăng, tiến sát mốc 157 triệu/lượng

15/12/25 07:00 (GMT+7)

(VNF) - Giá vàng miếng SJC vẫn tiếp tục được neo ở mức cao trong phiên đầu tuần, tiến sát mốc 157 triệu đồng/lượng.

Giá vàng tăng dựng đứng: Chuyên gia nói gì?

14/12/25 11:00 (GMT+7)

(VNF) - Giá vàng trong nước tiếp tục leo thang lên mức 155 triệu đồng/lượng, hút dòng tiền rời khỏi chứng khoán và bất động sản. Giới chuyên gia cảnh báo, nếu không sớm điều tiết nguồn cung và ổn định thị trường, nguy cơ “vàng hóa” nền kinh tế có thể tái diễn.

Xe ôm công nghệ, shipper tìm phương án chuyển đổi xe điện

14/12/25 10:55 (GMT+7)

(VNF) - Một xe máy điện đủ tiêu chuẩn chạy xe công nghệ giá khá cao, 25-50 triệu đồng, nhưng nhiều tài xế chưa biết "sạc ở đâu".

Chuyện tiêu tiền 'bẩn’ của những đại gia bất chính

14/12/25 10:54 (GMT+7)

(VNF) - Kiếm bộn tiền từ những hành vi trái pháp luật, những đại gia như CEO Bất động sản Nhật Nam Vũ Thị Thúy hay Thân Văn Thoại (nguyên Tổng Giám đốc Công ty CP BBA Toàn Cầu) "phóng tay" chi tiền vào những đâu?

FIDT hợp tác chiến lược toàn diện với Tổng Công ty Bảo Việt

14/12/25 09:20 (GMT+7)

(VNF) - FIDT công bố việc ký kết Hợp tác Chiến lược Toàn diện với Tổng Công ty Bảo Việt, doanh nghiệp tiên phong và biểu tượng dẫn dắt của ngành bảo hiểm Việt Nam hơn nửa thế kỷ qua.

Giá vàng tuần qua: Cán mốc 156,3 triệu/lượng, xô đổ mọi kỷ lục

14/12/25 07:00 (GMT+7)

(VNF) - Giá vàng thế giới phá đỉnh, kéo theo giá vàng trong nước chạm mốc 156,3 triệu đồng/lượng, xô đổ mọi kỷ lục trước đó.

Cơ hội cho nông sản Việt Nam đa dạng thị trường Israel

13/12/25 15:30 (GMT+7)

(VNF) - Nhờ chủ động đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học – kỹ thuật, số hóa truy xuất nguồn gốc và đầu tư công nghệ tưới nhỏ giọt, công nghệ màng của Israel nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam đã tăng trưởng xuất khẩu nhờ ưu đãi thuế quan từ Hiệp định VIFTA.

Bamboo Airways đón máy bay mới đầu tiên sau khi về lại FLC

13/12/25 14:11 (GMT+7)

(VNF) - Việc tiếp nhận máy bay mới đánh dấu bước tiến quan trọng trong quá trình khôi phục quy mô đội bay sau khi Bamboo Airways trở lại dưới sự điều hành của Tập đoàn FLC.

Giá vàng hôm nay 13/12: Neo ở đỉnh cao 155,6 triệu/lượng

13/12/25 07:00 (GMT+7)

(VNF) - Giá vàng trong nước chững lại và không có nhiều biến động sau khi chinh phục mốc cao nhất từ trước đến nay.

Lợi thế cạnh tranh của hàng Việt Nam xuất khẩu sang Israel

12/12/25 14:54 (GMT+7)

(VNF) - Với cam kết cắt giảm thuế mạnh, cơ cấu thương mại bổ trợ và nhu cầu nhập khẩu đa dạng, Israel đang trở thành thị trường giàu tiềm năng, tạo thêm lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt trên bản đồ xuất khẩu Trung Đông.

Mazda tham gia ‘cuộc chơi’ điện hóa tại Việt Nam từ 2026

12/12/25 12:33 (GMT+7)

(VNF) - Hai mẫu xe mới Mazda CX-60 và CX-90 sử dụng động cơ mild-hybrid (MHEV) và PHEV bán ra từ tháng 4/2026 đánh dấu cột mốc chính thức tham gia vào phân khúc xe điện hóa tại Việt Nam.

Xóa đói giảm nghèo ở Nghệ An: Nhân rộng mô hình 'dự án nhỏ tạo thu nhập lớn'

12/12/25 09:12 (GMT+7)

(VNF) - Những dự án nhỏ, từ hỗ trợ sản xuất đến đào tạo nghề, đang mở ra cơ hội việc làm bền vững cho các hộ nghèo ở Nghệ An. Không chỉ tăng thu nhập tức thời, các mô hình này còn tạo nền tảng cho sinh kế dài hạn, giúp người dân tự chủ và phát triển.

Giá vàng hôm nay 12/12: Thiết lập kỷ lục mới, cán mốc 155,6 triệu/lượng

12/12/25 07:00 (GMT+7)

(VNF) - Giá vàng miếng bất ngờ được điều chỉnh tăng tới 1,1 triệu đồng/lượng chỉ sau một đêm, lên mức cao nhất từ trước đến nay.

'Đầu tư' 200.000 đồng, người đàn ông ở Hà Nội trúng giải Vietlott 61 tỷ đồng

11/12/25 17:02 (GMT+7)

(VNF) - Dùng 200.000 đồng để mua vé, một người đàn ông tại Hà Nội đã may mắn trúng giải Vietlott hơn 61,7 tỷ đồng.

Quốc hội yêu cầu khẩn trương nghiên cứu thành lập sàn vàng

11/12/25 14:40 (GMT+7)

(VNF) - Quốc hội yêu cầu Chính phủ khẩn trương nghiên cứu, có giải pháp thực hiện theo lộ trình phù hợp về việc thành lập sàn giao dịch vàng.

Học thoát nghèo ở đất Mường Kim

11/12/25 11:32 (GMT+7)

(VNF) - Sau khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp (sáp nhập xã), xã Mường Kim đã chú trọng đổi mới và phát triển đào tạo nghề cho lao động nông thôn theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo.