Theo báo cáo của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR), Việt Nam đã chứng kiến mức tăng lương tối thiểu tương đối nhanh trong những năm qua. Lương tối thiểu tăng ở mức trung bình hằng năm đạt hai con số trong giai đoạn 2007-2015, vượt xa tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đầu người và chỉ số giá tiêu dùng.
Cũng trong giai đoạn này, tốc độ tăng lương tối thiểu cao hơn tốc độ tăng năng suất lao động. Cụ thể, tỷ lệ lương tối thiểu trên năng suất lao động đã tăng từ 25% (năm 2007) lên 50% (năm 2015).
Xu hướng này không giống như các quốc gia khác như Trung Quốc, Indonesia hay Thái Lan. Khoảng cách giữa tăng trưởng lương tối thiểu và tăng trưởng năng suất lao động ở Việt Nam đã dãn rộng nhanh hơn so với các quốc gia khác.
Theo TS Nguyễn Đức Thành - Viện trưởng VEPR, lương phải gắn liền với năng suất lao động, "nhưng tại Việt Nam, lương tối thiểu đã tăng liên tục và không liên quan đến gì năng suất lao động cả".
Ông Thành cho rằng lương tối thiểu tăng cao hơn năng suất lao động sẽ khiến việc phân phối hướng về người lao động nhiều hơn. Điều này làm giảm động lực của vốn, giảm tích lũy tư bản, giảm động lực đầu tư và quá trình mở rộng sản xuất kinh doanh, gây ảnh hưởng trong dài hạn.
Theo phân tích của VEPR, trong giai đoạn 2004 – 2015, năng suất lao động của Việt Nam đã tăng khá nhanh (đạt 4,4%) tuy nhiên tốc độ tăng trưởng của lương trung bình còn nhanh hơn, đạt 5,8%.
Điều này ngược với các nước như Trung Quốc (tốc độ tăng năng suất là 9,1%, tốc độ tăng lương trung bình là 8,8%), Indonesia (tốc độ tăng năng suất là 3,6%, tốc độ tăng lương trung bình là 2,6%), Singapore (tốc độ tăng năng suất là 1,8%, tốc độ tăng lương trung bình là 1,2%)…
"Trung Quốc đang đi theo con đường của Nhật Bản trong những năm 60, duy trì tiền lương thấp hơn năng suất. Điều này giúp tăng lợi nhuận của giới chủ, tăng tích lũy tư bản. Việt Nam không làm được điều này. Việt Nam điều chỉnh lương cao hơn năng suất lao động, do đó động cơ tăng trưởng kinh tế trong dài hạn sẽ bị giảm và các vấn đề về đầu tư sẽ nảy sinh.
Chúng ta cứ tăng lương tối thiểu để làm hài lòng một tầng lớp quần chúng rất đông đảo, nhưng chúng ta không đếm xỉa gì đến ảnh hưởng với kinh tế, vậy thì chúng ta sẽ như thế nào", ông Thành đặt câu hỏi.
Theo phân tích của TS Futoshi Yamauchi – Chuyên gia Kinh tế Ngân hàng Thế giới, một cách tổng quát, tăng lương tối thiểu sẽ làm tăng lương trung bình. Theo đó, lương tối thiểu tăng 1% thì lương trung bình tăng 0,32%.
Lương tối thiểu cũng tác động đến lao động và lợi nhuận. Cụ thể, lương tối thiểu tăng 1% thì lao động giảm 0,13% và tỷ lệ lợi nhuận (lợi nhuận/doanh thu) giảm 2,3 điểm %.
Ở mức độ doanh nghiệp, tăng lương tối thiểu khiến tốc độ tăng trưởng lao động suy giảm. Doanh nghiệp càng sử dụng nhiều lao động, tốc độ giảm càng mạnh. Chẳng hạn với doanh nghiệp có 100 lao động, nếu lương tối thiểu tăng 1% thì tăng trưởng lao động giảm 0,2% (con số này ở doanh nghiệp có 50 lao động là 0,1%).
Hệ quả tất yếu của việc này là chi phí đầu tư cho máy móc tăng lên. Ví dụ với doanh nghiệp dệt may có cường độ vốn 50 (ví dụ giá trị sổ sách tài sản cố định là 6,3 tỷ đồng, 125 lao động), khi lương tối thiểu tăng 1%, đầu tư cho máy móc tăng 2,4%.
Như vậy, các phân tích này đã cho thấy khi lương tối thiểu tăng, lợi nhuận doanh nghiệp sẽ bị co lại. Phản ứng với điều này, doanh nghiệp có xu hướng cắt giảm lao động và tăng cường đầu tư máy móc để thay thế.
Ở khía cạnh khác, TS Nguyễn Tiến Dũng – Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho biết: một cách tổng quát, người lao động trình độ học vấn thấp, không có hợp đồng lao động và không có bảo hiểm xã hội thường nhận lương thấp hơn lương tối thiểu. Ngoài ra, hệ thống lương tối thiểu hiện tại cũng không bao gồm nhóm thiệt thòi và dễ tổn thương trong xã hội.
Bình luận về các phân tích này, TS Nguyễn Đức Thành nói: "Chúng tôi đã chứng minh được rằng các doanh nghiệp có khuynh hướng cắt bỏ lao động khi lương tối thiểu tăng. Còn với các doanh nghiệp không tuân thủ đầy đủ quy định lao động (về bảo hiểm), họ không cắt giảm lao động nhưng cũng sẽ không tăng lương.
"Chúng ta nghĩ rằng lương tối thiểu là để bảo vệ người lao động. Nhưng thực tế khi tăng lương tối thiểu thì nhiều người lại bị đẩy ra khỏi thị trường lao động".
TS Thành nhấn mạnh: "Lương tối thiểu không có khả năng bảo vệ những người không nhận lương tối thiểu. Hệ thống bảo hiểm và hệ thống hỗ trợ việc làm của chúng ta phải thiết kế theo kiểu khác, không sử dụng lương tối thiểu như một triết lý để bảo vệ người lao động nữa. Bởi anh đã vô tình đẩy nhiều người lao động ra khỏi thị trường và anh không bảo vệ được những người bị đẩy ra đó".
Theo TS Nguyễn Tiến Dũng – Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, cơ chế xác định tiền lương tối thiểu hiện nay đang có vấn đề.
Thứ nhất, cách xác định tiền lương tối thiểu bằng cách đo lường mức sống tối thiểu của người lao động là không hợp lý. "Mức sống tối thiểu là một khái niệm tương đối và có thể thay đổi theo thời gian. Việc xác định mức sống tối thiểu mà không tính đến mức sống cụ thể trong nền kinh tế nói chung cũng như trong các khu vực khác của nền kinh tế có thể dẫn đến xác đinh quá cao mức sống tối thiểu. Từ đó dẫn đến xác định tiền lương tối thiểu cao".
Thứ hai là chúng ta không rõ ràng trong việc xác định tiền lương tối thiểu. "Việc các tổ chức khác nhau tham gia vào Hội đồng Tiền lương Quốc gia (sử dụng các tiêu chí khác nhau để đánh giá hay đưa ra các phương án tiền lương) làm giảm khả năng dự báo cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp thường không biết quy trình xác định tăng lương nên khi Chính phủ công bố mức điều chỉnh vào cuối năm, họ gặp rất nhiều khó khăn", TS Dũng nói.
Tags:
(VNF) - Giá căn hộ Hà Nội không ngừng leo thang, vượt xa khả năng chi trả của phần lớn người dân. Thế nhưng, thị trường vẫn ghi nhận hơn 11.000 căn được tiêu thụ chỉ trong quý III/2025 - mức hấp thụ cao nhất từ trước đến nay. Đâu là nguyên do của "nghịch lý" này?
(VNF) - Hãng kiểm toán AMA, hội viên thuộc Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam (VFCA), phối hợp cùng Học viện đào tạo ATC Academy tổ chức hội thảo trực tuyến với chủ đề “Thông tư 99/2025: Chế độ kế toán mới – Những thay đổi trọng yếu” vào sáng 22/11/2025.
(VNF) - Nhận định về tăng trưởng của Việt Nam trong năm 2025, Ngân hàng OUB khẳng định để đạt được mục tiêu tăng trưởng chính thức 8,3 - 8,5%, quý IV/2025 sẽ cần đạt mức tăng trưởng rất cao, từ 9,7 - 10,5%.
(VNF) - Tổng công ty Điện lực miền Trung (EVNCPC) đã khôi phục cấp điện cho gần 1,4 triệu khách hàng, đạt hơn 84% tổng số khách hàng bị ảnh hưởng bởi bão Kalmaegi.
(VNF) - MWG vừa thông báo sẽ mua lại 10 triệu cổ phiếu quỹ trong giai đoạn 19/11–18/12/2025. Động thái này đi kèm với kế hoạch tái cấu trúc các công ty con, nhằm chuyên biệt hóa hoạt động kinh doanh dược phẩm và sản phẩm mẹ & bé, hướng tới tăng trưởng độc lập và bền vững.
(VNF) - VDSC đã chỉ ra 3 mảng tài chính mới mà Việt Nam có thể tập trung phát triển và tạo ra bản sắc khác biệt, trên hành trình xây dựng trung tâm tài chính quốc tế.
(VNF) - Đà Nẵng đề xuất hỗ trợ đi lại, chỗ ở, ổn định đời sống cho cán bộ, công chức chịu ảnh hưởng từ việc sắp xếp đơn vị hành chính.
(VNF) - Ông Nguyễn Văn Quảng, nguyên Bí thư Thành ủy Đà Nẵng, được Quốc hội bầu làm Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao, với 92,83% đại biểu tán thành.
(VNF) - Sáng 10/11, sau khi tiến hành quy trình nhân sự, Quốc hội thống nhất biểu quyết thông qua Nghị quyết bầu Phó Chủ tịch Quốc hội khóa XV đối với ông Đỗ Văn Chiến, Ủy viên Bộ Chính trị khóa XIII.
(VNF) - Quý III/2025, nhiều doanh nghiệp bất động sản báo lãi lớn, tăng trưởng bằng lần so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng có lãi lớn từ hoạt động kinh doanh cốt lõi, một số đã phải dựa vào việc “bán con”, thậm chí chỉ để thoát lỗ.
(VNF) - Quốc hội sẽ làm việc về công tác nhân sự. Buổi chiều, Quốc hội thảo luận tại hội trường về hai dự thảo luật thuộc lĩnh vực y tế là Luật Dân số và Luật Phòng bệnh.
(VNF) - Theo chuyên gia, cải cách thể chế ở Việt Nam cần tập trung vào hai nhóm trọng tâm chính: Gỡ nút thắt cũ, đặc biệt là cắt giảm thực chất các điều kiện kinh doanh; mở không gian phát triển mới bằng cách hoàn thiện thể chế theo kịp với các xu hướng kinh doanh mới với tư duy mở, linh hoạt, cho phép thí điểm, thử nghiệm.
(VNF) - Trào lưu sưu tập nội thất xa xỉ đang lan rộng trong giới siêu giàu Mỹ, kéo theo nhu cầu tuyển dụng những quản gia am hiểu nghệ thuật và có kỹ năng bảo dưỡng các món đồ trị giá hàng triệu USD. Mức đãi ngộ cho vị trí này có thể lên tới 100.000 USD/năm.
(VNF) - Sau đợt chào bán 135 triệu cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu, Chứng khoán Xuân Thiện (XTSC) chính thức nâng vốn điều lệ lên 1.485 tỷ đồng, ghi nhận sự xuất hiện của 4 cổ đông lớn chiếm gần 60% tổng vốn.
(VNF) - Cơ quan điều tra đã kê biên 2 tài sản của Hoàng Hường ước tính trị giá trên 300 tỷ đồng, nhằm khắc phục hậu quả, thiệt hại.
(VNF) - Bộ Tài chính đặt mục tiêu phát hành khoảng 1 triệu tỷ đồng trái phiếu trong năm 2025, hướng tới xây dựng thị trường trở thành kênh huy động vốn quan trọng, minh bạch và bền vững cho nền kinh tế.
(VNF) - Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh chính chỉ rõ, để tăng trưởng cả năm 2025 đạt trên 8% thì tốc độ tăng GDP quý IV phải đạt trên 8,4%.
(VNF) - Trước ông Phạm Nhật Vượng, ông Nguyễn Đức Thụy (bầu Thụy) cũng đã từng 'ôm' giấc mơ chinh phục vũ trụ với Thaispace nhưng không thành.
(VNF) - Chứng khoán Vietcap đã quyết định dừng dự án lập sàn giao dịch tài sản số do mức vốn tối thiểu lên tới 10.000 tỷ đồng, vượt quá tầm và quá khả năng của công ty.
(VNF) - Hơn 1.000 chuyến bay tại Mỹ đã bị hủy kể từ ngày 7/11, khi lệnh cắt giảm bắt đầu có hiệu lực tại 40 sân bay có lưu lượng giao thông cao. Các quan chức cho biết động thái chưa từng có này được thực hiện nhằm giảm bớt áp lực cho hệ thống hàng không trong bối cảnh chính phủ Mỹ đang trải qua đợt đóng cửa dài kỷ lục.
(VNF) - Trong thế giới nghệ thuật, nơi giá trị thường nằm ở sự táo bạo và ý niệm hơn là vật chất, một tác phẩm lại đang gây sốt nhờ chính độ xa xỉ của nó. Đó là chiếc bồn cầu bằng vàng 18 karat nặng 100 kilogram có tên America (Nước Mỹ), do nghệ sĩ Ý Maurizio Cattelan chế tác.
(VNF) - Trong Công điện mới ban hành, Thủ tướng chỉ đạo nghiên cứu phương án có 1 Ban Chỉ đạo thay mặt Chính phủ (gồm Bộ trưởng Bộ Tài chính, Thống đốc NHNN, các thành viên Chính phủ, lãnh đạo TP.HCM và Đà Nẵng) tại trung tâm tài chính quốc tế.
(VNF) - Chính thức áp mức thu 3,6%/năm với tiền sử dụng đất bổ sung, Phú Vinh đề xuất làm dự án NƠXH hơn 1.000 tỷ đồng tại Nghệ An, Đồng Nai giảm lãi vay nhà ở xã hội xuống 5,4%/năm... là những tin tức nổi bật về thị trường bất động sản ngày 8/11.
(VNF) - Ban Bí thư quyết định thi hành kỷ luật khai trừ ra khỏi Đảng với 2 nguyên cán bộ tại Đồng Nai và 1 nguyên cán bộ tỉnh Phú Yên (nay là tỉnh Đắk Lắk).
(VNF) - Bà Bùi Thị Minh Hoài, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội, được tín nhiệm vào vị trí đứng đầu Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
(VNF) - Giá căn hộ Hà Nội không ngừng leo thang, vượt xa khả năng chi trả của phần lớn người dân. Thế nhưng, thị trường vẫn ghi nhận hơn 11.000 căn được tiêu thụ chỉ trong quý III/2025 - mức hấp thụ cao nhất từ trước đến nay. Đâu là nguyên do của "nghịch lý" này?
(VNF) - Bão Kalmaegi đổ bộ vào Gia Lai và Đắk Lắk với sức gió mạnh đã khiến nhiều nhà dân bị sập đổ, tốc mái, tài sản hư hỏng…
